credit default swap

• credit default swap(cds), bir alacaklının, üçüncü bir kişiye belli bir ücret ödeyerek, alacağını garantilemesidir. yani alacaklının, borçlunun iflas riskinden kurtulmasıdır. bu riski, artık cds satıcısı üstlenmiştir. elbette belli bir ücret karşılığı. bu ücrete "cds premium"(cds primi) denir. çok basitçe anlatacak olursam, diyelim ki bir arkadaşınızın size 100 tl borcu var ve siz arkadaşınızın bu borcu ödeyemeyeceğinden korkuyorsunuz. başka bir arkadaşınız size şöyle bir öneride bulunuyor: "bana her ay 1 lira ver, eğer arkadaşın ödeyemezse, 100 liranı ben vereceğim." kabul ederseniz, siz de cds yapmış olursunuz. (bkz: http://borsagunlugu.blogspot.com/…04/cds-nedir.html)
• bu kontratlarda ucuncu bir partinin borcunu odememe riskini (kredi riski) devralan, yani borcu sigortalayan tarafin da yukumluluklerini yerine getirememe riski vardir. yani diyelim ki bir sirketin cikardigi borc senetlerinin (tahviller, bonolar, cdo'lar) kredi riskine karsi korunmak icin bir cds kontrati satin aldiniz ve bu kontrat sayesinde o riski baska bir partiye, mesela abd'nin en buyuk sigorta sirketi aig'ye devrettiniz. ya peki aig batarsa ne olacak?
  
  ucuncu partinin kredi riski ile sigortalayan tarafin kredi riski arasindaki korelasyon, bu enstrumanlarin fiyatlandirilmasinda onemli bir faktordur. yani bir bakima bu kontratlarda kredi riskinin icinde kredi riski vardir (oyun icinde oyun). kredi sigortasi satan tarafin kredi riski ingilizce literaturde "counterparty default risk" diye gecer.
  
  abd hazinesi'nin eylul 2008'de 85 milyar dolarlik kopru kredisi verdigi ve borc yukumluluklerini garanti altina aldigi sigorta sirketi aig, cds piyasasinda yaklasik 441 milyar dolar civarinda borcun kredi riskini kendi ustune almis. bunun 58 milyar dolarlik kismi da subprime mortgagelara dayaliymis. aig'nin kendi borclarinin kredi riskine karsi cds yazip bu riskin sigortasini satanlar da cabasi. bunlar arasinda unlu yatirim sirketi pimco da varmis.
  
  aig'nin cds yukumluluklerini yerine getirememesi sonucunda olusabilecek domino etkisi icin:
  http://freakonomics.blogs.nytimes.com/…pheavals/?em
  http://money.cnn.com/…rtune/?postversion=2008091621
  
  gelecekte bu kontratlarin ticaretinin resmi bir borsada, daha seffaf bir sekilde ve denetim altinda gerceklesmesi beklenebilir. bugune kadar tezgah ustu (over the counter) calisan cds piyasasinin toplam buyuklugu su an (2008) itibariyle yaklasik 62 trilyon dolardir.
• 2008 kredi krizi sirasi esnasinda 900leri goren turkiye cds'leri icinde bulundugumuz gunlerde sakinleyerek 600lere indi. 250'leri tekrar goresiye kadar ekonomiden fazla umutlanmayin kisacasi.
• finansal varlıklar üzerine sentetik olarak "long" veya "short" pozisyon almayı sağlayan bir finans kontratıdır.
  
  görece olarak yeni oluşturulmuş bu finansal kontratlar, benzer özelliklere sahip bir çok türev aracında olduğu gibi yatırımcılara yüksek kaldıraçlı spekülatif pozisyon alma imkanı tanımaktadır. en kısa tanımıyla yatırım aracı sigortası olarak özetlenebilecek bu varlıklar, çok büyük boyutlardaki işlem hacmine rağmen, tezgahüstü piyasalarda işlem gördüğünden dolayı hiç bir denetim mekanizmasına tabii değildir.
  
  bu denetim eksikliği, en nihayetinde bir sigorta aracı olarak görülen ve asıl amacı "riski hedge etmek" olarak öngörülen bu yatırım araçlarının ağırlıkla spekülasyon amaçlı kullanılmasına sebep olmaktadır. akademik literatürde spekülasyonun piyasadaki likiditeyi arttırıcı ve bunun sonucunda piyasayı daha verimli hale getirdiği görüşleri olmasının yanında, "aşırı" spekülasyonun piyasadaki volatiliteyi arttırdığı ve bunun yanında piyasada panik havasını tetikleyen negatif yönlü sert hareketlere sebep olduğu da bilinmektedir.
  
  burada altı çizilmesi gereken nokta, piyasadaki güvenin ekonominin çarklarında bulunan ve makinenin sorunsuz bir şekilde çalışmasını saplayan yağ olduğudur. yakın zamanda tecrübe ettiğimiz ve "kredi çöküşü" denen piyasalardaki güvensizlik sonucu oluşan kredilerdeki sert ve ani daralma, global ölçekte dünya ekonomisini karanlık döneme götürecek kadar ticari faaliyetlere etkisi olabilmektedir. böyle bir tuzağa düşülmesi halinde, parasal politikalar ile piyasalara hareket kazandırma hareketleri yetersiz kalabilmekte, üstüne üstlük ileride bütün vatandaşları bir borç yükünün altına itecek olan maliye politikalarının bile yüksek faturalar ile altından kalkamayacağı senaryolara yol açabilmektedir.
  
  piyasalardaki "güven" kavramının ne kadar önemli olduğu,günümüzde hiç bir akademik veya ticari ortamda tartışılamayacak bir doğru olarak kabul edilirken, cds adı verilen yatırım araçlarının kontrol mekanizması dahilinde olmadan işlem görmeleri, bu güvenin ne kadar pamuk ipliğine bağlı olduğunu korkutucu bir şekilde göstermektedir. bir sigortalama aracı olarak tanımlanan cds'lerin spekülatif amaçlar ile kullanılması bir kartopu etkisiyle piyasadaki güvensizliğin hızlı bir şekilde tırmanmasına ve en nihayetinde piyasalarda kredi çöküşüne kadar götürebilmektedir.
  
  piyasalarda herhangi bir finansal varlığın risk barometresi olarak görülen cds'ler, fiyatları piyasalardaki olumsuz hava ile artarak yatırımcılara kar getirmektedir. bu şekilde piyasaları kısmi olsa da yönlendirme gücüne sahip olan "büyük" yatırımcılar kendi kısa vadeli karları ile reel ekonomide oluşturabilecekleri milyarlarca dolarlık ticari zararları takas edebilmektedir. bu şekilde açıkça görülen bu çarpık kurgu piyasalardaki istikrarın önünde önemli bir engel olarak görülebilmektedir.
  
  bu şartlar altında yapılması gereken, bu finansal araçların mümkün olduğu kadar spekülatif olarak kullanılmasının önünü tıkayabilecek önlemleri almaktır. ilk olarak bu yatırım araçlarının düzenli piyasada işlem görmesinin sağlanarak en azından parçalı devlet kontrolünün bu piyasayı kontrol etmesini ve düzenlemesinin önünü açmaktır. bunun dışında bu yatırım araçlarının spekülatif alım-satımlara maruz kalmamaları için cds'lerin spekülatörlere maliyetlerinin arttırılması ya da bu yolun tamamen tıkanması gerekir.
  
  mantık çerçevesi dahilinde bir sigortaya sahip olmak için, o sigorta kapsamında sigortalanan risklere maruz kalınması gereklidir. ancak cds'leri satın almak için cds'lerin batma riskine karşı sigortaladığı ana finansal varlıklara sahip olma zorunluluğu olmadığı için bu yatırım araçlarının yaratılış amaçlarına hizmet edememektedir. finansal sigortalama fikri, büyük çapta yatırımcıyı etkileyebilecek bir riskin gerçekleşmesi halinde, riskin gerçekleşmesi ile doğabilecek zararın mümkün olabildiğince geniş bir tabana yayılmasını sağlamak, ve böylelikle bu oluşan "mutlak" zararın daha geniş bir çevrede absorbe edilmesini sağlamaktadır. bunu bir "güvenlik ağı" olarak düşünebiliriz. finansal piyasa üzerinden gelebilecek ve ekonomiyi vurduğu yerden çökertebilecek bir darbenin, ağı oluşturan bir çok farklı kolda eşit olarak dağılmasını sağlayarak, ağın esnekliği sayesinde her kola daha az yük binmesiyle ekonominin ayakta tutulmasını sağlamaktadır. diğer bir deyişle amaç istikrarı tehlikeye atabilecek şokların birim başı etkilerini azaltabilmektir.
  
  bu çerçevede çözüm olarak sigorta sahibinin, sigorta risklerini de satın alması zorunluluğun getirilmesi önerilebilinir. eğer herhangi bir cds bir hazine bonosuna karşı sigortalama yapıyorsa, o cds'i satın almak isteyen yatırımcının o cds'in sigortaladığı oranda o hazine bonosunu da satın almasının gerektiği dikte edilebilir. spekülasyonun piyasaya sağladığı likiditenin önü de tıkanmak istenmiyorsa, cds'in sigortaladığı risk miktarının tamamının satın alınması yerine, belli bir oranda kısmi risk satın alınması zorunluluğun getirilmesi daha ideal olabilir. böylelikle spekülasyonun maliyeti arttığından, bu tarz hareketler piyasaya zarar verebilecek boyutlara ulaşmadan durdurulabilir.
  
  son bir söz olarak, bu cds meselesinin "short selling" ile olan benzerliği bu kadar aşikarken, ayrıca short selling dünyanın büyük bir yerinde kısıtlanmış veya tamamen yasaklanmışken, cds'lerin bu kadar denetimsiz kalması sizce bir çelişki ifade etmiyor mu?
• $u gunlerde emerging marketlerin bono spreadleri iyice du$mu$ durumda.. brezilya ve turkiye'nin spread'leri avrupa $irketlerinin portfoy spreadlerinden daha dar.. "nereye kadar?" dedirten bu durum elde patlamasa bari.
• "nereye kadar" sorusunun cevabi bugunlerde "buraya kadar" olarak cevaplanmi$tir... 180lere kadar du$en standard 5 yillik cds spreadleri $u anda 330 bps'lerdedir ve daha da yukselmektedir. bu, arjantin'den bile riskli bir ulke haline geldigimizi belirtmekte ve tum kredi oranlarimizi arttirmakta.
  
  tahvilden ornek verecek olursak: amerikan 30 yilliginin getirisi %5.25, turkiye'nin ise %8.50dir bugun.. aradaki fark (%3.25 = 325bps) sanildigindan cok daha buyuk etki yapmaktadir. ornek olarak, tahvillere gelen sati$lar nedeniyle 1.62lerdeki dolar 1.72lere cikmi$tir.
• artık ülkelerin ekonomik durumunu değerlendirmede demode olmuş diyebileceğimiz araçtır. yerini faiz spreadlerine bırakmıştır. yani ülkenizdeki faizlerin güçlü bir ekonomideki faizlerle farkını alıyorlar, 10 yıllık tahvillerin faizleri kullanılıyor genel olarak.
  
  türkçeye kredi temerrüt sigorta primi olarak çevrildiği de görülür. inside job belgeselinde de açık bir şekilde bu araçların ne oldukları anlatılmıştır.
  
  bu arada merak edenler 2009 yılında beri ülkelerin cds fiyatlarının nasıl değiştiğini buradan görebilir.
• bu kavramin varligini 4-5 sene ogrendim, hakkinda bir cok kisiyle muhabbet ettim hala daha varlik sebebini anlamis ikna olmus degilim. aga senden borc isteyen birisinin bu borcu odeyemeyeceginden korkuyorsan adama borc vermezsin, gidip borcu sigortalatmak nedir. ustelik sonra ne oluyor borcu veren adam borcu satiyor, kirklara karismis borc kagidinin cds'ini de alakasiz bir adam satin alabiliyor ve herkes bu uckagidi normal bir is gibi izliyor.
  
  ulkeler uzerine yazilmis cdsler var, kim hangi hakla bu kagitlari cikariyor, basbakan gibi gurleyecem artik sen kimsin de benim bonom uzerine cds yaziyorsun, once haddini bileceksin kardesim.
  
  faiz lobisi diye bir sey varsa tam buralarda bir yerlerde soteye yatmistir diye tahmin ediyorum. bu arada son 1 ayda turkiyenin cds primleri 50 baz puan artti, hadi yine iyisiniz lobiciler.
• kuresel kriz geldi catti. cds'lerimiz 254'leri gordu. gun gelmiyor ki yeni bir entari yazmak zorunda kalmayalim sayin okuyucu. yoksa skor sikintimiz yok.
• dün çok ilginç şeyler oluyor demiştim cds sağolsun belli etti ve bugün doların hareketi bunu destekledi.
  
  türkiye ekonomisi en riskli ülkeler arasında sonucu sırada olan venezüela ve arjantin’i hız kesmeden kovalamaya devam ediyor.
  
  cds tablosuna göre artık para bulmak, kredi almak, borç ödemek çok çok daha zor.
  
  cds 400 sınırını geçerse domalmaya başlayın. direnmeyi bırakın, zevk alın. çok büyük sikiş dönecek haberiniz olsun.