• uc bolumden olusmaktadir. her bolumde iki evre bulunur.

    ahlaki yargilarda temel etkenler evrelere gore soyledir:

    a. gelecek oncesi donem:

    1. evre: itaat ve ceza egilimi

    temel etken ceza almamaktir. ornegin, birey kirmizi isikta polis varsa durur. yoksa gecer.

    2. evre: saf cikarci egilim

    temel etken menfaat duygusudur. ornegin, birey kirmizi isikta kaza yapmasin diye durur. isine yetismek icin gecer.

    b. geleneksel donem:

    3. evre: kisilerarasi uyum (iyi cocuk)* donemi

    temel etken sosyal onay almak ya da dislanamamaktir. ornegin, birey kirmizi isikta insanlar ayiplamasin ya da takdir etsin diye durur. yanindaki kisilere yaranmak icin gecer.

    4. evre: yasa ve duzen egilimi

    temel etken toplumsal duzeni korumaktir. ornegin, birey kirmizi isikta her durumda durur.

    c. gelenek sonrasi donem:

    5. evre: sosyal sozlesme egilimi

    temel etken toplumsal huzur, uyum ve demokrasinin genel ilkeleridir. ornegin, birey kirmizi isikta durur. ancak, bekleyen yaya yoksa gecmek ister.

    6. evre: evrensel ahlak ilkeleri egilimi

    evrensel ahlak ilkeleri evresi. temel etken insan haklari, ozgurluk, esitlik ve adalet gibi soyut kavramlar insani temel degerlerdir. kisi ahlak ilkelerini secip kendi olusturur. ornegin, birey kirmizi isikta zarar vermemek, diger suruculere ve yayalara saygisi nedeniyle durur. insan hayatinin tehlikede oldugu veya cok acil durumlarda zorunlu gecer.
  • ahlak gelişiminin bilişsel gelişime paralel olduğunu söyler ve kuramını buna dayandırır. onun kuramını daha iyi anlamak için davranışlardan çok davranışın ardındaki niyete bakmak gerekir. (bkz: ameller niyetlere göredir)

    kuramı 3 düzeyde ele alır ve her düzey kendi içinde ikiye ayrılır.

    1. gelenek öncesi düzey : düzeyin anahtar kelimeleri; menfaat, çıkar.

    - itaat ve ceza eğilimi
    - saf çıkarcı eğilim

    2. geleneksel düzey (grup ahlakı) : düzeyin anahtar kelimesi; uyma.

    - iyi çocuk eğilimi (bkz: kadınların ahlak seviyesi) ve (bkz: kadınlardaki sürü psikolojisi)
    - kanun ve düzen eğilimi

    3. gelenek sonrası düzey : dönemin anahtar kelimesi; fedakarlık.

    - sosyal anlaşmalara ve yasalara uyma eğilimi
    - evrensel ahlak ilkelerine uyma eğilimi
  • şöyle örnek vereyim bir adamın karısı çok hasta ve bir ilaç sayesinde ancak hayati tehlikeyi atlatabilir. adam eczaneye gidiyor eczacı adama ilacın 5000 lira olduğunu söylesin adamın cebinde 1000 lira var kimseden borç alma veya para bulma gibi bir imkanı olmasın. yani ya alacak karısı kurtulacak yada almayacak ve karısı ölecek. şimdi bunu ahlak kuramının 6 evresindeki düşünce yapısıyla örneklendirelim.
    1.evre: ceza itaat-günah çalmam.
    2.evre: menfaat-karım zaten hayatımı mahvediyorsa çalmam ölsün.
    3.evre: onay evresi- o benim karım onsuz yapamam çalarım (iyi koca)
    4.evre: sosyal düzen. adam parayı çalsın sonra cezasını çeksin. toplumun huzuru çok önemlidir.
    5.evre: sosyal anlaşma evresi. yasalarla değil sosyal anlaşmayla durumu çözmeye çalışırız.
    6.evre: çalarım "insan hayatı herşeyden önemlidir". söz konusu insan hayatıysa yapılan herşey mubahtir. bu evrede yasa duzen vs degil temel etken insan hakları adalet özgürlük vs.
    şimdi en iyi psikologlar bile cogu zaman 4 en fazla 5 cogu zamanda 2. evrede dolaştığını söylemektedir. mesela 2. evrede pazaryeri anlayışı vardır pazara gidersin bak 2 kilo alayim sen şunu bana 3 lira yap dersin. yeri gelir söz konusu sevdiğin olunca 3. evreye dönersin.
  • lawrence kohlberg, piaget'nin ahlak gelişimi kuramı'ni incelemis ve onu anlamlandirmistir.
    araştırmasını çocuklara ahlaki ikilemler vererek ve onlara bu durumlarda nasıl tepkide bulunacaklarını sorarak yapmıştır.
  • piaget'nin ahlak gelişim kuramını incelemiş, geliştirmiştir.

    yanılmıyorsam atatürk'ün daveti üzerine istanbul'a gelmiş ve türk toplumu üzerinde de araştırmalar yapmıştır. yaptığı araştırmalar neticesinde 3 evreye ayırdığı ahlak gelişimi'nde türkiye'nin gelenek öncesi yani 1. basamakta olduğu çıkarımında bulunmuştur.

    bu evreleri ayrıntısıyla inceleyecek olursak:

    a) gelenek öncesi (4-9 yaş)
    1. itaat-ceza eğilimi: çocuğun benmerkezciliği üst düzeyde yaşadığı evredir.
    buna bağlı olarak bir otoriteye biat eder ve cezadan sakınır.

    toplumumuz için düşünecek olursak 4-9 yaş aralığını geçtiği halde "kraldan çok kralcı" olan kişilerin hala bu ahlak evresinde olduğunu düşünebiliriz.

    2. saf çıkarcı eğilimi: çocuğun benmerkezcilikten hafif de olsa uzaklaşmaya başladığı evredir. başkalarının da ihtiyaçları olduğunun farkına varır ve bunları kendi çıkarı için kullanır. ilişki araçsaldır.

    "yemek buldun ye, dayak gördün kaç" düzeyidir.

    b) geleneksel (9-15 yaş)

    3. iyi çocuk eğilimi: çocuğun benmerkezcilikten tamamiyle uzaklaştığı ilk evredir. eylemi başkaları için sergiler. amaç: onay, kabul görmek.

    bu evrede daha çok kadınların sıkışıp kaldığı tespit edilmiştir. "elalem ne der?", "bunu yaptım çünkü kocam için değerdi" minvalinde açıklamalar yapan birine rastlarsanız biliniz ki o iyi çocuktur, yazıktır...

    4. kanun-düzen: yasalar, kanunlar, kurallar, gelenek-görenek düzeni sağlamak için vardır ve değiştirilmemelidir.

    c) gelenek ötesi (15+ yaş)

    5. sosyal sözleşme: kişinin, grubun refahına uygun olmayan durumlarda kuralları esnetmesidir.

    6. evrensel ahlak ilkeleri: "yaşam hakkı kutsaldır, her koşulda korunmalıdır" düşüncesi hakimdir.
  • feminist filozof alison jaggar geleneksel etik anlayışın (bkz: kohlberg'in ahlak gelişimi kuramı) kadınların değerini düşürdüğünü ifade etmiş ve bunu beş alan altında toplamıştır.

    ilk olarak geleneksel etik, kadınların sorunlarına ve çıkarlarına erkeklere gösterdiği ilgiye oranla daha az ilgi gösterir.

    ikincisi geleneksel etik anlayış çocuk bakımı, ev işleri vb. konuları sözde özel hayat konuları olarak ele alıp yeterli önemi göstermemektedir.

    üçüncü olarak kadınların erkekler kadar ahlaki olgunluğa ve derinliğe sahip olmadıklarını ifade eder.

    dördüncü olarak geleneksel etik anlayış “ bağımsızlık, irade, tahakküm, savaş, hiyerarşi vb.” erkeksi özellikleri yüceltirken “ortaklaşma, paylaşım, doğallık, barış, bağlılık vb.” kadınlara özgü niteliklere yeterince değer vermemektedir.

    beşinci ve son olarak ahlaki muhakemede “evrensellik, kurallar, haklar, tarafsızlık” gibi erkeğe özgü nitelikleri; “ilişki, yakınlık, sorumluluk, bireysel özellikler” gibi kadınlara özgü niteliklere oranla üstün tutmaktadır.
  • piaget'in ahlak gelişimi anlayışının daha geliştirilmiş halidir. ahlak gelişimini inceleme şekli, piaget ile aynıdır. kohlberg, insanların önüne doğru ya da yanlış cevabı olmayan öyküler (ikilemler) koyar. bu öykülere verilen cevaplara göre kişiler, bir evreye yerleşir.

    düzeltme: imlâ
  • 25 ekim 1927'de new york eyaletinin bronxville şehrinde dünyaya gelen lawrance kohlberg tarafından geliştirilen kuramdır.

    kohlberg'in kuramında 3 ana düzey vardır. ana düzeylerin her biri kendi içerisinde iki düzey barındırır. yani kohlberg ahlak gelişimini 6 evrede toplamıştır.

    - gelenek öncesi düzey: ahlaki değer bireylerin içinde ve standartlarda olmak yerine, daha çok çocuğun dışındaki fiziksel oluşlarda, kötü davranışlarda ya da fiziksel gereksinimlerdedir.

    1. evre: itaat ve ceza eğilimi: kuralların güçlü otoriteler tarafından oluşturulduğuna, sabit olduğuna ve kurallara sorgulanmaksızın itaat edilmesi gerektiğine inanır. bu nedenle otoritelerin neye izin verip neyi cezalandırdığı çocuklar için önemlidir.

    2. evre: saf çıkarcı eğilim: otoritelerce oluşturulduğunu düşündüğü doğruya ait tek bir görüş olmadığını, farklı bireylerin farklı bakış açılarının olabileceğini anlar. değer herkesin görüşü ve gereksinimlerine bağlı olarak kendi bakış açısını oluşturur. her şeyin göreli olduğunu düşünen çocuk, herkesin kişisel çıkarlarını gözetmekte özgür olduğu sonucuna ulaşır.

    - geleneksel düzey: bu düzeyde aile, grup ya da ulusun beklentileri ve bu beklentilere sadakat o kadar önemlidir ki kişi kimliğini toplumsal rollere bağlanan geleneksel beklentilerle tayin eder. kişisel çıkarların paylaşılan ilişkilerdeki çıkarlardan ve ve toplumun kendisinin çıkarlarından daha alt sıraya konulması gerektiği düşüncesidir.

    3. evre: iyi çocuk eğilimi: başkalarınca onaylanmaya, başkalarını memnun etmeye ve onlara yardım etmeye bir eğilim vardır. başkalarının onayladığı ya da başkalarını memnun eden davranışlar iyi davranışlar mantığı vardır.

    4. evre: otorite ve toplumsal düzeni sürdürme eğilimi: ahlaki davranışların toplumun çıkarlarına hizmet ettiğinin düşünüldüğü bu evrede, görevini yerine getirmek, otoriteye saygı duymak ve var olan toplumsal düzeni kendisi içerisinde sürdürmek önemlidir.toplum düzenini koruyan ve onu sürdürmeye katkı yapan davranış doğru davranıştır mantığı vardır.

    - gelenek ötesi düzey: ahlaki değer paylaşılan ya da paylaşılabilir standartlara, haklara ya da görevlere uygun davranışta aranmalıdır. bu düzeyde kişi kimliğini kurallara, kanunlara, beklentilere, geleneklere göre tayin etmez. bunları doğuran genel ahlak ilkeleri ile tayin eder.

    5. evre: sözleşmeye ve yasalara uyma eğilimi: ahlaki sorumluluk, başkalarının amaç ve haklarını ihlalden genel bir kaçışı ve çoğunluğun arzusunu ve refahını ilgilendiren yasal terimler içinde tanımlanır. doğru davranış, insan hakları ve toplum yararı gözetilerek toplum tarafından incelenip kabul edilmiş ilkelere uygun davranıştır mantığı vardır.

    6. evre: vicdan ya da evrensel ahlak ilkeleri eğilimi: insan onuruna saygı ve herkese eşit hak gibi evrensel ahlak ilkelerine uygun davranış, doğru davranıştır mantığı vardır.(çok az insan bu düzeye ulaşabilir, bu yüzden kohlberg sonradan bu evreden vazgeçmiştir)

    ünlü kuramcı kohlberg'in ölüm süreci oldukça ilginçtir. 1971 yılında belize'de kültürel çalışmalar yaparken tropik bir hastalığa yakalanır. (o ne demekse) bu hastalık 16 yıl boyunca majör depresif olmasına ve fiziksel acılar çekmesine sebep olmuştur. 1987 yılında tedavi gördüğü massachusetts hastanesinden bir günlüğüne ayrıldı ve kendisini okyanusa bırakarak intihar etti.
  • her biri iki basmaktan oluşacak şekilde toplam üç düzeyden oluşan kuram.
    kohlberg’in araştırmalarına göre yetişkin bireylerin büyük bir çoğunluğunun 3. ve 4. basamakta kaldığına inanılmaktadır.

    gelenek öncesi düzey
    1 itaat ve ceza yönelimi basamağı
    2 saf çıkarcı eğilim basamağı

    geleneksel düzey
    3 iyi çocuk eğilimi basamağı
    4 kanun ve düzen eğilimi basamağı

    gelenek üstü düzey
    5 sosyal sözleşme eğilimi basamağı
    6 evrensel ahlak eğilimi basamağı

    siz hangi basamaktasınız?

    yağmur ormanlarının yok oluşu ile ilgili kampanyaya;

    yaptırım yok diye katılmıyorsanız => 1
    yok olmasının bana bir zararı yok diyorsanız => 2
    kampanyayı başlatan kişiyi memnun etmek için katılıyorsanız => 3
    toplumsal uyanış için katılıyorsanız => 4
    dünya ve insanlık için katılıyorsanız => 5-6
  • kohlberg ahlaki düşüncenin mantıksal düşünceye dayandığını ve
    bireyin mantıksal düzeyi ile ahlaki düzeyi arasında bir paralellik olduğuna vurgu yapar. eleştirel teori de aynı şeyi gizlice vurgular aslında.. sadece daha pesimist bir şekilde yapar.
hesabın var mı? giriş yap