takiyüddin'in rasathanesi

• üçüncü murat'ın emriyle müneccimbaşı takiyüddin el raşid tarafından istanbulda tophane sırtlarında 1575 yılında inşa edilen rasathanedir.
  
  rasathane astronomların çalışma ve barınma ihtiyaçlarına cevap veren, aynı zamanda zengin bir kütüphane barındıran çok iyi bir bina idi. takiyüddin'in rasathanesinde kullanılan cihazların, çağdaşı avrupalı astronom tycho brahenin 1576 da uraienborg da kurmuş olduğu rasathanedeki aletlerle benzer özelliklere sahip olduğu bilinmektedir.
  
  takiyüddin rasat çalışmalarını 15 yardımcısıyla beraber yürüttüğünü, sidratü munhetel efkar adlı zicinde belirtmektedir.
  
  çalışmalarıyla, güneş parametrelerinin hesaplanması için yeni bir yöntem geliştiren takiyüddin, sabit yıldızların enlem ve boylamlarının tespitinde venüs gezegeni, aldebaran ve spica virginis adlı iki yıldızı kullanmıştır. günümüzde 61" olarak hesaplanan güneşin apojesini, takiyüddin 63" olarak bulmuştur. bu kopernik'in 24" ve tycho brahenin 45" değerleriyle karşılaştırılınca gerçeğe en yakın değer olarak görünmektedir.
  
  batı dünyası, ms 2. yüzyılda batlamyustan, 16. yüzyılda kopernik'e kadar, açıların ölçülmesinde kirişleri kullanmıştır. bu nedenle 1 derecelik kirişin hesaplanması astronomların önemli sorunlarından birisi olmuştur. takiyüddin açıların ölçülmesinde, kirişleri değil, sinüs, kosinüs, tanjant gibi trigonometrik fonksiyonları kullanmıştır. uluğ beyden esinlenerek, sinüs 1 dereceyi hesabetmek için farklı bir yöntem bulmuştur.
  
  ayrıca takiyüddin, icatlarıyla, rasat aletlerine yeni aletler ilave etmiştir. icatlarından mekanik saat 16. yüzyılın önemli icatlarından birisi olarak bilinir.
  
  ancak ne yazık ki rasathane din adamlarının kıskançlığı ve kışkırtmasıyla 1580 yılında yıkılmıştır.
  
  rasathane yıkılmasaydı ve bu değerli bilim adamının çalışmalarına destek verilseydi, sonuçları çok farklı olurdu. osmanlının bilime ve sanata sırtını dönmesinin sonuçları acı olmuştur.
  
  kaynak : ekmeleddin ihsanoğlu - osmanlı imparatorluğunda bilim.
  kendim.