okasyonalizm

• aranedencilik.batı felsefesinde geulincx, malebranche; islam felsefesinde gazalinin temsilcisi olduğu, bütün olayların tek gerçek nedeninin tanrı olduğunu öne süren, insana neden gibi görünen bütün öbür $eylerin tanrının istencini yansıtan birer ara neden olduğunu savunan felsefe öğretisi.
• descartes'in, tözü, ilk başta kendi tanımladığı şeklinin dışına çıkarak, sonlu töz ve sonsuz töz olarak ikiye bölmesi ve bu iki tözün insanda nasıl bir arada bulunduğunu (düşünmek ve yer kaplamak- res cogitas ve res extensa) açıklayamaması üzerine kartezyen felsefeyi kurtarmak için zuhur eden akımdır.
• etkileşimciliği yadsıyan ikici koşutcu, yorum. eğer anlık ve özdek birbirinden bağımsız tözler iseler, aralarında nedensel ilişki söz konusu olmamalıdır. oysa görünürde böyle bir ilişki var gibi durmaktadır. aranedenciliğe göre gerçekte ilişki şöyledir: insanda her istek belirişinde, eyleme bu istek doğrudan neden olmak yerine "araneden" olmakta, yani tanrının işe karışarak gövdeye eylemi yaptırmasına ortam hazırlamaktadır. dolayısıyla, tözler arasındaki bağı ancak tanrı kurabilir. gerçek nedensel ilişkiyi ancak tanrı oluşturabilir.
• occasionalism/okasyonalizm: türkçe'ye vesilecilik, aranedensellik gibi anlamlar altında giriş yapar. okasyonalizm düşüncesi, membağı belirsiz olmasına ve tarihte tanrı inancı bulunan çoğu toplumdaki nadir bireyler arasında tartışılmış olsa dahi ( gazali, descartes vs.) nicolas malebranche ile popülerliğini ve adını kazanmıştır. okasyonalizm, neden ve ana neden kavramı bulunan, "nedeni" bir soru değil, cevap olarak gören ve o cevabın da tanrı olduğunu ileri süren, nedenselliğe binaen teoloji alanında gelişmiş bir kavram olan teleoloji yi araç edinir. okasyonalistlere göre, fizikoşimik reaksiyonlar, tanrının meydana getirme stratejisidir ve maddenin faaliyetini sağlayan "neden", "tanrı" dır.
  
  buna göre, günümüzdeki inanç tartışmalarına dayanan bir örnekle iyice basite indirgemek gerekirse: akıllı tasarım-evrim savunucuları arasındaki tartışmayı baz alalım. evrim savunucusu, akıllı tasarımı reddedecek ve dünyevi yaşam formlarının rastlantısal mutasyonlar olduğunu ve akıllı tasarım fikri ile çelişen özellikler-zaaflar taşıdığı fikrini öne sürecek.
  akıllı tasarımcılar ise; tanrının, mevcut ontolojik unsurların tümünün şu an ve şu andan sonraki anları tasarladığını, evrim savunucusunun tasarım hatası olarak öne sürdüğü antitezlerin tümünün de tanrının yaratma metodolojisi olduğunu ve o rastlantısal hadiselerin mevcut yaşam formunu oluşturmak için tanrı tarafından planlandığını öne sürecektir.
• aranedencilik.tek gerçek 'neden'in tanrı olduğunu; insana 'neden' gibi gelen şeylerin aslında 'neden' olmadığını savunan öğreti.
  
  tasavvuf anlayışını akla getirir. doğuda gazali; batıda malebranche önemli temsilcileridir.
• kafile adlı youtube kanalında, içine said nursi karıştırılarak verilen safsata. (nedenselliğin kendisi dogmadır ama buradan tanrı her şeyin nedenidir'e varmak safsatadır)
  
  düşünce değil, şüphecilik maskesiyle gizlenmiş yobazlıktır. devasa hatalarla dolu analojiler ve metaforlarla kendilerince din tüccarlarlığı yapanların yeni silahıdır.
• dünya üzerinde gerçekleşen her şeyin, tanrı / yaratıcının iradesine bağlı oldugu ve her olayin tanrı / yaraticinin müdahalesiyle gerçekleştiğini savunan akım.
  
  tanrı/ yaratıcı eylemi bir anlamda her şeyin hem sebebi hem de sonucudur zira sonuçlar yeni sebepler ve tekrar sonuçlar doğurur.
  
  determinizm ile farki; determinizm olayların neden-sonuç ilişkilerini doğal olay ve yasalara dayandirirken, okasyonalizmin tanrı / yaratıcıyı merkezde addederek her olaya ilişkin iradeyi de tanrı / yaratıcıya dayandırmasidir.
• (bkz: occasionalism)
  
  (bkz: aranedencilik)