yaratıcı düşünme

• eleştirel düşünmeden beslenen, varolana sıra dışı bakabilme cesaretinin gösterilebildiği düşünme türüdür..
  
  zeka denilen olgu en genel anlamda zihinsel güç ve kapasiteyi belirlerken, yaratıcılık denilen olgu ise bir çok alanda yaratma yeteneğini içeriyor..
  yaratıcılığı tetikleyen unsur şüphesiz ki zekadır ancak tek başına yeterli bir faktör de değildir.. bu yüzden yaratıcı olduğu düşünülen bireyler için ^** araştırmalar yapılır..
  yaratıcılığı sınıflandırmak malesef ki zekayı sınıflandırmaktan daha meşakkatli bir iş..
  neden mi? gelin alana değer katan zeka kuramlarına bir göz atıp anlamaya çalışalım..
  
  gardner’ın çoklu zeka kuramı
  stenberg’in triarşik zeka kuramı
  spearman’ın iki etmenli zeka kuramı
  thorndike’ın çok etmenli zeka kuramı
  guilford’un üç boyutlu zeka kuramı
  thurstone’un küme etmen zeka kuramı
  piaget’in zeka uyum kuramı
  gardner’ın duygusal zeka kuramı
  terenzini’nin örgütsel zeka kuramı
  
  "e peki nerede yaratıcılık?" dediğinizi duyar gibiyim.. yok aslında ama tam olarak burada..
  
  ---------------------------------------------------------
  eşik değer hipotezi'ne göre; zeka ve yaratıcılık arasında ~120 ıq değerine kadar pozitif bir korelasyon bulunduğu, ancak >120 ıq değerinden sonra ise negatif bir korelasyon bulunduğu görülmüştür^*`:genellemeye gidilememesi alanda çalışmayı zorlaştırmaktadır`..
  ---------------------------------------------------------
  
  platon ve aristoteles zamanlarından günümüze yaratıcı deha, delilik ile eş tutulur ve akıl dışı eylemlerde ısrar etme anlamında kullanılırmış..
  ilginç, günümüzde ise, akıl dışı eylemelerde bulunanlara ne ad veriyoruz acaba?
  yaratıcı bireylerin zihinsel süreçlerine baktığımızda yakınsak ve ıraksak düşünme becerilerine sahip olduğunu görürüz.. nedir ki bunlar? yakınsak düşünme becerisi, var olan durumları genişletmek için kullanılırken, ıraksak düşünme becerisi ise, bilineni ve öğrenileni değiştirme, eleştiri getirme gerekirse düzenleme anlamı taşır.. ıraksak düşünebilen, yani büyük resmi görüp, önlem alabilen bireyler bu düşünce biçimine örnek olarak verilebilir.. bir kaç farklı sınıflandırmaya şimdi bakabiliriz..
  
  zihinsel gelişim, yaratıcılık gelişimi için ön koşuldur!
  1. dil gelişimi
  2. algısal gelişim
  3. kavram gelişimi
  4. problem çözmenin gelişimi
  5. yaratıcılığın gelişimi
  
  yaratıcı düşünme 4 aşamadan geçerek varolur..
  1. hazırlık
  1. kuluçka
  3. aydınlanma
  4. uygulama ve değerlendirme
  
  peki yaratıcı düşünmenin seviyesi var mıdır?
  1. seviye: bilinen çözüm
  2. seviye: küçük yenilikler
  3. seviye: büyük yenilikler
  4. seviye: yeni kavram
  5. seviye: buluş
  
  esasında gün içerisinde zihnimizden geçen pek çok düşünce geçmekte ve ertesi güne aktarılan bu düşüncelerin %95'i kendini yenileyen düşüncelerden oluşmaktadır.. yaratıcı düşünmek ve yeni bir şey bulmak sandığımız kadar kolay olmasa gerek.. bu kavrama işletme körlüğü denmekte^* imiş.. triz denilen ve mühendislik alanındaki patentlerin pek çoğunun incelenmesi ile oluşturulan algoritmaya dayalı bir düşünce sistemi geliştirilmiştir.. bu düşünce sisteminin kaşifi genrich altshuller'e göre; insanların fikirleri benzerlik gösteriyordu.. öne sürülen fikirlerin farklı adlarda olsalar da benzer ürünler olması, insan zihninin yeni bir özelliğini keşfetmemize yarıyor..
  yaratıcı düşünmek sanıldığı kadar kolay bir iş değil!
  
  --- spoiler ---
  
  "hayat sorunlar üzerine kuruludur. karşılaştığınız her hangi bir soruna karşılık geliştirdiğiniz çözümün gerçekten çözüm olduğuna inanıyorsanız yanılıyorsunuz. çünkü her çözüm kendi sorununu yaratır. bu da sizi fasit bir dairenin içine sokar ve çözümsüzlüğe götürür. oysa aksiyon sorun karşısındaki reaksiyon sorunu tahmin edebilirseniz çözümü ona göre hazırlayabilirsiniz." genrich altshuller
  
  --- spoiler ---
  
  yaratıcı düşünme pek çok açıdan doygunluğa ulaşmış bir zihnin ürünüdür ve yaratıcı düşünme geliştirilebilir bir olgudur.. nasıl mı?
  “kim temelde öğretmense, öğrencileriyle ilgili bütün her şeyi ciddiye alır, kendini bile. yetenekli olmak yetmez; buna izin vermemizde istenir.” nietzsche
  
  lütfen çocukların kendi problemlerini üretip çözmelerine fırsat verin..
  problemlerinde boğulmaya başladıklarında destek olabilirsiniz ancak, her sorun kendi spesifik çözümünü de beraberinde getirecektir, izin verin, yol gösterin..
  onların hayatını üst düzeyde kolaylaştırmayın, bu zihinsel tembelliği besleyecektir..
  hu ve adey'in geliştirdiği bilimsel yaratıcılık testi'ni uygulayabilirsiniz.. bu testteki verilere göre bir yöntem seçerek; scamper, altı şapkalı düşünme tekniği gibi eleştirel düşünceyi besleyecek veya ayrıca yaratıcı drama yöntemi ile de yaratıcı düşünmeyi geliştirebilirsiniz..
  
  kaynaklar: yaratıcılığın felsefi temelleri ile ilgili olarak şu makale incelenebilir..
  ayrıca: şu https://www.tzv.org.tr/#/ türkiye zeka vakfı ve şu: http://www.tuzed.org/…ations/cilt2/sayi1/sayi1.html türk üstün zeka ve eğitim dergisi sayfalar ziyaret edilebilir efenim..
  mühendislik uygulamaları ile ilgili olarak da; http://www.deu.edu.tr/…alioglu/dosyalar/yar_sor.ppt ilginç bir yaklaşım buradadır..
  
  not: son bir entry bilimsel yaratıcılık üzerine yazıp bu alana jübilemi yapacağım..
  edit: tezimin kuluçka evresinden sevgiler..pff..