daniska

• örnek, misal, en iyi örnek.
  bir konunun, işin temeli, özü.
• daniskanın geldiği yer kolonyanın geldiği yere çok yakındır.
  
  efenim vaktiyle doğu avrupada, şimdiki polonya sınırlarının içinde bir "gdania" nehri var imiş. bu nehrin denize döküldüğü yerin etrafındaki sakinler madem öyle şehrimizin ismi "gdansk" olsun demişler. baltık denizi kıyısında güzel bir liman şehriymiş burası. şehir ruslar,polonyalılar, almanlar ve hatta prusyalılar arasında defalarca el değiştirmiş. ikinci dünya savaşı döneminde doğal olarak almanların elindeymiş. hemen hitlerin emriyle şehrin adı "danzig" olarak değiştirilmiş. almanya dönemin süpersonik ülkesi olduğundan almanyadan gelen her türlü mal da görece süpersonik olurmuş. işte efenim o dönem ülkemize gelen alman mallarının çoğu niyeyse danzig limanından, üzerinde "danzig" damgasıyla gelirmiş. gelen ürünler hakikaten kaliteli ve sağlam olurmuş. bir süre sonra bu kalite halk arasında "danzig damgası varsa en sağlamıdır, en iyisidir" olarak algılanmaya başlamış. gel zaman git zaman, halk bir eşyanın daha kalitelisinden bahsetmek istediğinde "onun daniskası (yani danzig'ten geleni) şudur, şurada satılır" gibi cümleler kurar olmuş.
  
  şimdilerde bir nesne, bir duygu, bir eylem hatta bir olay için bile kullanılıyor.
  (bkz: ben çevrecilerin daniskasıyım)
• erkan kiraz, 330 sayfalik eserinde (etimolojik türkce sözlük, 2006) daniska'nin anlaminin "katmerli", kökeninin farsca oldugunu yaziyor. ne dayanarak yazmis? kaynak belirtmedigi icin bilmiyoruz.
  bkz.: http://tonuk.me.metu.edu.tr/sozluk/sozluk2.pdf
  
  tdk'ya göre "danzig sehrinin adindan en iyi" (türkce sözlük 1, a-j, 1988). biraz kisir ama, hic yoktan iyi.
  internet'teki "güncel türkce sözlük"te nazim hikmet'ten bir örnek vermis: "fransa'da bu kabîl gazetelerin daniskası mevcuttur." cesaretinize hayranim, tdk'ciler- nazim'dan alintiladiginiz icin. umarim işinizden edilmezsiniz.
  
  sevan nişanyan, "sözlerin soyagaci"nda daniska'ya iki anlam vermis: 1- almanya'dan gelen kaliteli kürk
  2- bir şeyin son derecesi (argo). karsit bir örnek olarak "lepiska"yi vermis, leipzig anlamina gelen.
  yararlandigi kaynaklar:
  - evliya çelebi, seyahatname [<1683], ed. dankoff, evliya çelebi seyahatnamesi okuma sözlüğü, simurg 2004
  - mikhail mikhailov, matériaux sur l'argot et les locutions [1929]
  
  karl steuerwald da iki anlam yüklemis daniska'ya: 1- danzig kenti (tarihsel), 2- yüksek kalite, yüksek düzey.
  verdigi örnek cümle: bu yaptigin ise enayiligin daniskasi denir.
  kaynak: türkce almanca sözlük, 1985, harrassowitz verlag / abc yayinevi, istanbul, s. 201
  
  web aktivistleri de bos durmamis, daniska'nin danzig kentinden kaynaklandigini yazmis. kimileri bir cümle, digerleri
  iki ya da üc cümleyle yetinmis. hicbiri -benim gördüklerim- kaynak belirtmemis, aksine kendilerinin kaynak
  gösterilmesini istemisler.
  
  merak ettim kaynagin kim ya da neresi oldugunu. google bir derya, icinde istedigin kadar yüz, sonunu bulamazsin.
  baktim, her girdigim sayfada ayni tümceler, pes ettim, offline'a gectim. bir zamanlar bir etimoloji sözlügü
  aldigimi kesin hatirliyordum, ama nerdeydi bu kitap? ara, ara ki bulasin. en sonunda kitap rafindaki kitaplarin
  arkasina saklandigini tesbit ettim, buldum: ismet zeki eyuboğlu, türk dilinin etimoloji sözlügü, sosyal yayinlar,
  istanbul, 1988.
  
  bence akla en yatkin olani eyuboğlu'nun tanimi:
  
  "danzig ilinin adından, halk ağzıyla daniska...
  eskiden, almanya’dan danzig yoluyla gelen alışveriş nesnelerinin üzerine danzig
  markası vurulurdu. oldukça iyi, sağlam olan halk arasında çok tutulan bu alışveriş ürünlerine,
  damgalarından dolayı daniska (en iyisi, en sağlamı, en güzeli) denir oldu. böylece bir
  nesnenin en iyisi, daniskası, danzig'ten gelen, onun damgasını taşıyan diye nitelendi.
  köln ilinin eski adı olan kolonya (okunuşu böyledir)dan güzel kokuya >kolonya> denmesi gibi."
  
  ps.: yazar kolonya'nin sadece okunusunu vermis. yazilisi "cologne".
• bol tuzlu bir fransız peyniri.
• sıfat, teklifsiz konuşmada (dani'ska) (danzig şehrinin adından)
  
  âlâ: "fransa'da bu kabil gazetelerin daniskası mevcuttur."- n. hikmet.
  
  (bkz: tdk)
• "ben bu işin kralini yaparim" veya "ben bu işin alasini yaparim" gibi cümlelerin içerisinde kullanilan, kral ve ala sözcüklerinin yerine kullanilabilen söz.
• türk argosu sözlüğüne göre; "halis, ala".
• (bkz: ala)
• turk rock gruplarindan biri
• bir baska baslik altinda da olsa soylenecekler soylenmis bu konuda
  (bkz: #2557595)