baduk

• majid majidi'nin ilk değilse de ilk önemli filmi. gerçekten de bu film sembolist değil realist, adeta renkli film noir ve melodram kalıplarına yakın. burada mecidi delifişek ve dünyaya gerçek yüzünü haykırma isteğiyle yanıp tutuşuyor. ana karakter cafer/jafar o zamanki mecidi'nin olasılıkla alter egosu. sonraki filmlerinde yönetmen daha olgun ve kalender. artık karakterlerine oynattığı roller ve duygularla arasında mesafe var. baduk'ta o mesafe yok veya en az. erken film dönemi için, çok gür bir ses ve tek atımlık barut olmadığı hissediliyor. filmin her karesi, her sekansı dünya ve bölge ve insan bilgisiyle, deneyim ve anılarla dolu. otantisite, egzotiklik, canlı iran ve pakistan renkleri, stilize, köşeli, abartılı oyunculuklar hepsi mecidi'nin lehine. o dönem ruhunun sertliği göz gözü görmez karanlık ve ciddi kontrastlarla filme yansımış. ölüm sahneleri çok gerçekçi. ufak bir françois truffaut ve 400 darbe anıştırması var; jafar yurt gibi olan baduk çetesinden kaçıp yorulana kadar koştuğunda, ama selamı çakıp filmi kendi ortadoğulu dehlizlerine sokuyor. (ayrıca çöl fırtınasında ölen çilekeş eşek ise robert bresson'un rastgele balthazar'ının uzak akrabası.)
  
  --- spoiler ---
  filmden bomba bir diyalog. film hem sert, hem film noir, hem çocuk filmi ve çocuksu, hem belgesel, hem de mizahi. son sıfatın örneği..
  
  nezarethane diyaloğu:
  
  - niye tutuklandın?
  - hiç (boşuna).
  - boşuna olmaz.
  - aynısını ben de sana söyleyebilirim.
  - ellerin niye kanlı?
  - hayat zor. allahın toprağından. çölden dikenli tel toplayıp onları satirem.
  - sınırdaki dikenli telleri mi?
  - ne sınırı?
  - hah hah haa! (en sonunda garip bir şey söylediğini fark edip o da herkesin ona güldüğü gibi sesli gülmeye başlar.)
  
  --- spoiler ---
  
  bu arada bilgim yok ama yönetmenin iran'ın psikiyatrist yazarlarından qolamhüseyn saedi'yi tanıdığı hissi çok güçlü. sanki bir iki karakter saedi'nin ters-o lerz kitabından ve oradaki ince hicivle yüklü. hatta çocuklardan birinin adı gulam hüseyin galiba, çağrıştıran somut özellik o olabilir.