takiyüddin

• turk gokbilimci
• (bkz: takiyettin mengüşoğlu)
• kendisinin osmanlı'da kurduğu rasathane topa tutulmuştur. bunun sebebi de, gözlem aletleriyle meleklerin bacaklarını dikizlediğine inanılmasıdır.
• 1577 deki kuyruklu yıldızı zuzeneb diye adlandırmış. saraya ve halka tanıtmıştır. dönemin padişahı 3.murat biraz akıllı olsaydı, bugün adı danimarkalı gökbilimci tycho brahe den daha fazla anılacaktı.
• (bkz: takiyüddin'in rasathanesi)
  
  "rasathane"nin tamamlanmasından yalnızca birkaç ay sonra, takiyüddin bir kuyruklu yıldız gözlemlemiş, bunu da osmanlı imparatorluğunun savaşta galip geleceğine yormuştur. osmanlı (o dönemki) savaşı kaybedince padişah rasathaneyi yıktırmıştır. (kaynak: ingilizce wikipedia)
• günümüzde 61" olarak hesaplanan güneşin apojesini, 63" olarak hesaplayan büyük ama hiç bilinmeyen talihsiz türk bilgini.
  
  bu kopernik'in 24" ve tycho brahenin 45" değerleriyle karşılaştırılınca gerçeğe en yakın değer olarak görünmektedir.
  
  takiyüddin'in rasathanesi sadece 7 yıl açık kaldı ama, bu 7 yılda çok önemli çalışmalar gerçekleştirildi.
  
  bugün kopernik'i çocuklar bile bilir. takiyüddin ise tarihimizin unutulan ya da hiç bilinmeyen değerlerinden birisidir. dini taassub sonucu rasathanesi yıkılmasaydı, yanında çalışan 15 yardımcısıyla matematiğe ve astronomiye kimbilir daha nice katkılarda bulunurdu.
  
  ama bilime ve sanata arkasını dönen osmanlı bu parlak bilimadamını ve geleceğini yok etmiştir.
• osmanlı devleti'nin en ihtişamlı döneminde öldürülen bilim insanı. düşündürücüdür, çünkü o yıllarda batı skolastik düşünceyi aşmış kabuğunu kırarken ^* osmanlı çok değerli bir bilim insanını katletmiştir! teokratik yapının hortlaması, hurafeleri dayatması, dinin bilime yeğ tutulması olgusunu düşündüğümüzde içinden çıkılması zor bir hal almıştır! sokullu'nun ölümüyle -1579- duraklama dönemine girdiği öne sürülen osmanlı için gerilemenin başlangıcı takiyüddin 'in öldürülmesidir! hala daha bilimde batı'nın bilmem kaç yıl gerisinde olmamız havadan gelmemektedir. olayları sebep sonuç ilişkisi içerisinde tarihsel ve sosyolojik analizlerle çözümleyebilmemiz gerekmekte, yoksa bilgin öldürülmüş osmanlı 1699 da karlofça ile ilk toprağını kaybetmiş gerileme başlamış şeklinde tarih aktararak ^* kendimizi kandırmaya devam ederiz.
• allah'ı gözetlemekle suçlanan kişi.
• döneminin en büyük astronom ve matematikçilerindendir. özellikle trigonometride bir çok çalışması vardır, 16. yüzyılın ünlü astronomu copernicus sinüs fonksiyonunu kullanmamış, sinüs, kosinüs, tanjant ve kotanjanttan söz etmemiştir, ama takîyüddîn bunların tanımlarını vermiş, kanıtlamalarını yapmış ve cetvellerini hazırlamıştır. takîyüddîn, trigonometrik fonksiyonların kesirlerini, ilk defa ondalık kesirlerle göstermiş ve birer derecelik fasılalarla 1 dereceden 90 dereceye kadar hesaplanmış sinüs ve tanjant tabloları hazırlayarak ne kadar büyük bir bilim adamı olduğunu kanıtlamıştır. takîyüddîn trigonometrik hesaplamalarda cetveller ya da rub, yani "trigonometrik çeyreklik" denilen basit bir alet kullanmıştır. takîyüddîn'in aritmetik alanındaki çalışmaları da çok iyidir, bu bölümle ilgili bir çok araştırma yapmıştır. kendisine özgü pratik bir rakamla ma sistemi geliştirmiş ve çok eskiden beri kullanılmakta olana altmışlık kesirlerin yerine ondalık kesirleri kullanmaya başlamıştır. takîyüddîn, ondalık kesirleri kuramsal olarak incelemiş ve bunlarla dört işlemin nasıl yapılacağını örnekleriyle göstermiştir. batı dünyasında bu düzeye yaklaşık on sene sonra yazılmış olan simon stevin'in eseri ile ulaşılabilmiştir. takîyüddîn'e göre cemşit el-kâşî'nin kesirli sayıların işlemleriyle sınırlı kalmış olan ondalık kesirlerin, trigonometri ve astronomi gibi bilimin diğer dallarına da uygulanarak genelleştirilmesi gerektiğine söylüyordu. takîyüddîn'in tam sayı ile kesrini birbirinden ayırmak için bir simge kullanmadığı veya geliştirmediği görülmektedir.
  
  ayrıca takîyüddîn yüz binler basamağı ile yüz binde birler basamağı arasında kalan kesirli sayıların kolayca aşama aşama yapmış, yani tam ve kesir kısımlarının birbirlerinden ayrılabilmesi için bir tablo düzenlemiştir. çarpma, bölme ve karekök alma işlemlerinden sonra sonuç sayısının tam ve kesir kısmını anlayabilmek için bu tabloya bakmak yeterlidir. yalnız bu tablonun işlemlerde sağlayacağı kolaylık, ondalık simgesinin sağlayacağı kolaylık kadar fazla değildir.
  
  astronomideki en önemli güçlüklerinden birini gidermeyi amaçlayan takîyüddîn, açıları veya yayları ondalık kesirlerle gösterirken, bunların trigonometrik fonksiyonlarını altmışlık kesirlerle gösteremeyeceğini anlamış ve ondalık kesirleri trigonometriye uygulamak için sidretü'l-müntehâi'l-efkâr fî melekûti'l-feleki'd-devvâr (gökler bilgisinin sınırı) adlı yapıtında birim dairenin yarıçapını 60 veya 1 olarak değil de, 10 olarak aldıktan sonra kesirleri de ondalık kesirlerle göstermiştir. zâtü'l-ceyb olarak bilinen bir gözlem aletini tanıtırken kendi şöyle demiştir "bir cetvelin yüzeyini altmışlı sinüse göre, diğerini ise bilginlere ve gözlem sonuçlarının hesaplanmasına uygun düşecek şekilde kolaylaştırıp, yararlılığını ve olgunluğunu arttırdığım onlu sinüse göre taksim ettim." demiştir
• 1559 da saatlere dair yazdığı kitapta konik zemberekle çalışan ve dört kadranlı saatı tasarlayan osmanlı bilim adamı.
  
  saati gulhane parkındaki müze için imal eden g. oestmann ve f. lühring (bremen) dir.
  
  http://www.kameraarkasi.org/…citler/takiyiddin.html