ıstırap

• galat-ı meşhur haliyle "ızdırap" şeklinde telaffuz edilen sözcüğün doğru söylenişi/yazılışı.
• nejat saydam'ın yönettiği 1973 türk filmi. başrollerinde necla nazır,aytaç arman ve münir özkul oynuyor. ayrıca (bkz: münir özkul/@wunsch vertrauen)
• dogrusu izdirap olan kelime.
• turkce hocamızın sınavda sordugu ve sınava giren cogu arkadasın yalnıs yazdigi kelimedir bu efenim. dogrusu izdirap idir.
  diger bir anlamı icin (bkz: muzdarip)
• ızdırap olarak bilinen, ve türk dil kurumu tarafından bu şekilde deforme edilmiş sözcüğün doğru şekli.
• ızdırap nasıl yazılır?
  
  dil derneği'ne göre ızdırap kelimesinin doğru yazımı budur: ıstırap
  
  oysa google taramalarına göre "ızdırap" yazımı hemen hemen her bağlamda iki kat yaygın.
  
  buna rağmen bu kelimeyi önermelerinin sebebi ne olabilir diye merak ediyorum. üşenmiyorum, kökene iniyorum:
  
  nişanyan'a göre bu kelime en azından 14. yüzyıldan beri türkçede kullanılan bir kelime. türkçeye arapçadan geçtiği konusunda da tüm kaynaklar hemfikir.
  
  kelimenin arapçası da (romanizasyon harfleriyle) iztırab şeklinde.
  (z'nin üstünde ve t'nin altında nokta var. a'nın üstünde de düz çizgi var. hani şu bazen şapkayla gösterilen uzun okuma işareti yani)
  
  yani bu arapça bir özel isim olsaydı ya da arapçadan alıntılanan bir cümlede yer alsaydı iztırab diye yazacaktık. dolayısıyla kelimeyi arapçadan alıntıladığımızı farz etseydik bile "ıstırap" diye bir yazım çıkmazdı. ki zaten öyle değil.
  
  son bir şans verip deformasyon paylarına bakalım.
  
  kelimenin kökü dat-re-be yani zerebe fiili. türkçeye darbe, darbetmek, darphane ve sair kelimelerle geçen fiil. şu meşhur nisa suresi 34. ayetin de kilit kelimesi (v'azribuhünn(e)).
  
  dat harfi türkçede büyük çoğunlukla z harfiyle, darbe gibi birkaç istisnada da d harfiyle yazılır ama s (ıstırap'ın s'si) harfiyle yazıldığı hiçbir örnek bulamadım.
  
  velhasılkelam kelimenin 2. harfi arapçada da romanizasyonda da yaygın türkçede de z'dir. bilemedin d'dir. ama bu harfin "s" olmasının makul hiçbir açıklaması yok.
  
  üçüncü harf olan t'nin türkçede d olmasına gelirsek:
  
  tı harfi aslen t'ye yakın olsa da türkçede d'ye de çok yakındır. o kadar ki: ada, davlumbaz, dokuz, donmak, dul, durmak gibi pek çok türkçe kelimedeki d sesi osmanlıcada tı harfiyle gösterilirdi.
  
  büyük ünlü uyumunu ve kelimenin sonuna -b harfi gelmemesi kuralını da düşünürsek arapça iztırab kelimesinin türkçe ızdırap diye yazılmasının ve okunmasının ne kadar normal ve gerekli olduğu anlaşılır.
  
  buradan yetkililere sesleniyorum^*:
  hadi tdk'yı saymıyorsunuz (olabilir. yeri gelince biz de saymıyoruz, pek çok yayıncı da saymıyor)
  hadi şuracıkta yazdıklarımı da umursamıyorsunuz.^*
  e diyelim google'da bakmaya üşeniyorsunuz ya da yaygın kullanıma da önem vermiyorsunuz.
  
  peki "aşkın ızdırabını" çekenlerin kendilerini ifade etme haklarına nasıl kıyıyorsunuz? ağza oturtamadıktan sonra o ızdırabın ne anlamı kaldı? ona kıymayın bari.
• (bkz: ızdırap)
• usturlap kelimesini çağrıştırdığı için hiç ifade ettiği anlamı veremiyor bana. yazık beceriksiz bir kelime.
• "yazalım albayım, işte kalem işte ıstırap..."
  
  tehlikeli oyunlar - oğuz atay
• "kayboldum kanadında beni çıkar ya aşk
  koymuyor ilacını yamacıma
  anlamıyor acımı acıdan ölüyorum bak
  buralar hep ıstırap"*