miserere

• henryk mikolaj gorecki'nin hidrojen bombası. düşündüm taşındım, sonunda karar verdim. bana göre gorecki senfoni no 3 sadece atom bombası kuvvetinde, bu miserere ondan daha ağır geliyor benim ciğerlerime...
  bir solidarnosc eylemini müteakip ortaya çıkan kanlı görüntüler nedeniyle çıkmıştır gorecki'nin kaleminden. aslında pek basittir sözleri. toplam beş kelimeden mürekkep olup otuz küsur dakika sürer. enstrüman falan gibi fuzuli ayrıntılarla ilgilenmeyen besteci ruhumuzu işkence çektirmiştir adeta. değişik şekillerde ve şiddette bizi sallayan "domine deus noster" sadece bir girizgâhtır aslında. sadece son üç dakikasında duyulan sessiz "miserere nobis" ise bombanın ta kendisidir. sessiz çağlayan iki söz, kalbinizi sıkıştırır, sizi ister istemez polonya tarihine götürür. auschwitz'den ileri sardığınızda da, bu sefer kendi tortularınız devreye girer. siz birilerinden merhamet bekleyedurun; ayıldığınızda, eser biteli çok olmuştur...
  (bkz: sunt lacrimae rerum)