talmud

• 2. ve 5. yüzyıllar arasında tamamlanmış ve yazıma dökülmüş torah'yı yorumlayan sözlü geleneğe mishnah denir. mishnah'ya ek olarak onu yorumlayan iki ayrı gemara yazılmıştır. mishnah ve gemara beraber sözlü gelenekler olarak bilinen talmud'u oluştururlar ki bu durumda iki talmud vardır biri jerusalem talmud'u diğeri babylon talmud'udur. rashi ve rambam döneminde (bkz: ortacag) de eklemeler yapılmıştır.
  ortodoks yahudi'ler talmud'un tanrı tarafından musa'ya öğretilmiş olduğuna inanırlar, ama tabii ki torah bilginleri, filozoflar ve önemli din adamları tarafından toplandığını tahmin etmek zor değil.