telemondial
-
herbert von karajan'in 1980'lerin basinda kurdugu goruntu kayit firmasi. bu firma araciligiyla yaptigi kayitlar daha sonradan sony tarafindan piyasaya surulmustur. yorumcunun olumunu muteakip firmanin kurulus amaci sonlanmistir.
ilgili goruntu kayitlari genelde yorumcunun 1982 sonrasinda deutsche grammophon icin yaptigi ses kayitlarina paralel olarak yapilmis kayitlardir. bu nedenle 80 sonrasinda yaptigi bir cok ses kaydinin cd'sinin arkasinda 'a deutsche grammophon recording for a telemondial video production' ibaresine rastlanir.
bu goruntu kayitlari temel olarak ikiye ayrilabilir.
1. kisimda film olarak cekilmis kayitlar vardir. buradaki goruntuler izleyende bir konserde alinmislar intibasi yaratmaz. konser oncesi yahut sonrasi cekimler yoktur. (sefin sahneye cikisi, alkislar vs.) uflemeliler ve yaylilar hemen hicbir zaman ayni kare icerisinde gozukmez. uflemeli ve vurmalilarin tum cekimleri sonradan ayrica yapilmis ve kaydedilmis sesin ustune bindirilmistir. dolayisiyal cok zor bir partiyi calan bir kornocunun hemen hic hareket etmedigini yahut terlemedigini gozlemlersiniz. yakin plan yapilan yayli cekimlerinde de ayni mantik kullanilmistir.
bu kayitlar benim anladigim kayittaki yapitlarin seslendirildigi bir konserin kostumlu provasinda davetli izleyiciler (belki konserin kendisine nazaran ucuz biletli) onunde yapilmaktadir. ayni anda yapitin ses kaydi da deutsche grammophon icin yapilmakta. bir tasla 4 kus: kostumlu prova (aksam yahut takip eden gunlerde verilecek konser icin), goruntu kaydi (telemondial), ses kaydi (deutsche grammophon), konser.
2. kisim dogrudan konser kayitlaridir. bunlarin cekimleri yukardakilere nazaran, beklenecegi uzere, daha dogaldir. ornegin bu firmanin yaptigi 4 opera goruntu kaydinin [don giovanni (wolfgang amadeus mozart), don carlo & falstaff (giuseppe verdi), der rosenkavalier (richard strauss)] tumu temsiller esnasinda(canli) yapilmistir.
firmadaki kayitlarda bir yapitin ses ve goruntu kayitlarinin alindigi tarihlerin cakismadigi durumlara bircok ornek verilebilir. ornegin yukarda adi gecen operalardan don carlo'nun goruntu kaydinin alindigi tarihlere yakin bir tarihte yapilmis bir ses kaydi mevcut degildir (benzer bir kadroyla 6-7 sene once yapilmis bir ses kaydi, ote yandan, mevcuttur) dolayisiyla goruntu kaydi (telemondial) ve ona (elden geldigince eslik eden) ses kayitlari (deutsche grammophon, emi) eş degildirler. zaten kimi ses ve goruntu kayitlari arasindaki calgici / sanci farkliliklari goze carpar. don giovanni (ses kaydi: berlin filarmoni [deutsche grammophon], goruntu kaydi: viyana filarmoni), alman requiem'i(ses kaydi 1983 viyana filarmoni, soprano barbara hendricks, goruntu kaydi 1986 soprano kathleen battle), beethoven 9. senfoni (ses kaydi 1983, goruntu kaydi 1986, ses solistleri tenor hariç tumuyle farkli) vb.
bu kayitlarin, en azindan bugune kadar (2018) piyasaya (degisik kombinasyonlarla) dvd uzerinde surulmus olanlarinin bir listesi asagidaki gibidir:
1. beethoven senfoni no. 1 - beethoven senfoni no. 8
2. beethoven senfoni no. 2 - beethoven senfoni no. 3
3. beethoven senfoni no. 4 - beethoven senfoni no. 5
4. beethoven senfoni no. 6 - beethoven senfoni no. 7
5. beethoven senfoni no. 9
6. beethoven senfoni no. 3 (ustteki turun haricinde bir kayit. bu firma icin yapilmis ilk goruntu kaydi)
7. ludwig van beethoven leonore ııı, fidelio*, egmont* uverturleri - brahms trajik uvertür op. 81
8. brahms senfoni no. 1 - brahms senfoni no. 2
9. çaykovski senfoni no. 4 - çaykovski senfoni no. 5 - çaykovski senfoni no. 6
10. dvorak senfoni no. 8
11. dvorak senfoni no. 9
12. bruckner senfoni no. 8
13. bruckner senfoni no. 9
14. richard strauss eine alpensinfonie
15. richard strauss don quixote (antonio meneses)
16. richard strauss ein heldenleben
17. richard strauss metamorphosen - tod und verklarung
18. osaka 1984 konseri: richard strauss don juan* + wolfgang amadeus mozart divetimento n. 15 k. 287 + ottorino respighi roma çamlari
19. richard strauss böyle buyurdu zerdüşt + wolfgang amadeus mozart divetimento n. 17 k. 334
20. yeni yıl konseri 1988 prokofyev senfoni no. 1 + çaykovski piyano konçertosu no. 1 (evgeni kissin)
21. yeni yıl konseri 1983 bedrich smetana + gioacchino antonio rossini + jean sibelius valse triste + strauss's
22. yeni yıl konseri 1985 carl maria von weber + puccini + ruggiero leoncavallo + franz liszt + maurice ravel bolero
23. yeni yıl konseri 1987 viyana
24. modest musorgski bir sergiden tablolar
25. claude debussy deniz* - bir faunun öğleden sonrası üzerine prelüd + maurice ravel daphnis ve chloe 2. suit
26. antonio vivaldi le quattro stagioni(anne-sophie mutter)
27. yeni yıl konseri 1984 bach keman konçertosu no. 2(anne-sophie mutter) - magnificat*
28. beethoven keman konçertosu(anne-sophie mutter)
29. mozart taç giyme töreni missası
30. mozart requiem
31. beethoven missa solemnis
32. johannes brahms ein deutsches requiem
33. verdi requiem
34. wolfgang amadeus mozart don giovanni* (2 dvd)
35. richard strauss der rosenkavalier (2 dvd)
36. giuseppe verdi don carlo* (2 dvd)
37. giuseppe verdi falstaff *
karajan'in 80 sonrasi goruntu kayitlarini seven ve yorumlarindan zevk alan birisi olarak beni uzense firmanin ilk kaydindan sonra (30.5.1982 beethoven 3. senfoni) yaptigi temsillerde konser programlarina kattigi ama goruntu kaydini almaya nedense tenezzul etmedigi yapitlarin varligi, coklugu ve onemi. daha ilk konserde 30.5.1982'de beethoven 3. senfoniden once konserin ilk yarisinda mozart senfoni no. 41 var ama bu yapitin goruntu kaydini almiyor. bu tarihten sonraki konserlerinde yonettigi ama goruntu kaydini almadigi kimi yapitlar:
bach si minör missa
johann sebastian bach jesu meine freude
beethoven piyano konçertosu no. 4
berg keman konçertosu
hector berlioz symphonie fantastique
georges bizet carmen
brahms senfoni no. 3
brahms senfoni no. 4
johannes brahms haydn cesitlemeleri
brahms keman konçertosu
brahms keman ve viyolonsel için çifte konçerto
bruch keman konçertosu no. 1
bruckner senfoni no. 7
bruckner te deum
piyotr ilyiç çaykovski romeo ve juliet uverturu
çaykovski keman konçertosu
joseph haydn104. senfoni
joseph haydn die schopfung
arthur honegger 3. senfoni
mahler senfoni no. 6
mahler senfoni no. 9
mozart senfoni no. 29
mozart senfoni no. 39
mozart senfoni no. 41
wolfgang amadeus mozart 10. piyano koncertosu
giacomo puccini tosca
richard strauss vier letzte lieder
maurice ravel pavane pour une infante defunte
camille saint-saens 3. senfoni
arnold schönberg aydinlanan gece/verklarte nacht
schumann senfoni no. 4
schumann piyano konçertosu
franz schubert bitmemiş senfoni
şostakoviç senfoni no. 10
igor stravinsky apollon musagete
richard wagner
der fliegende hollander
lohengrin
siegfied idyll
tristan und isolde uvertur & liebestod orkestra versiyonu -
bu firmada piyasa surumu son derece sinirli yapilmis kimi kayitlar mevcuttur. kiyasla; ornegin 80'lerin ilk yarisinda yapilmis olan beethoven senfonilerinin kayitlari bir cok farkli surum altinda bulunabilirken ayni bestecinin missa solemnis'i icin yapilmis goruntu kaydini bulmak cok zordur yahut bulursaniz da cok pahali fiyatlara bulunmaktadir. 1984 yilinda yapilmis bir osaka konserinin goruntu kaydi yeni yeni gundeme gelmektedir. keza richard strauss'un ein heldenleben'i icin (karajan'in) yaptigi goruntu kaydi da dvd uzerinde ancak son 3 yildir bulunabilmektedir. bu normal pazarlarda bulunamaz hint kumaslari, ozellikle japon amazon'unda bulunabilmektedir ancak pahalidirlar. onlarin ayricaligi neyse !
kayitlari hakkinda hazirlanmis belki de en detayli veritabaninda daha bircok film etiketli henuz gun yuzu gormemis goruntu kaydinin oldugu gorulebilir (bunlar hatali girdiler de olabilir tabii) -
bu firmadaki yeni dünya senfonisi ve beethoven senfoni no. 9 goruntu kayitlari ile baska bir firma tarafindan piyasa surumu yapilmis leonard bernstein'in yonettigi 70'lerden kalma bir baska beethoven senfoni no. 9 goruntu kaydi kullanilarak yapilmis beni cok eglendiren bir video vardir.
(bkz: tractor amarillo) -
herbert von karajan'in bu firmadaki kayitlari daha onceki unitel goruntu kayitlarinda rastlanilan turlu abukluklarin benzerlerini ihtiva etmez, o acidan seyretmek icin daha bir tercih edilesidirler.
(bkz: #33385357) -
bu firmanın karajan-beethoven çekimlerinde oldukça garip bir detay mevcut: neredeyse hiç genis açı kullanılmıyor! görüntülerde, zoomlanip görsel olarak sıkıştırılmış enstrüman dizileri ve şef karajan'ın muhtelif açılardan karizmatik mimikleri birbirini izliyor.
bir kuple izleyelim
bir kuple daha
neden geniş açı kullanılmadığını, bütün olarak da oldukça görkemli bir görselliğe ulaşan orkestranın gösterilmediğini anlayamıyorum. ya işgüzar bir yönetmen ya da, fatih terim gibi, her şey hakkında mutlaka bir fikri olan herbert'in isi olmali. her halükarda düşünülerek verilmiş bir karar olduğu kesin. kişisel kanaatim bu dizi şeklindeki enstrüman estetiği değerli olsa da, neredeyse tüm çekimleri bu estetik nişe bağlamak 1 saatlik izleme deneyimini zorlayıcı bir tabiata sahip. orkestranın kendi doğal görselliğinden uzaklaşarak çalınan eserlere gereksiz bir anlam yüklüyor. o anlam da müzikal değil, malesef militarist bir anlam. biraz zorlasam karajan'in eski nazi üyeliğine ve donemin estetigine varacagim ama hadi zorlamıyorum.
(not: bu karajan/nazi muhabbetinden acayip baydim. zamaninda trivial olarak ilgilenmistim de artik onemsemiyorum. simdi "kenar"a attigim notlara bakarken karsima cikti. tespiti pek fena yapmamisim diye yolluyorum *)
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap