talmud

• yahudi olmayan insanların kanını donduran betimlemelere ve hükümlere sahip dini metinlerdir. aslen yahudilikte sözlü geleneğe dayanır ve derleyene göre farklı farklı ifadeler içerir:
  
  "yalnız yahudiler insandır. goyim (gayri yahudiler, diğer milletler) hayvandır." baba bathra talmudu 114b, yebamoth talmudu 61a, kerioth talmudu 6b ve 7a.
  
  "goyimin en iyisi bile öldürülmelidir." avodah zarah talmudu 26b.
  
  "yehova (allah), bir gayri yahudiye malını iade edeni kesinlikle affetmez" sanhedrin talmudu 76 b-76a.
  
  "bir kuti (gayri yahudi) bir yahudiyi öldürürse cezaya çarptırılır. fakat bir yahudi bir kutiyi öldürürse cezaya çaptırılmaz." sanhedrin talmudu 57a
  
  "bir yetişkin, küçük bir kız ile cinsi temas yaparsa bu göze girmiş bir parmak gibi kabul edilmeli. keza bir çocuk yetişkin bir kadınla temas ederse bu da kadının cinsi uzvuna bir çubuk girmiş olarak kabul edilmeli. bir çocuk, bir yetişkin tarafından baştan çıkartılıp ırzına geçilirse bu ırza girme hadisesi olarak kabul edilmemeli." kethuboth talmudu 11b
  
  "bir kadın kocasının izni ile -parasını vererek- kendisi ile cinsi bir şekilde alakadar olacak bir şahıs kiralarsa, bunda hiçbir kabahat yoktur. fakat bu kiraladığı şahıs gayri yahudi ise bu kabahattir. zira kazançlı çıkan gayri yahudidir. fakat aynı vaziyet, bir yahudi erkeği ile gayri yahudi bir kız arasında vuku buluyorsa zararı yoktur." kethuboth talmudu 51b
  
  "dünyada hakimiyet sağlayacak en önemli unsurlardan biri çok üremektir. bütün yeryüzündeki gayri yahudiler eşektir. o gün geldiği zaman bunlar yer altında kendileri için kazılmış olan yerlere girip ebediyen yer altında yaşayacaklardır" kethuboth talmudu 111b
  
  "o adam ki kızkardeşi ile beraber yatıp, kendilerini cinsi zevklere bırakırlar ve kız kardeşi bunu şikayet etmez, bunda bir kabahat yoktur. fakat kızkardeş şikayette bulunursa bu işi tekrarlamaması bu adama bildirilir". "o şahıs ki daha annesi yaşlı değildir ve babası ölmüştür ve validesi yabancı erkeklerin koynuna girmek istemez ve kendi oğlu ile yatmak ister ve keza oğluda validesi ile yatmak isterse, böyle bir vaziyette eğer bu işler zor kullanılmadan yapılıyorsa, bize düşen bir vazife yoktur ki oğul evlenme yaşına gelip de başka bir kızla evlenmek talebinde bulunur ve validesi buna mani olmak isterse, oğul kendi karısının cinsi arzularını hem de annesinin cinsi arzularını tatmin etmeli; ta ki validesi başka bir erkek buluncaya kadar." kethuboth talmudu 76 a
  
  "bir gayri yahudi, yahudi kızından istifade ederse, bir yahudi kadınını baştan çıkartırsa bir yahudi çocuğunu kirletirse, yahudi umumi kadını ile temas edip kadına parasını vermezse cezaya çarptırılır. eğer bir yahudi umumi kadını kullanıp parasını vermemiş ise parası alınır ve değnekle dövülür, bir yahudi kadınını baştan çıkardı ise ölünceye kadar taşlanır. bir yahudi kızını kirleten gayri yahudi'nin başı yarım kesilir ve yavaş yavaş öldürülür. bütün bunlar bilhassa gayri yahudilerin önünde yapılmalı ki bunlara müthiş bir ibret olsun ve bizim dehşetimiz karşısında titresinler ve yahudiye dokunmaya bir daha yeltenmesinler." kethuboth talmudu 61b
  
  "elazar şöyle ilave etti: adem bütün hayvanlar ile çiftleşmiş, fakat havva'nın verdiği tadı hiç birinde bulamamıştı." yebamoth talmudu 63a
  
  "yılan havva'nın içine müthiş bir şehvet sokmuştur". yebamoth talmudu 103 b
  
  "o şahıs ki akrabası kız ile cinsi temas edip bekaret zarını yalnızca gevşetir. o adamdan şikayet edilmemelidir". ölmüş kadın ile temas o kadının hayattaki vaziyetinde iken yapılan temas gibi kabul edilir. kadın evli ise her ne kadar ölmüş olsa bile gene evli bir kadın olarak kabul edilir hem de ölmüş bir kadınla çiftleşmek meniyi ziyan etmek demektir" yebamoth talmudu 55 b.
  
  bu örnekleri arttırmak mümkün. görülüyor ki israil'in acımasızlığı ve yahudilerin aralarına harici milletten/ırktan kimseyi kabul etmeyişleri basit bir koruma/korunma güdüsüyle alakalı değil. kayışı koparan hitler'in tutumunda da söz konusu 'seçilmiş ırk' takıntısı ve yahudi olmayanların mahlukat sayıldığında ısrarcı olunması da göz ardı edilmemesi gereken faktörler olarak biliniyor.
• talmud'da geçen şu bölüm etkilemiştir beni.
  
  "...bir kadini aglatirken cok dikkat edin, cunku tanri gozyaslarini sayar!
  kadin erkegin kaburgasindan yaratildi, ayaklarindan yaratilmadi, oyle olsaydi ezilirdi; ustun olmasin diye basindan da yaratilmadi.
  ama gogsunden yaratildi, esit olsun diye kolun biraz altindan korunsun diye ; kalp hizasindan sevilsin diye..."
• yahudiliğin en geniş kutsal metni. tevrat'ın yazılı ve sözlü yorumlanmasıdır. tarih boyunca yahudi toplumunu şekillendirmiş, günümüzde ise özellikle ilahiyat okullarının en önemli kaynağıdır.
  yahudilikte kutsal kitap sadece müslümanlarca kabül edilen tevrat değildir. 3 semavi din de hz musa'ya vahiy yoluyla verilen kitabı kabul eder. buna tevrat ismi verilir ve 5 bölümdür. bu yüzden musa'nın beş kitabı da denir. bu bölümler yaratılış, çıkış, levililer, sayılar ve tesniye dir. yahudilikte bu beş kitaba torah veya tora adı da verilir. üç dinde buraya kadar aynı görüştedir.
  
  yahudi ve hristiyanlarca ilk beş kitap kutsal kitabın sadece bir bölümüdür. torah, neviim(peygamberler) ve ketuvim kutsal kitabı oluşturur ve buna yahudiler tanah adını verir. hristiyanlar ise farklı bir düzenleme yapsalar ve bazı metinleri kabul etmeseler de çoğunu onaylar ve eski ahit ismini verirler.
  
  müslümanlarca 4 kutsal kitaptan biri olan zebur ayrı bir kitapken, diğer iki din için aslında tanah'ın bir parçasıdır. tanah onlarca kitaptan oluşur. hz. davut, hz süleyman gibi peygamberlerin hikayeleri burada anlatılır. müslümanlarca bu kitaplar kabul edilmez ancak içeriğindeki bazı olayla ve peygamberler kabul edilir.
  
  burda karışıklık; hem tanah'a hem de daha dar olan musa'nın beş kitabıa yahudiler tevrat demektedirler. müslümanlarca sadece ilk beş kitap tevrat'tır. o da orijinalliğini kaybetmiştir.
  
  ancak yahudilik'te kutsal kitap burada kalmaz. bir de talmud vardır. talmud, tevrat (tanah) ı yorumlayan bir yahudi geleneğidir. yahudilik için en geniş kutsal kaynaktır.
  
  kısaca genişten dara gidersek talmud-tanah-tevrat(torah/musa'nın beş kitabı) şeklinde bir kutsal eserlere inanılır.
  
  en geniş kutsal metin olantalmud oldukça detaylıdır. hukuk, sosyal yaşam ve felsefe sistemini belirler. binlerce sayfadan oluşur. yahudi inancına göre tevrat sadece yazılı açıklanamaz. sözlü açıklaması da kutsaldır. hz musa zamanında bile tanrı vahiy yoluyla bu sözlü geleneği başlatmıştır.
  
  talmud iki bölümden oluşur: mişna ve gemara
  
  mişna ilk oluşan sözlü gelenekken, gemara tartışma ve açıklama şeklindedir. adeta bir tamamlamadır.
  
  -mişna 6 bölümden oluşur. zeraim (dua, yeme içme ve ziraatla ilgili hükümler), moed (bayramlar), naşim (evlilik ve aile hayatıyla ilgili hükümler), nezikin (sivil ve cezaî hükümler), kodaşim (mabed ve kurban ibadetiyle ilgili hükümler) ve tohorot’tur (ritüel temizlikle ilgili hükümler) her birinin alt başlıklarla onlarca bölümü vardır.
  
  -gemara, mişna'nın açıklamasıdır. yahudi din adamlarınca oluşturulmuştur. bazen talmud ile eş anlamlı da kullanılır. daha akademik ve felsefi olarak görülür.
  
  tarihte yahudilerin yaşadığı iki yere göre iki talmud hazırlanmıştır.
  filistin talmudu (talmud yeruşalmi veya talmud erets yisrael) ve bâbil talmudu (talmud bavli)
  
  filistin talmudu'na kudüs talmudu da denir. roma imparatorluğu baskısı altında yazıldığından daha kısa ve daha karmaşıktır.
  
  babil talmudu öncekinden yüzlerce yıl sonra hazırlanmıştır. daha kapsamlı ve soru cevap şeklinde daha akademik bir biçimde oluşturulmuştur. yüzlerce yıl yahudi toplumunun şekillendirilmesinde temel kaynak olmuştur.
  
  talmud, yüzlerce yıl olduğu gibi yahudi ilahiyat okullarının temel kitabıdır. ancak oldukça karmaşık bir yapısı olduğundan tarih boyunca üzerinde değişiklikler, eklemeler, açıklamalar yapıldığı bilinmektedir. bazı ortodoks yahudiler talmud'un değiştirilmediğini ve tanrı tarafından verildiğini söyler ancak çoğu kişi bunun vahiy yoluyla değil insanlar tarafından tarihsel süreçte oluşturulduğunu kabul eder. ancak bu durum talmud'un kutsallığını zedelemez.
  
  talmud sadece yahudiler için kutsaldır. tevrat'ı eski ahit olarak gören hristiyanlarca kabul edilmez. tarih boyunca da eski ahit'e eklemeler olması nedeniyle hristiyanlarca yok edilmeye çalışılmıştır. onlara göre yahudiler talmud nedeniyle isa'ya inanmamaktadırlar. ortaçağ'da talmud'un hristiyanlıkla çelişen kısımları ya çıkarılmış ya da yakılmıştır. osmanlı imparatorluğuna sığınan yahudilerce ise özgürce basılmıştır.
  
  talmud günümüzde hala kutsal kabul edilir. ancak modern yahudi cemaatleri onu sadece din eğitiminde kullanır. vahiy değil dini-tarihsel metin olarak görür. ortadoks yahudiler içinse vahiy ürünüdür.
• yahudi filozofların tevrat üzerine yaptıkları tartışmalardan oluşur. tevrat'ın nihai tespiti ve beyanı değildir; tartışmalardan - argümanlardan ve anlaşmazlıklardan sunumlar içeren sözlü bir kayıttır. mantık üzerine yürütülen tartışmalar olduğundan dolayı karşı argümanlar kullanılır ve provokatif ifadelere de bu sebeple sıkça rastlanır... örneğin bir makbuzda: "yahudi olmayanlar kötüdür" der; buna cevap arkasından gelir ve ona "hayır - çünkü" der, mantığın üç kanunu ile açıklar. argümanı bağlamından ayırırsanız, istediğiniz bir metinden görmeyi istediğiniz her sonucu çıkarabilirsiniz. bu kışkırtıcı uç argümanlara karşı halaha 2'de barışın yolları da vardır ve yahudi olmayanlara eşit muamele edilmesini - yoksullarına merhamet gösterilmesi, hastalarının ziyaret edilmesini söyler.
  
  'goyim' değil, rasho goyim'dir ve ibranice'de de bu bir alımlama aracıdır ki kullanımı bilgelik ister. ehyeh aşer ehyeh ifadesine verilen anlamdaki gibi ibranice'nin diriftlerine ihtiyacınız olacaktır. rasho goyim; hayvan değil - yahudi olmayan ulusları ifade eden özel bir fiildir, "uluslar" demektir, bu bir sıfat değildir, ibranice'de yahudilerden nefret edenlere yönelik acı bir duygunun ifadesidir. ayrıca "yahudi olmayanları öldürün" şeklinde abartılı bir argüman talmud'un hiçbir makbuzunda yoktur: atıf yapılmış bölümlerde bu türde bir ifade yer almaz; sahte ve çarpıtılmış bir tercümedir.
  
  // bu bilgilerden daha çok da dikkati hak etmesi gereken - asıl o tarafa çevrilmesi gereken eleştirel düşünce ve bilgi okur yazarlığının nasıl kaybolduğu... okudukları her şeye olduğu gibi inananların bu noktaya nasıl geldikleridir; okudukları ilk bilgiye nasıl körü körüne güvenmeyi öğrendikleridir:
  
  . .
  internetin yaygınlaşmaya başladığı ilk dönemlerde internette okuduğu her şeye güvenen insanlar için yapılan bir küçümseme ve alaycılık vardı. geleneksel inanca sahip eskiler tarafından yapılmış olsa bile bilgiyi doğrulama kurallarına aykırı düşmüyordu: kim tarafından yazıldı ve motivasyonu sorgulandı mı - kaynak doğru aktarıldı mı, yoksa parçalanıp çarpıtıldı mı ve ona karşı çıkmış olan cevaplarla da çarpıştırıldı mı... bu sorgulamalardan geçmeyi başarsa bile bilgiyi kullanabilmek ve kanaat oluşturabilmek için yine okuyucunun iyi ve kötü hakkında evrensel bir alt yapısı olmalıdır, aksi takdirde kişilik yapısı üzerinde bırakacağı olumsuz etkileri hakkında da bir fikri olmayacaktır.
  
  insanların çoğu; içselleştirilmiş inanç ve ön yargılarını doğrulayan bütün bilgilere kanıtsız olarak inanma eğiliminde olsa da bu tutumlarının kökleri eğitim sistemindedir. bizlere küçük yaşlardan itibaren okullarda otoriteye güven aşılanmıştır; devlet ve seçkinler tarafından önümüze konulan bilgileri onların birer hakikat olup olmadıklarını sorgulamadan almayı öğrendik - gerçekler olup, olmadıklarına bakmadan kabul etmemiz istendi ve bunun için de ödüllendirildik - takdir aldık ve sınıflar geçtik. okulda öğrendiklerimizle ters düşmüş olan her şeye karşı da ani şekilde korunduk ve bunu bazen annemizin / babamızın bir çatık kaşında bulduk. çünkü öğretmenlerimiz, anne ve babalarımız yanlış olan her şeyi bizim yerimize ayıklıyor, bize hakemlik yapıyorlardı. bize ise tek düşen görev ayıklayıp düşünme zahmetine girmeden alıp kabul etmekti. nitekim bizim yerimize bir başkası kontrol ediyordu. hem öteki türlü büyük bir çaba harcamak gerekirdi; büyük bir bilgi okyanusuna atlamak yorucu ve içgörü de gerektirirdi ki bu da hata yapabilmeyi / yanılmayı göze almayı gerektirirdi. otorite'de ise hata yapmak yanılmak utanç verici ve cezalandırılması gereken bir tür isyankârlıktı. otorite yanlış olsa bile sorumluluk bizim değildi; bu yüzden öğrettikleri tatlı gelirdi: yanılmış olan biz olmayacak, hem de tek bir kişi olarak değil, beraber yanılmış olacaktık.
  
  bu otoriter öğrenme ve kabul etme modelini çocukken kazandık. başımızda öğretmen, anne ve baba olarak bir bekçi bulunmasa bile yerlerine başka bekçiler dikiyoruz: kimi zaman bir medya, kimi zaman bir kamu kurumu ve kimi zaman redaktör bir kalıpla yazmaya gücü yeten herhangi birisi. hiçbir kontrol ve denge sistemi olmadan; aynı okul masalarında aldıklarımız gibi alıyoruz. öğrenme ve kabul etme biçimimizin okuldaki köklerinden kopmadıkça dışarıdan doldurulmaya devam edeceğiz. aşırı bir bilgi bombalamasının altında insan sayısı kadar gerçekler ve doğrunun kişisel versiyonlarına sahip olurken, doğru ve gerçeğin kendisine sahip olduğumuza inanacağız.
• kadınların okumasının yasak olduğunun öğrenilmesi üzerine bizat hahama danışılmış ve akabinde şu diyalog gelişmiştir:
  meraklı müslüman(lar):neden talmudu kadınlar okuyamıyo?
  haham:nerden biliyosun sen bunu bakiyim?
  m.m:bunu herkes biliyo ki...
  h:imama hatipte mi okuyosunuz siz ?
  m.m:öyle bi halimiz mi var?
  h:kim gönderdi çocuğum sizi?
  m.m.:valla kendimiz geldik.
  h:müslüman mısınız siz?
  m.m.elhamdulillah..
• şöyle bir cümle var imiş talmud içre:
  bir taş saksının üstüne düştüğünde, "yazık saksıya"; ve saksı taşın üstüne düştüğünde, "yazık saksıya"; her durumda, olan saksıya olur.
• böyle bir şeydir.
  
  “just the jews are humans, the non-jews are not humans, but cattle.” (goyim = human cattle) (kerithuth 6b page 78, jebammoth 61ª)
  “the non-jews have been created to serve the jews as slaves.” (midrasch talpioth 225)
  “the non-jews have to be avoided, even more than sick pigs.” (orach chaiim 57, 6ª)
  “sexual intercourse with non-jews is like sexual intercourse with animals.” (kethuboth 3b)
  “the birth-rate of the non-jews has to be suppressed massively.” (zohar ii, 4b)
  “as you replace lost cows and donkeys, so you shall replace dead non-jews.” (iore dea 337, 1)
  “to box an israeli on the ear, is like to box on the ear of god.” (sanhedrin 58b)
  “god (jahveh) is never angry about the jews, just about the non-jews.” (talmud v/ 2 / 43b - 44ª)
  “everywhere they (the jews) come, they will be the princes and the lords.” (sanhedrin 104ª)
  “i (jahveh) make you (the jewry) the ancestor of the peoples, i make you the selected one amongst the peoples, i make you the king over the peoples. i make you the loved one amongst the peoples, i make you the best one amongst the peoples, i make you the trusted one amongst the peoples.” (schabbat 105ª)
  “towards a non-jew the jew doesn’t cause on adultery… punishable for the jew is just the adultery towards his next, that means the wife of a jew. the wife of the non-jew is excluded.” (talmud iv / 4 / 52ab)
  “there is no wife for the goyim, they really aren’t their wives.” (talmud iv / 4 / 81 + 82ab)
  “you (the jews) have made me, jahveh, the only true lord in the world. i will make you the only ruler in the world. “who wants to be smart shall occupy himself with money matters, because there are no corner pillars in the thora that are more important, because they are like a sparkling fountain.” (talmud iv / 3 / 173b)
  “jews always have to try to deceive non-jews.” (zohar i, 168ª)
  “carry on trade with non-jews, if they have to pay money for it.” (abhodah zarah 2ª t)
  “non-jewish property belongs to the jew who uses it first.” (babba bathra 54b)
  “if two jews have deceived a non-jew, they have to split the profit.” (choschen ham 183, 7)
  “every jew is allowed to use lies and perjury to bring a non-jew to ruin.” (babha kama 113ª).
  “the possessions of the goyim are like an ownerless desert, and everybody (every jew) who seizes it, has acquired it.” (talmud iv / 3 / 54b).
  “the jew is allowed to exploit the mistake of a non-jew and to deceive him.” (talmud iv / 2 / 2 / 70b).
  “when the messiah comes, all will be slaves of the jews.” (erubin 43b).
• 2. ve 5. yüzyıllar arasında tamamlanmış ve yazıma dökülmüş torah'yı yorumlayan sözlü geleneğe mishnah denir. mishnah'ya ek olarak onu yorumlayan iki ayrı gemara yazılmıştır. mishnah ve gemara beraber sözlü gelenekler olarak bilinen talmud'u oluştururlar ki bu durumda iki talmud vardır biri jerusalem talmud'u diğeri babylon talmud'udur. rashi ve rambam döneminde (bkz: ortacag) de eklemeler yapılmıştır.
  ortodoks yahudi'ler talmud'un tanrı tarafından musa'ya öğretilmiş olduğuna inanırlar, ama tabii ki torah bilginleri, filozoflar ve önemli din adamları tarafından toplandığını tahmin etmek zor değil.
• tarihin en eski sapkın kitaplarından biridir. bunu okuyupta halâ museviliğe inanan insan en hafif tabiriyle gerizekâlıdır.
• cagimizda ortodoks yahudiler ve protestan mezhebine bagli hiristiyanlar talmudu ciddi anlamda yillar boyunca calisirilar. israil'de, hahamlik muesseesi hurma, palmiye agaclarinin altinda genc yahudileri oturtup gunler boyunca bu kitabi beyinlerine kazirlar. bir cok yahudi,tevrat'ta gecen hikayeleri gunumuze aktarir (nedense??) ve bu kitabin icindekilerden yola cikarak yasadagimiz asri anlamak gibi dahice bir yontem gelisitirir! ingilizce cevirileri cok sig ve `yapay'dir...
  
  ^* buram buram judea-christian hamaseti kokar. bir nevi bidat'tir; zamani gecmis bir dini ayakta tutma cabasinin acinasi bir yontemidir, ve tabiiki siyasidir: yahudi diasporasini belirli temeller uzerine oturtma amacli bir savunma mekanizmasidir. bu acidan cok anlasilabilir bir cabadir, sira boyle bir calisma olmasa tanrinin bu secilmis, nur topu gibi kullari birbirlerinden bagimsiz, farkli sekilde davrananilirlerdi.
  
  edebiyat icin super bir kaynaktir. proust, jabes, pamuk, auster, eco buradaki hikayeleriden fazlasiyla faydalanirlar... iyi de ederler...