holistik

• holistik yaklasimin okul uygulamalarinin teorisyeni john dewey'dir. klasik mufredatin (turkiye'ki tum ogrencilere ve dunyanin buyuk cogunluguna okullarda dayatilan sistem) dort temel ozelligi de dewey tarafindan yerden yere vurulur.
  1. klasik mufredat sistematiktir; ornegin alinan derslerde konularin islenisinde bir sira vardir.
  2. klasik mufredat onceden belirlenmistir; yani yetiskinler ogrencilerin yerine onlarin ne ogrenmesi gerektigine karar vermistir.
  3. klasik mufredat parcalara arilmistir; fizik, resim, tarih diye ayri ayri dersler yaratilmis ve her birisi icin belirli sureler ongurulmus
  4. klasik mufredat mutlak kontrol ister; ornegin disiplin uygulamalari, tek tip uniforma, ya da yapilan sinavlar sonucunda bazilarinin universiteye devam etmesi vs. sistem disina itilmesi gibi.
  holistik yaklasimda ise okul demokratik bir ortam olarak gorulur ve ogrencilerinde okul yasantilari hakkinda soz hakki vardir. kararlar, ogrenci ve ogretmen arasinda tartisilarak verilir. klasik yaklasimin ozelliklerine karsi kiyaslarsak;
  1. holistik mufredat organiktir; bunu kisaca aciklamak gerekirse ogrenilecek konular hayatin icindedir, okul zaten hayatin ta kendisidir. ogrenciler yaparak ogrenirler, aktif katilimcidirlar. ornegin uc bir ornek vermek gerekirse, ogrenciler oran oranti konusunu yemek yaparak mutfakta ogrenirler.
  2. holistik mufredat surec icerisinde ortaya cikar; ogrencilerin ne ogrenmesi gerektigi yetiskinler tarafindan mutlak bir sekilde belirlenmez, belirli cerceveler vardir ama ogrencilerin neyi nasil ogrenmek istediklerine onlarin da katilimiyla tartisarak karar verilir.
  3. holistik mufredat butunseldir; ornegin fizik, kimya ve matematik dersleri diye uc ayri ders olusturulmaz, dersler bir arada butun bi sekilde islenir, aynen bir zanaatkarin ya da muhendisin uygulamalarinda oldugu gibi.
  4. holistik yaklasim anlam pesindedir; ornegin calculus dersini alanlarin 3 katli integral almayi ya da istatistik dersi alanlarin varyansin nasi hesaplanacagini ya da tarih dersinden sadece belirli abuk subuk tarihler hatirlamayi (1040 dandanakan gibi) onemsemez. onemli olan bunlarin nicin yapildigi ne isimize yarayacagi, kisinin hayatinda ogrendikleriyle ne gibi anlamlar kurabilecegidir.
• whole kelimesiyle olan güzel analojisi dolayısıyla etimolojik açıdan kendi anlamını anlatan güzel kelimelerden. mesela sosyalist öyle bir şey değildir, ben insanlar sosyalleşsin diye sosyalist olunur sanırdım, ama holistik öyle mi.. kendisini ne güzel açıklıyor, efendi çocuk.
• oriental felsefe ogretilerinden guc alan, bir anlamda -hatta neredeyse her anlamda- postmodern bilimsel yaklasim.
• eğitim bilimlerinde bütün derslerin ayrı ayrı değilde tek bir derste gerçek yaşamdan kesitler verilerek bu örnekler üzerinde anlatılması metoduna verilen isimdir.
• bu konuda tavsiye edilecek şöyle kapsamlı, güzel bir kitap olarak fritjof capra elinden çıkmış the turning point isimli kitabı verebiliriz. bir çok major içindeki holistic yaklaşımları özetleyen capra, fiziğin taosu (tao of physics) isimli kitabıyla şan şöhret yapmıştı hatırlarsınız. (eleştirmen ağzıyla entry yazmak pek keyifliymiş)
• bütüncül, total. ingilizcede bütün, tamam anlamina gelen whole sözcügü ile bosluk, delik anlamina gelen hole sözcügünün okunuslari aynidir. buradan su hipoteze variyorum. "whole isminden (noun) türetilen sifatin (adjective) yanlis yazilmis halidir. dogrusu wholistic olmaliydi." bu hipotezime dayanak olaraksa holistic ve holism sözcüklerinin ingilizce sözlüklerdeki anlamlari aciklanirken hep whole sözcügünün gecmesi ancak hole sözcügünün hic gecmemesini veriyorum. cok büyük ihtimalle bu saatten sonra yazim degisikligi yapmayi kimse istemeyeceginden ve de telaffuzlarin ayni olmasindan dolayi böyle kalmistir.
• sosyal bilimlerde sınıf analizlerinin handikaplarından sıyrılmak icin kullanılan bir yontemdir. burada bireyler sınıfsal ozelliklerine göre incelenmez. toplumdaki insanlar bir bütün olarak tepki verirler. birey meslekler/statü ve vatandaşlık hakkı üzerinden tanımlanır. bu durumda sınıf catısması yerine beraber hareket etme gözlemlenir.
  
  bu analizi basarılı bir sekilde kullananlardan biri büyük dönüşüm kitabı ile karl polanyidir.
• toprak, suyu sever ürün vermek için.
  su, güneşi sever buharlaşmak için.
  buhar bulutu sever yoğunlaşmak için.
  bulut rüzgarı sever rahmet götürmek için.
  rüzgar, yamaçları sever hızlanmak için.
  yamaçlar ormanları sever su depolamak için.
  ormanlar ağaçları sever canlıları yaşatmak için.
  ağaçlar toprağı sever kök salmak için.
  yaprak yeşillikleri sever ürün vermek için.
  böylesine bir sevgi döngüsü ile su toprağa, toprak da suya rahmet olur.
  
  bulutlar ağlamazsa yeşillikler nasıl gülsün?
  
  taşkın tuna / ölü köpeğin dişleri
• (bkz: budizm)
  
  türkçeye bütüncül olarak çevirebileceğimiz bu kavram farklı alanlarda aşağı yukarı aynı anlamda kullanılır. tüm bu kullanımlarını genelleyerek "holistik düşünce" şeklinde tanımlarsak "analitik düşünce"nin tersi olarak pozisyonlandırabiliriz.
  insan üretimi konularda analitik düşünce doğru sonuca ulaşmamıza daha çok yardımcı olurken, insan üstü olarak nitelendirebileceğimiz konular (yaradılış, evren vb.) holistik bir bakış açısıyla keşfedilmeye yatkındırlar. evrenin bir bütün olduğu apaçık ortadayken ilkel beynimizin bilgiyi anlamak için küçük parçalara ayırmasına ve kategorize etmesine izin veriyoruz zira medeniyet olarak geldiğimiz bu noktaya kadar büyük oranda bu analitik yaklaşım ile sonuç alabilmiş ve adım atabilmişiz. bu anlayışı değiştirme zamanımız çoktan geldi; aslında doğuda uzun süre önce keşfedilmiş bu gereksinim. lakin dünyaya batı hükmettiği için analitik çözümlemelerin baskınlığı devam ediyor günümüzde ve bizim sonumuzu hazırlıyor. çarpıcı bir örnek bireysellik adını verdiğimiz hastalıklı düşüncenin giderek yayılması ve norm haline gelmesi. genler yoluyla atalarımızın, gündelik hayatımızdaki etkileşimler yoluyla çevresel faktörlerin insanı etkilemesi kaçınılmazken herkesten bağımsız bir birey olmanın mümkünatı yok. evrenin kanunları böyle bir bağımsızlığı engellerken, onun kanunlarına aykırı şekilde hareket ederseniz, yok olursunuz.
• (bkz: dirk gentlys holistic detective agency)