vokativ
-
ismin halleri* konusunun bir parçasıdır.
türkçede ismin bu hali olmadığı için terimi türkçeye çevirme zahmetinde bulunmamışlar ve direkt vokativ deyip geçiştirmişler fakat ben kendisine ismin hitap veya seslenme hali denmesini daha münasip buluyorum.
kürtçede var olan bir durumdur ayrıca. özel ve cins isimler ile sıfatların sonuna
eril varlıklar için -o,
dişi varlıklar için -ê,
çoğul varlıklar için -no
eklerinin getirilmesiyle oluşturulur. birkaç örnek vermem gerekirse
eril;
kur(erkek çocuk) ››› kuro
ap(amca) ››› apo
bira(erkek kardeş) ››› birako
bav(baba) ››› bavo
dişi;
keç(kız çocuğu) ››› keçê
met(hala) ››› metê
jinap(amcanın eşi) ››› jinapê
jinxal(dayının eşi) ››› jinxalê
çoğul;
jin(kadın) ››› jinno
zarok(çocuk) ››› zarokno
gundî(köylü) ››› gundîno
heval(arkadaş) ››› hevalno
nojdar(doktor) ››› nojdarno olur mesela.
sen de gel amca ››› tu jî were apo
ona söyledin mi kız? ››› tu jê re got keçê?
benim adım jan çocuklar ››› navê min jan e zarokno
sağ olun arkadaşlar ››› mala we ava hevalno
**özel isimlerde ise durum çok az daha karışık. bu isimlerde vokativ, ismin ilk hecesi ile ikinci hecesinin ilk ünsüzünün alınıp mevzubahis eklerin isimden alınan bu harf topluluğunun sonuna eklenmesiyle yani iki heceli yeni bir isim oluşturulmasıyla yapılır.
altan ››› al tan ››› alt + o ››› alto
bawer ››› ba wer ››› baw + o ››› bawo
jiyan ››› ji yan ››› jiy + o ››› jiyo
robîn ››› ro bîn ››› rob + o ››› robo
samet ››› sa met ››› sam + o ››› samo
sedat ››› se dat ››› sed + o ››› sedo
sîdar ››› sî dar ››› sîd + o ››› sîdo
berfîn ››› ber fîn ››› berf + ê ››› berfê
gelawêj ››› ge la wêj ››› gel + ê ››› gelê
gulistan ››› gu lis tan ››› gul + ê ››› gulê
melis ››› me lis ››› mel + ê ››› melê
rûken ››› rû ken ››› rûk + ê ››› rûkê
zeynep ››› zey nep ››› zeyn + ê ››› zeynê
ne yapıyorsun sedat? ››› tu çi dikî sedo?
doğru mu samet? ››› rast e samo?
bilmiyorum altan ››› nizanim alto
ağlama melis ››› negrî melê
kapıyı aç gülistan ››› derî veke gulê
***bu kural tüm yabancı özel isimlere uygulanır. böylelikle
ricky ››› rîko
peter ››› pîto
brutus ››› bruto
marcus ››› marko
thomas ››› tomo
vladimir ››› vlado
sebastian ››› sebo
betty ››› betê
jennifer ››› cenê
natasha ››› natê olur.
söyle ona sebastian ››› jê re bêje sebo
sen de mi brütüs? ››› tu jî bruto?(aslı latince et tu brute cümlesidir. buradaki brute, brutus'un latin dilindeki vokativ halidir)
****sıfatlar da isimler gibi vokativ ekleri alıp seslenme biçiminde kullanılabilir.
dirêj(uzun) ››› dirêjo/dirêjê/dirêjno
paqij(temiz) ››› paqijo/paqijê/paqijno
delal(güzel) ››› delalo/delalê/delalno
reş(siyah) ››› reşo/reşê/reşno
sor(kırmızı) ››› soro/sorê/sorno
şîn(mavi) ››› şîno/şînê/şînno
ne oldu uzun(boylu erkek)? ››› çi bû dirêjo?
sana soruyorum mavi(gözlü kadın) ››› ez ji te re dipirsim şînê
babanız geldi mi güzeller? ››› bavê we hat delalno?
*****lo ve lê adında, tek başına bi anlam ifade etmeyen fakat cümle içinde vokativ işlevi gören iki tane kelimecik de vardır. lo, muhatap alınan kişinin erkek; lê ise kadın olduğunu gösterir.
navê te çi bû lo? ››› adın neydi ya? (erkeğe yöneltilen soru)
navê te çi bû lê? ››› adın neydi ya? (kadına yöneltilen soru)
******isim ve sıfatlatın vokativ hallerinin lo ve lê edatlarıyla birlikte kullanımı da yaygındır.
lo apo
lo sedo
lo dirêjo
lê jinapê
lê gulê
lê delalê
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap