• çin siyasal birliğini tamamlayıp komünist yönetime geçmesinin ardından çarlık rusyasının işgal ettiği ve halefi sscb'nin elde tuttuğu kuzey çin ve iç moğolistan topraklarını geri istemiş,olumsuz yanıt alınca da askeri birliklerini sınıra yığıp iki sosyalist ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir .sscb'nin doğu avrupaya bazı imtiyazlar vermesi ve sosyalizmi tam olarak gerçekleştirdiği propagandasını yapması ipleri daha da germiş, çin ise sosyalizmin gerçek lideri olduğunu ilan etmiştir. böylece nur topu gibi bir çin-sovyet ayrılığı ortaya çıkmıştır.
    belli bir dönem dünya'yı bu kadar ilgilendirmesinin nedeni (alparslan türkeş'in
    9 ışık'ında bile değinilmiştir) nükleer savaşa dönüşmeye meyilli olmasındandır.
  • sebeplerinden biri de sscb'nin sputnik'i fırlatması ardından yaşanan gelişmelerdir. bu uydunun gönderilmesi demek sscb'nin kıtalar arası balistik füze teknolojisine (icbm) ulaşması manasına geliyordu. böylece sscb abd'yi mahrum olduğu uzun menzilli bombardıman uçağı teknolojisine rağmen rahatlıkla vurabilecekti. ve bu batıya karşı büyük bir avantajdı. anlaşmazlık tam da burada avantajın ne şekilde kullanılacağından çıktı.

    çin halk cumhuriyeti batıya karşı oldukça sert bir politika güdülmesini istiyordu. beraber yaşama politikasının bariz sovyet üstünlüğü (icbm) ortaya çıkmışken terkedilmesi için en uygun zamandı. buna rağmen sscb beraber yaşama politikasını sürdürmekte kararlıydı. nükleer bir savaş ancak bu şekilde önlenebilirdi.

    olay bir süre sonra çin'in sscb'yi lenin'in politikalarından sapmakla itham etmesiyle dış politikadan ideolojik boyuta taşınmıştı. kapitalist ülkeler var olduğu sürece savaşın da süreceği savı çin tarafından savunulmuş, nikita khrushchev'in eskimiş ve uygulanamaz yorumuna maruz kalmıştır.

    çatışmanın kıvılcımını ateşleyen dış politika tartışmalarını, sosyalizmin yorumlanış farkları, toprak anlaşmazlığı ve doğu bloğu liderliğine oynama takip etmiştir. süre içinde sscb çin'den askeri ve endüstriyel uzmanlarını çekmiş, kredileri iptal etmiş, çinli öğrencilerin burslarını kesmiş, çin-hindistan savaşı'nda tarafsız kalmış, vaadettiği nükleer teknolojileri vermemiş, ticaret anlaşmalarını fesh etmiş ve nihayetinde iki taraf da sınıra birliklerini yığmaya başlamıştır.
  • bu ayrılık dönemindeki ilk silahlı çatışma, 1969 baharında ussuri nehri üzerinde yaşanmış ve aralıklarla sonbahara kadar devam etmiştir. çin-vietnam savaşı*'nda olduğu gibi iki tarafta zafer ilan etmiştir.
  • nixon dönemindeki çin ve abd arasındaki soğuk savaşın bitmesiyle birlikte, karışık denge politikalarına ve geçici ittifaklara da yol açmıştır bu ayrılık. öncelikle abd ve çin arasında blok adını veremesek bile flört diyebileceğimiz bir yakınlık peydah olmuştur ortak düşman sscb'ye karşı. ki bunun temelleri savaş* sonrası sscb desteğiyle çinhindi'nde genişlemeye başlayan vietnam'a karşı her iki ülkenin ortak kıl kapmasına kadar (ikisinin de vietnam'la silahlı çatışmaya girmesine) gider.

    bundan sonra 71 hindistan-pakistan savaşı'nda da çin 9 yıl önce savaştığı* ve hala toprak anlaşmazlığı bulunan hindistan'a karşı pakistan'a açıkça politik destek sağlar ve malzeme yardımı yapar. tabi buna karşı sscb uzun süredir bağlantısızlar'la da bağları kuvvetlendirmek için kur yaptığı ve çin'e karşı dengeleyici olarak kullandığı hindistan'a politik destek sağlar. ayrımın bu noktasındaysa abd pakistan'ın yanında yer alır ve çinhindinde ortaya çıkan abd-çin işbirliği sürer.

    her ne kadar abd'nin çin'le daimi bir flörtü varmış gibi gözükse de çinhindi ve pakistan-hindistan çatışmalarından dolayı zoraki olarak içinde bulunulan işbirliği 10 yıl önce çin-hindistan savaşında abd ve sscb'nin (sscb'nin tarafsızlığı çin'de taraf olmak olarak şekilde algılandı ve ayrılığı kuvvetlendirdi) birlikte hindistan'ı desteklemiş olmasıyla aslında kırılgan ve kaygan bir zemindedir, ki buna tayvan meselesini ve ideolojik farklılıkları eklemedik.

    afganistan'ın sscb tarafından işgali, ayrılığın sscb-çin barışmasından* önceki son kızışma alanıdır. sscb'nin bu açıkça yayılımı çin tarafından büyük bir öfkeyle karşılanmış, kuzeyinde ve güneyindeki kendi hariç birilerinin status quo'yu bozmasını daimi olarak reddetmiştir. fiiliyatta da çin afganistan'da sovyet güçlerinin kayıplarını artırmak için mücahitlere yardımda bulunan taraflardan biri olmuş, abd ile sscb'ye karşı son kez aynı safta yer almıştır.
  • 1969'daki sınır çatışmasından 10 yıl sonra 1979'da topyekün savaşa en yakın oldukları bir dönem yaşanmıştır iki ülke arasında ki bu bir yorum değil, deng xiaoping'in bizzat kendi lafıdır. kökü 1977'deki vietnam'ın, çin müttefiği kamboçya'yı işgaline* gider.

    79'da çin'in kamboçya'yı korumak için vietnam'ın kuzeyini işgal etmesiyle vietnam müttefiği sscb'den yardım talep etmiştir. bu yardım talebine karşılık çin'în kuzey sınırlarına yüzbinlerce ek kuvvet göndermesi olmuştur. sscb de vietnam'a askeri yardımı artırmış ve çin sınırına asker yığmıştır. ne var ki çin'in yaptığı gibi müttefiğini korumak için bir topyekün savaşı göze alamamıştır. çin ise gerilimi tırmandırmamak için vietnam'dan çekilmiştir, ama bu arada kızıl kmerler'i de yeniden iktidar yapamamıştır. vietnam kuklası yönetim devam etse de kontrolü zayıflamıştır.

    burada abd'nin rolü, vietnam işgaline ve dolayısıyla sscb'ye karşı eski kamboçya kralı norodom sihanouk ve müttefiği kızıl kmerler'e çin'le birlikte destek vermek olmuştur. öyle ki abd'nin askeri yardımının bir kısmı çin üstünden ulaştırılmış ve ilerde reagan dönemindeki çin'e yapılan askeri malzeme satışlarının öncüsü olmuştur.

    79'dan 85'e atladım fakat aradaki afganistan olayından bahsetmiştik, o yüzden çin-sovyet barışmasına geliyorum. gorbaçov'un iktidarı iki ülke arasındaki savaş tehlikesini ortadan kaldıran gelişme olmuştur, gorbaçov çin lehine çok ufak sınır düzeltmeleri yapılabileceğine dair demeç vermiş, çin sınırındaki ordu mevcudu büyük oranda azaltılmıştır. zaten birkaç yıl sonra da sscb bütün ilgisini avrupa'ya yoğunlaştırmak zorunda kalmıştır.
  • doğu ve batı perinçek ayrılığı kadar keskin olmayan ayrılıktır.
  • çin - abd ilişkilerinin başlamasına neden olan politik-diplomatik ayrılık.
  • döneme ait çin'i hedef alan bir sovyet karikatürü, tüfeğin şarjörü mao'nun küçük kırmızı kitabı. görsel
  • bozuşmadan önce çok şekerlermiş görsel
    ''çin-sovyet dostluğu daimi olsun'' diyor, 1959 tarihli, çin tarafından basılmış.
  • sosyalist devletler arasındaki diğer ayrılıklar için:

    (bkz: tito-stalin ayrılığı)
    (bkz: arnavut-sovyet ayrılığı)
    (bkz: çin-arnavut ayrılığı)

    not: 6 ay sonra başlık açma yasağım kalkarsa başlıkları açarım. bu süreçte isteyen açabilir.
hesabın var mı? giriş yap