ekspresyonizm

• 1910-1930 yılları arasında almanya'da gelişen sanat ve mimarlık akımı, anlatımcılık. germen art nouveau'su jugendstil'den kaynaklanan ekspresyonizm alman mimari geleneğinin anıtsal biçimlerinden ve simgesel gücünden yararlanır. expresyonizmde klasik biçimlerden uzaklaşma buna karşılık lirizm, spontane oluşum ve simgesel yaklaşım görülür. kokoschka, rouault gibi ressamların sürdürdükleri bu akımın mimari örnekleri arasında poelzig'in 1928'den önceki projeleri ve yapıları, mendelsohn'un postdam'daki einstein kulesi, bonatz'ın stuttgart garı, max berg'in, behrens'in yapıtları sayılabilir. bu örneklerde güçlendirilmiş bir anlatım uğruna biçimler süsten arındırılmıştır. ekspresyonizm kökte, anlayış olarak rasyonalizmin karşıtı olduğu halde her iki akım sanatta akademiciliğe karşı güçlü bir savaşım sürdürmüşlerdir. almanya'da kendisini mimarinin yanı sıra sinemada ve plastik sanatlarda da gösterir. resimde kokoscha, rouault ünlü adlardır. expresyonizm fransa'da ve latin ülkelerinde saygınlık kazanamamıştır. bazı öteki avrupa ülkelerinde ise ayrık bazı örneklere rastlanır. isviçre'de rudolf steiner'in goetheanum'u, avusturya'da viyana'da karl ehn'in karl-marx-hof işçi mahallesi, iskandinavya'da arneberg ve poulson'un oslo belediye sarayı. akım, 1933'te hitler'in iktidara gelmesiyle engellenmiştir. 1960'lardan sonra expresyonizm yeniden denenmeye başlanmıştır. heykelsi, anlatımcı yapılardan oluşan ekspresyonist örnekler arasında skidmore owings and merrill'in çatılmış silahları andıran amerikan hava kuvvetleri akademisi kilisesi'ni (1956-63), eero saarinen'in uçmaya hazırlanan bir kuş biçimindeki twa hava terminalini (1958-62), jorn utzon'un yelkenleri andırır çatılarıyla sidney opera binası'nı (1953-73) sayabiliriz.