• (bkz: lawrence kohlberg)
  • lawrence kohlberg, piaget'nin ahlak gelişimi kuramı'ni incelemis ve onu anlamlandirmistir.
    araştırmasını çocuklara ahlaki ikilemler vererek ve onlara bu durumlarda nasıl tepkide bulunacaklarını sorarak yapmıştır.
  • ahlak gelişiminin bilişsel gelişime paralel olduğunu söyler ve kuramını buna dayandırır. onun kuramını daha iyi anlamak için davranışlardan çok davranışın ardındaki niyete bakmak gerekir. (bkz: ameller niyetlere göredir)

    kuramı 3 düzeyde ele alır ve her düzey kendi içinde ikiye ayrılır.

    1. gelenek öncesi düzey : düzeyin anahtar kelimeleri; menfaat, çıkar.

    - itaat ve ceza eğilimi
    - saf çıkarcı eğilim

    2. geleneksel düzey (grup ahlakı) : düzeyin anahtar kelimesi; uyma.

    - iyi çocuk eğilimi (bkz: kadınların ahlak seviyesi) ve (bkz: kadınlardaki sürü psikolojisi)
    - kanun ve düzen eğilimi

    3. gelenek sonrası düzey : dönemin anahtar kelimesi; fedakarlık.

    - sosyal anlaşmalara ve yasalara uyma eğilimi
    - evrensel ahlak ilkelerine uyma eğilimi
  • uc bolumden olusmaktadir. her bolumde iki evre bulunur.

    ahlaki yargilarda temel etkenler evrelere gore soyledir:

    a. gelecek oncesi donem:

    1. evre: itaat ve ceza egilimi

    temel etken ceza almamaktir. ornegin, birey kirmizi isikta polis varsa durur. yoksa gecer.

    2. evre: saf cikarci egilim

    temel etken menfaat duygusudur. ornegin, birey kirmizi isikta kaza yapmasin diye durur. isine yetismek icin gecer.

    b. geleneksel donem:

    3. evre: kisilerarasi uyum (iyi cocuk)* donemi

    temel etken sosyal onay almak ya da dislanamamaktir. ornegin, birey kirmizi isikta insanlar ayiplamasin ya da takdir etsin diye durur. yanindaki kisilere yaranmak icin gecer.

    4. evre: yasa ve duzen egilimi

    temel etken toplumsal duzeni korumaktir. ornegin, birey kirmizi isikta her durumda durur.

    c. gelenek sonrasi donem:

    5. evre: sosyal sozlesme egilimi

    temel etken toplumsal huzur, uyum ve demokrasinin genel ilkeleridir. ornegin, birey kirmizi isikta durur. ancak, bekleyen yaya yoksa gecmek ister.

    6. evre: evrensel ahlak ilkeleri egilimi

    evrensel ahlak ilkeleri evresi. temel etken insan haklari, ozgurluk, esitlik ve adalet gibi soyut kavramlar insani temel degerlerdir. kisi ahlak ilkelerini secip kendi olusturur. ornegin, birey kirmizi isikta zarar vermemek, diger suruculere ve yayalara saygisi nedeniyle durur. insan hayatinin tehlikede oldugu veya cok acil durumlarda zorunlu gecer.
  • piaget'in ahlak gelişimi anlayışının daha geliştirilmiş halidir. ahlak gelişimini inceleme şekli, piaget ile aynıdır. kohlberg, insanların önüne doğru ya da yanlış cevabı olmayan öyküler (ikilemler) koyar. bu öykülere verilen cevaplara göre kişiler, bir evreye yerleşir.

    düzeltme: imlâ
  • kohlberg ahlaki düşüncenin mantıksal düşünceye dayandığını ve
    bireyin mantıksal düzeyi ile ahlaki düzeyi arasında bir paralellik olduğuna vurgu yapar. eleştirel teori de aynı şeyi gizlice vurgular aslında.. sadece daha pesimist bir şekilde yapar.
  • piaget'nin ahlak gelişimi anlayışının daha geliştirilmiş halidir, evet; inceleme şekli de aynıdır, evet. (metinler üzerinden) ancak kohlberg'in değerlendirme safhasındaki perspektifi piaget'den farklıdır. piaget'nin metinlerinde cevaplar, bilişsel gelişime paralel olarak yani yaştan yaşa farklılaşırken, kohlberg'in metinlerinde cevaplar 'niyete' göre farklılaşmaktadır. yaş önem arz etmez, liseli bir ergenle 50 yaşındaki aklı başında bir adam aynı evrede olabilir.

    örneklemek gerekirse,

    piaget kabaca çocuklara şu soruyu sormuştur: "iki kardeşten büyük olanı temizlik yaparken bir tepsi bardak kırar, küçük olan ise yaramazlık yaparken bir tane bardak kırar" bu durumda hangisi suçludur? verilen cevap muhatabın yaşına göre değişeceğinden evreleri bu perspektifle oluşturmuştur.

    kohlberg'in soruları ise piaget'ye göre daha komplike, cevaplaması ise daha zordur. yine kabaca: "kanser olan eşinin tedavisi için gerekli olan ilacı eczaneden çalar mısın? niçin?" minvalinde bir soruya verilecek cevap aynı olsa bile nedeni farklılaştığı için birey farklı evrelerde kendine yer bulacaktır. şöyle ki;

    evet çalarım çünkü "eşim olmadan ben ne yaparım nasıl yaşarım" gibi cevapla birey en ilkel evre olan saf çıkarcı evresindedir.

    evet çalarım çünkü "insan hayatından daha önemli bir şey yoktur" gibi bir cevapla ise kendisiné, çok az insanın ulaşabildiği evrensel ahlak ilkeleri evresinde yer bulacaktır.

    ya da

    hayır çalamam çünkü "hırsızlık yaptığımı insanlara nasıl izah ederim, elalem ne der" gibi bir cevapla kişiler arası uyum evresinde olacaktır.

    hayır çalamam çünkü "hırsızlık suçtur ve cezası vardır" gibi bir cevapla ise kanun ve düzen evresinde yer edinecektir.
  • şöyle örnek vereyim bir adamın karısı çok hasta ve bir ilaç sayesinde ancak hayati tehlikeyi atlatabilir. adam eczaneye gidiyor eczacı adama ilacın 5000 lira olduğunu söylesin adamın cebinde 1000 lira var kimseden borç alma veya para bulma gibi bir imkanı olmasın. yani ya alacak karısı kurtulacak yada almayacak ve karısı ölecek. şimdi bunu ahlak kuramının 6 evresindeki düşünce yapısıyla örneklendirelim.
    1.evre: ceza itaat-günah çalmam.
    2.evre: menfaat-karım zaten hayatımı mahvediyorsa çalmam ölsün.
    3.evre: onay evresi- o benim karım onsuz yapamam çalarım (iyi koca)
    4.evre: sosyal düzen. adam parayı çalsın sonra cezasını çeksin. toplumun huzuru çok önemlidir.
    5.evre: sosyal anlaşma evresi. yasalarla değil sosyal anlaşmayla durumu çözmeye çalışırız.
    6.evre: çalarım "insan hayatı herşeyden önemlidir". söz konusu insan hayatıysa yapılan herşey mubahtir. bu evrede yasa duzen vs degil temel etken insan hakları adalet özgürlük vs.
    şimdi en iyi psikologlar bile cogu zaman 4 en fazla 5 cogu zamanda 2. evrede dolaştığını söylemektedir. mesela 2. evrede pazaryeri anlayışı vardır pazara gidersin bak 2 kilo alayim sen şunu bana 3 lira yap dersin. yeri gelir söz konusu sevdiğin olunca 3. evreye dönersin.
  • her biri iki basmaktan oluşacak şekilde toplam üç düzeyden oluşan kuram.
    kohlberg’in araştırmalarına göre yetişkin bireylerin büyük bir çoğunluğunun 3. ve 4. basamakta kaldığına inanılmaktadır.

    gelenek öncesi düzey
    1 itaat ve ceza yönelimi basamağı
    2 saf çıkarcı eğilim basamağı

    geleneksel düzey
    3 iyi çocuk eğilimi basamağı
    4 kanun ve düzen eğilimi basamağı

    gelenek üstü düzey
    5 sosyal sözleşme eğilimi basamağı
    6 evrensel ahlak eğilimi basamağı

    siz hangi basamaktasınız?

    yağmur ormanlarının yok oluşu ile ilgili kampanyaya;

    yaptırım yok diye katılmıyorsanız => 1
    yok olmasının bana bir zararı yok diyorsanız => 2
    kampanyayı başlatan kişiyi memnun etmek için katılıyorsanız => 3
    toplumsal uyanış için katılıyorsanız => 4
    dünya ve insanlık için katılıyorsanız => 5-6
  • kohlberg tarafından geliştirilen, toplamda 3 evre ve 6 basamaktan oluşan ahlak gelişiminin seyrini gösteren kuram. kohlberg sonradan 5. ve 6. basamağı birleştirmiştir.
    evrelere ulaşan kişi sayısı, evreler geliştikçe azalmaktadır.
    kişinin önüne ikilemlere sahip öyküler konulur ve böylece seçtiği sonuçla bir evreye yerleşir. bu öykülerden en bilineni heinz ikilemidir.
hesabın var mı? giriş yap