denis diderot

• (açık radyo'daki mini diderot programından can kulağıyla bölük pörçük dinlemeler; 19.11.2013)
  
  "filozoflar tiyatrosu" onu yeren, alaya alan ama hemen bir demeçle uzak durmayı başardığı polemik konusu.
  
  gök(?) yer cisimleri arasında çekim olduğuna kanaat getirip, isaac newton'a yeni ansiklopedi^* alanı açmak istiyor, tutarlı olduğu daha sonraları onaylanmış.
  
  samuel richardson methiyesi, clarissa harlowe(bkz: clarissa/@ay hatun).
  
  1762 sıraları. tüm yayınladıklarından daha fazlası ölümünden sonra yayınlanıyor. düşünce çekidüzeni. imzasının atamazsa anonim yayınlıyor. o sıralar sansürlenmiş, encyclopedie yasaklanmış; fırsat kolluyor, ilk olanakta toplu bastıracak encyclopedie'yı.
  
  geç keşfedilen opus magnumu rameau'nun yeğeni^*. ilk schiller^* bulmuş. johann wolfgang von goethe almancaya çevirmişmiş. fransızcaya geri çevrilmiş. özgün hali sonra sahafta bulunmuş. adnan cemgil türkçesi ile yeni baskısı olmadan türkçe'de de var..
  
  "ben" ve "o"^* arasında diyalog. sokrates'in öğrencisi ne de olsa, gönülden. diyalog yöntemini mükemmelleştirme çabasında. diyalog tekniğinin doruğu bu kitap. söz konusu karakter jean-philippe rameau gibi ama karışık. goethe'den jacques lacan'a kadar birçok büyülenenler var. karakterlerin her ikisi de diderot. gerçek olmaya gerçek. grotesk. karşılaşmışlar bu yeğenle. kitaptan bazı pasajlar (alıntılandı).
  
  o'nun gariplikleri apıştırmazsa kaçarsınız. çene. kılıktan kılığa. banker sofrasındadır, semirmiştir, zayıftır, kirli dökük yalınayaktır, kaçak, başı saçı pudralı, pabuçlu, dik, kurumlu. hepsi zaman zaman. bugün kazanır bugün yer. şen ve kederli. geceleri kaygılı. meyhanede sabahlar. meteliksiz bazen. arabada yatar. saçı samanlı kalkar. şehirdedir. hoşlananı da vardır. aykırıdır. böyleleri bizi biteviyelikten kurtarırlar. kurcalar, kötületir, tanıtır, maske düşürür. alay görürdü, alay eden ailenin kızını aldı. sofralara sokuldu. kilitli çene. bağırış, azar duyardı. karanlık gerçek ileri süren, gürültülü haykırış operaları bırakanın yeğeni. gülmek mi iğrenmek mi gerek?
  
  "öfke kahkahayla söndü. bu denli alçaklık, hayasızlık, içtenlik."
  
  çağ başlatıp bitirme. burjuva temsili. açılan çağın aktörü.
  geleceğin denk dehasını görüyormuş. neşe, iyimserlik sınavda onun karşısında. diderot bu kitap üstünde ömrünce hep çalışacak. hayaletle tartışıyor. yeni baskı istiyoruz. kitap halen sadece sahaflarda bulunabiliyormuş.
  
  "çünkü, roman tarihi açısından bakarsak sterne rabelais'ye tepki göstermiş, diderot sterne'den esinlenmiştir, fielding durmandan cervantes'e gönderme yapar, stendhal kendini fielding'le kıyaslar, joyce'un eserleri flaubert geleneğinin bir uzantısıdır, broch kendi roman poetikasını joyce hakkındaki düşünceleri üzerine geliştirir, garcia marquez'e gelenekten çıkmanın ve "başka türlü yazmanın" mümkün olabileceğini anlatan kafka'dır." milan kundera - le rideau
  
  (bkz: jacques le fataliste et son maitre)^*
  (bkz: diderot etkisi)