• strauss, richard - (1864-1949) besteci. almanya'da münih şehrinde doğdu. saray orkestrasında kornocu franz strauss'un oğludur, ilk müzik derslerini babasından ve onun dostları b. walter, franz w. meyer'den almış, hans von bülow tarafından takdir ve teşvik edilmiştir. besteci olarak eserleri ilk defa kendisi on altı yaşındayken çalınmıştır. bunlar sofokles'in "elektra" ve "festgesang" adlı bir orkestra eseridir. birkaç yıl sonra hans von bülow meiningen'de "serenad" adlı parçasını idare etmiştir. amerika'da ilk çalınan eseri kendisi yirmi yaşındayken yazdığı "fa minör" senfonisidir ki 1884'te theodor thomas idaresinde "filarmonik society" orkestrası tarafından tanıtılmıştır.

    richard strauss 1889-1894 yılları arasında bülow'dan sonra meiningen saray orkestrasına şef olmuştur. burada karakteristik çalgısal, dramatik tarzını yavaş yavaş bulmaya başlamış eserler vermiştir. buradan sonra münih saray operası orkestrasına üçüncü şef olmuştur. 1889'dan sonra weimar'a birinci orkestra şefi olarak gitmiş, burada beş yıl boyunca daha çok programlı orkestra eserleri vermiştir. bu arada rondo formunda "tül eulenspiegel'in şen maceraları", "ölüm ve basübadelmevt" ve "macbeth" adlı senfonik şiirlerini yazmıştır, ilk operası 1894'de weimar'da temsil edilen wagner etkisinde yazılmış "guntram"dır. bundan sonra besteci, cosima wagner tarafından bayreuth'a davet edilmiş ve orada wagner'in "tannhaeuser" adlı operasını idare etmiştir. 1895'den sonra berlin filarmonik orkestrası konserlerini idare etmiştir. 1896'da amerika'ya bir sanat seyahati yapmış ve programlı senfonisi "sinfonia domestica"yı new york'da ilk defa olarak çaldırmıştır. ikinci operası olan "salome" 1905'te dresden'de temsil edilmiştir. bundan sonra şair hugo von hofmannsthal ile işbirliği yapmıştır. şair besteciye beş farklı opera metni yazmıştır ki bunların arasında "elektra" ve bestecinin en tanınmış eseri olan "der rosenkavalier" bulunmaktadır. ayrıca "gölgesiz kadın", "intermezzo", "mısırlı helena", "arabella", "daphne" operalan da vardır. yukandaki eserlerinden başka çalgısal alanda "italya'dan" ve "alpler" adlı iki senfonisi, ayrıca "bir kahraman hayatı", "don juan", "don quichote", "zerdüşt dedi ki" adlı senfonik şiirleri vardır. strauss ayrıca gluck ve mozart operalan üzerinde bazı çalışmalarda bulunmuştur. 1894'de oynanan ilk operası "guntram"m primadonnası pauline de ahna ile evli bulunuyordu. münih'te ölmüştür. richard strauss'un viyana'lı vals bestecisi strauss ailesi ile hiçbir yakınlığı yoktur.
    1871'de ilk opereti "indigo ve kırk haramiler"!, 1874'te başarı kazanan ve konusunu o zamanki viyana hayatından alan "yarasa" adlı operetini oynatmıştır. ayrıca "çingene baron", "neşeli savaş" ve "venedikte bir gece" adlı operetleri vardır. kardegleri joseph strauss (1827-1870) ve eduard strauss (1835-1916) da besteci olup dans müziği eserleri ve operetler bırakmışlardır.
  • müziğini sevmeyen avusturyalılar tarafından "richard ise wagner olsun, strauss ise johann olsun" diye dalga geçilen besteci.

    almanya'nın 2.dünya savaşı sonunda içinde bulunduğu yıkıma (ve hatta savaşın kaybedilmesine) bir ağıt olarak yazıldığı iddia edilen (strauss bunu reddetmiştir) geç döneminin eseri metamorphosen da az bilinmekle beraber önemli eserlerinden biridir.
  • ölüm döşeğindeyken kızına, "ölüm, tam da bestelediğim gibiymiş" demiş besteci.
    dinyelyiniz: tod und verklärung ölüm ve mukadderat* *
  • claude debussy kendisini şu şekilde tanımlamış: '' olağanüstü bir orkestrasyon zenginliği, dinleyiciği de , kuşkusuz o tercih ettiği sürece, beraberinde sürükleyen çırdırmış bir enerji... kabul etmek zorundayız ki bu denli yüksek basınçta böylesi eserler besteleyebilen bir kişi, dahiliğe çok yakın biri olmalı...'' bu tarifin üzerine daha ne söylenebilir ki...
  • richard strauss'un (1864-1949) baslica eserleri:

    richard strauss keman koncertosu (1882)
    richard strauss korno koncertosu no 1 (1886)
    richard strauss korno koncertosu no 2 (1943)
    richard strauss obua koncertosu (1945)
    vier letzte lieder (son dört sarki) (1948)
    richard strauss piyano ve orkestra icin burlesk (1885-86)

    senfonik siirler:
    till eulenspiegel (1894)
    aus italien (italya'dan) (1886)
    don juan (1889)
    eine alpensinfonie (bir alp senfonisi) (1915)
    also sprach zarathustra (böyle buyurdu zerdüst) (1896)
    tod und verklärung (ölüm ve transfigürasyon) (1889)
    don quixote (don kisot) (1897)
    macbeth (1888)
    ein heldenleben (bir kahramanin hayati) (1898)

    baslica operalari:
    salome (1905)
    arabella (1930-32)
    elektra (1906-08)
    ariadne auf naxos (1916)
    der rosenkavalier (1909-10)
    die frau ohne schatten (1914-17)
    die ägyptische helena (1924-27)
    daphne
  • 1936 berlin olimpiyatları'nın marşını bestelemiştir. güfte robert lubahn'a aittir.
    (bkz: olympische hymne)
  • 15 operasi vardir ve bunlarin tumunu iceren 33 cd'lik bir calisma dogumunun (1864) 150. yili (2014) vesilesiyle deutsche grammophon tarafindan piyasaya surulmustur.

    http://www.deutschegrammophon.com/en/cat/4792274

    http://www.deutschegrammophon.com/…operas/home.html

    operalarin listesi

    guntram (1894)
    feuersnot (1901)
    salome (1905)
    elektra (1909)
    der rosenkavalier (1911)
    ariadne auf naxos (1912/16)
    die frau ohne schatten (1918)
    intermezzo (1924) *
    die aegyptische helena (1927)
    arabella (1932)
    die schweigsame frau (1934)
    friedenstag (1938)
    daphne (1938) #533406
    die liebe der danae (1940)
    capriccio (1942)
    -------------
    ara not : saka maka listedeki operalardan sozlukte hakkinda baslik acilmis olanlari boyayayim derken, ozellikle helyumungizi sagolsun, gordum ki bir tanesi haric (friedenstag) hepsi icin ya acilmis bir baslik var yahut baslik yapit icin acilmamis olsa bile baslik altinda yapitin varligindan bahseden bir giri var. emegi gecenlerin ellerine saglik.
    -------------
    bence bu kadar unlu bir bestecinin 15 operasinin bir araya getirilmesinin bu kadar vakit almamasi gerekiyordu. calismayi piyasaya suren firmanin arsivinde bu operalardan 9 tanesinin kaydi zaten sadece bir seften, karl bohm'den mevcuttu :

    die schweigsame frau
    salome
    der rosenkavalier
    die frau ohne schatten
    elektra
    daphne
    capriccio
    ariadne auf naxos
    arabella

    ve bohm 1981'de vefat etmisti. bu kayitlardan en son yapilani 1970'lerdeydi. hepsi 1994'te cd uzerinde piyasaya surulmustu. onceki plak surumlerini saymiyorum bile. cd surumleri firmanin web katalogunda hala gorulebilmekte.

    geri kalan 6 operadan en son kaydedilen friedenstag olmus * *. die liebe der danae icinse firma ta 1952'de yapilmis mono bir kayda gitmek durumunda kalmis *.

    ozet : boyle bir derleme bir 14 yil kadar evvel hazirlanabilirmis.

    guntram'in kaydini 'eve queler' adinda, gorece konser repertuarinin disinda kalmis yapitlari gundeme getirmeye calisan bir sef kaydetmis (kendisi wiki sayfasinda boyle tanimlaniyor)

    calismanin 33. ve son cd'si jessye norman'in seslendirdigi kurt masur'in yonettigi orkestra sarkilarindan bir derleme iceriyor. *

    firma calismanin agirligini karl bohm'e yikmis olmamak icin elinde bu seften kaydi olan 9 operadan sadece 3 tanesini kutuya dahil etmis. diger 6 operada karl bohm'un kayitlari yerine 3 operada decca arsivine dalmislar *, diger 3'unu de kendi arsivlerinden derleyip ortaya daha homojen bir yorumcu tablosu cikarmislar (sinopoli, solti ve bohm'den 3'er kayit)

    iyi dinlemeler.
  • sefligine yonelik olarak:

    birden fazla yerde denk geldigim su cumleyi aktariyorum:

    "schonberg focused primarily on strauss's recordings of mozart's symphony no. 40 in g minor and beethoven's symphony no. 7 in a, as well as noting that strauss played a breakneck version of beethoven's ninth symphony in about 45 minutes."

    45 dakika mi? 3. bolumu, ki molto adagio olarak basliklandirilmistir, allegretto yoneten otantik yorumcular arasinda bile 60 dakikanin altina inebilene pek rastlanmazken 45 dakika... schoenberg'in saati mi bozuktu diye sordurur adama.

    ayrica: mozart son üç senfoni kaydi mevcuttur.
  • alman romantizminin son temsilcilerinden. nazilerin romantik tepkiyi, varoluşsal bir nefrete dönüştürmelerine birkaç adım kala also sprach zarathustra'yı sunmuştur. yolculukların en değerlisini, zerdüşt'ün* yolculuğunu, ufukların felsefesine* karanlık basarken yetiştiren üstat.
  • valsçi johann strauss baba oğulla karıştırılmaması gerekendir. bu abiler dönemin serdar ortaçlarıdır. herkesin bildiği, dinlediği, salonlarda eksik edilmeyen viyanalılarıdır. bu abimiz ise tam bir almandır. karanlıktır, etkilidir, derindir ve vurucudur. insanın tüylerini diken diken eder. çok şey anlatır. ha ben çok anlamam ama anlatır yani.

    bir de kesin söylenmiştir ama ünlü yapıtı also sprach zarathustra'nın ismini nietzsche'nin böyle söyledi zerdüşt'undan esinlenerek verdiği söylenir. zira, "also sprach zarathustra" böyle söyledi zerdüşt demekmiş.

    edit: hemen de link verelim:

    also sprach zarathustra, op. 30
hesabın var mı? giriş yap