ekspresyonizm

• olayların,varlıkların gerçekte olduğu gibi değil de sanatçının iç dünyasına göre anlatılması anlaşına dayanan sanat akımı
• frantisek kupka:
  kara idol (direniş), 1903: görsel
• pesimist,negatif,sert ve kaba ifadelerin kullanılageldiği,özellikle portrelerde rastlanılan,içerdiği en bilinen isimler van gogh,picasso,kirscher ve brücke olan ve kökeni almanya ile kuzey ülkelerine dayanan akım..
• 1910-1930 yılları arasında almanya'da gelişen sanat ve mimarlık akımı, anlatımcılık. germen art nouveau'su jugendstil'den kaynaklanan ekspresyonizm alman mimari geleneğinin anıtsal biçimlerinden ve simgesel gücünden yararlanır. expresyonizmde klasik biçimlerden uzaklaşma buna karşılık lirizm, spontane oluşum ve simgesel yaklaşım görülür. kokoschka, rouault gibi ressamların sürdürdükleri bu akımın mimari örnekleri arasında poelzig'in 1928'den önceki projeleri ve yapıları, mendelsohn'un postdam'daki einstein kulesi, bonatz'ın stuttgart garı, max berg'in, behrens'in yapıtları sayılabilir. bu örneklerde güçlendirilmiş bir anlatım uğruna biçimler süsten arındırılmıştır. ekspresyonizm kökte, anlayış olarak rasyonalizmin karşıtı olduğu halde her iki akım sanatta akademiciliğe karşı güçlü bir savaşım sürdürmüşlerdir. almanya'da kendisini mimarinin yanı sıra sinemada ve plastik sanatlarda da gösterir. resimde kokoscha, rouault ünlü adlardır. expresyonizm fransa'da ve latin ülkelerinde saygınlık kazanamamıştır. bazı öteki avrupa ülkelerinde ise ayrık bazı örneklere rastlanır. isviçre'de rudolf steiner'in goetheanum'u, avusturya'da viyana'da karl ehn'in karl-marx-hof işçi mahallesi, iskandinavya'da arneberg ve poulson'un oslo belediye sarayı. akım, 1933'te hitler'in iktidara gelmesiyle engellenmiştir. 1960'lardan sonra expresyonizm yeniden denenmeye başlanmıştır. heykelsi, anlatımcı yapılardan oluşan ekspresyonist örnekler arasında skidmore owings and merrill'in çatılmış silahları andıran amerikan hava kuvvetleri akademisi kilisesi'ni (1956-63), eero saarinen'in uçmaya hazırlanan bir kuş biçimindeki twa hava terminalini (1958-62), jorn utzon'un yelkenleri andırır çatılarıyla sidney opera binası'nı (1953-73) sayabiliriz.
• (bkz: çağdaş mimarlık sınavına sözlükten hazırlanmak)
• 1910-1930 yılları arasında almanya'da gelişen sanat ve mimarlık akımı, anlatimcilik. ^* bu akimda gelenek'den kacis ve spontane yaratım, lirizim^* ve simgesel yaklasim gorulur. bu anlayis rasyonalizm in karsitidir ve hitlerin iktidara gelmesiyle engellenmiştir.
  mimaride başlıca örnekleri arasında sidney opera binasi dersek herkes bilecektir sanirim.
• bu akımın en büyük temsilcileri şüphesiz ki apaçi berberleridir. gerek asimetrik detayların abartılı kullanımı, gerek naturel enseye karşı takındıkları tepkisel tavır, gerekse de rasyonellikten uzak saç/kıl/tüy hacimselliği onların ekspresyonist akıma kattıkları oryantalist yorumlardır. michalangelo heykeli gibi oturup dr. caligari gibi kalktığım çok olmuştur o dışavurumsal ortamlardan. insan bazen oturduğu muhiti seçemiyor.
• (bkz: secret beyond the door /@hanging rock) (1947) filminde dışavurumcu mizansen : görsel
  
  kafka'nın "kanun önünde" öyküsünü anıştırır. kafka'nın öyküsünde, esrarengiz kapının gerisinde ne olduğu anlaşılmaz. kapı önünde bekleyen de niçin o kapının önünde yıllarca beklediğini tam anlayamaz. kafkaesk belirsizlik budur aslında: belirsiz olanın ürpertici kesinliği. aslında bildiklerimizden değil, bilmediklerimizden korkarız. fritz lang'ın filmlerinde de bu duygu-durumun enstantanelerini görürüz çoğu kez: kapının gerisinde ne var? eğer ne olduğunu bilebilseydik bu kadar korkmaz, çekimser durmazdık. alman mimar lang, sinema tarihinde tek tek figürleri kapı ve pencereler önünde kadrajlayan ilk yönetmen değilse de filmlerinde suspense ve gizem duygusu yaratıp da seyirciyi kışkırtmak için kapıların olağanüstü eğip büküldüğü tekinsiz mizansenler yaratarak auteur kimliğini örnekleyen benim bilebildiğim ilk büyük yönetmendir. filmlerinde kapılar takip edilerek o filmin lang'a ait olduğu kolaylıkla anlaşılabilir.
  
  şimdi kapının gerisine yeniden bakalım: görsel
  
  korku, insan zihninde bir fiziki temas veya ötekiyle karşılaşmadan önce başlamaktadır.
  
  ayrıca (bkz: kafkaesk /@hanging rock)
• türkçesi dışa vurumculuk olan akım.
• sinemada da etkisini göstermiş akım. fritz lang ‘ın 1926 yapımı “metropolis” bu akıma ait bir filmdir.