gizil öğrenme

• reklamlardaki tüm annelerin parmağında muhakkak alyans bulunmasına dikkat edilmesi de gayrımeşru çocuk doğurmanın uygunsuzluğunu pekiştirir.
• öyle bir kavram ki hakkında fikir sahibi olmak ya da üzerine kafa yormak varlığını göz ardı etmeye yetecek bir paradoks oluşturmuyor. özgür irademin yetkisi dışında gelişecek hemen her şeyden korktuğum kadar korkuyorum ben bundan. metabiliş nasıl bir güçse bu da öyle bir zaaf nazarımda.
  bir şeyi neden yaptığını bilememek, bir şeyi neden sevdiğini idrak edememek, hatta bazen mevcut değer yargıları ya da bakış açıları sebebiyle bunları sorgulayamayacak halde yaşam sürdürmek söz etmeye çalıştığım şeyin ufak parçaları. dondurma yerken dinlediğiniz radyo haberine yaklaşımınızın faklılaşmasından bahsediyorum en basit haliyle ya da matematikteki denklem çözümlerinde öncelikle pozitif kökü almanızdan. haftaiçinde 3 dklık sürede fikrini aldığım bir konuyu, haftasonunda bağlantılı olmayan başka bir konuya aktaran ve ödevin bir kısmını sözlerim üzerinden temellendiren hocamdan söz ediyorum.
  koşulsuz kabule sahip olmak ya da objektif olmak birer ütopya evet, bunları erdem haline getirme limitinde belli bir değere yaklaşmaksa "ideal" olan. ancak insan asla gizil öğrenmelerden arınmayı başaramayacak ve bununla yalnızca hafızasıyla - prangalarından birisiyle- savaşmayı seçebilecek. tam bu noktada da gelişim, değişim gibi süslü sözcükler girecek devreye. misenformasyon, dezenformasyon ve manipülasyonların da desteğiyle bu aksamadan işleyen düzenin bir parçası olmaya mahkum olacak yani birey.
  sözlerim karamsar bir bakışın harflerle buluşması gibi duruyor değil mi? peki bunların ne kadarı bana ait? determinizme göz kırpan bu durum gizil öğrenme denilen şeyin aslında tam olarak karşılığı.
• çok basit bir örnek vermek gerekirse eğitim sürecimiz içinde hepimizin okuduğu ders kitaplarındaki cinsiyet rollerine dikkat çekilebilir. hayat bilgisi kitaplarımızda ailenin tanıtıldığı ünitede baba işten eve elinde ekmekle gelen bir adam olarak resimlenirken anne evde iş yapan, çocuklara bakan bir kadındır. ilkokuldan itibaren kadın ve erkek rolleri gizil öğrenmeyle çocukların zihinlerine bu şekilde kazınmaktadır.
  (bkz: ders kitaplarında cinsiyetçilik)
  son birkaç yıldır milli eğitimin bu konuyla ilgili çalışmaları artmış ve hatta bu durumu değiştirmek için düzenlemelere de gidilmiştir. bunda talim terbiye kurulu başkanı ziya selçuk'un gizil öğrenme(örtük müfredat) konusunda daha önceden çalışmalarının olması etkilidir muhtemelen.
  
  gizil öğrenmenin kullanıldığı alanların ucu bucağı yok gibi aslında. eğitimde bilinçli veya bilinçsiz cinsiyet, milliyet, ırk, din ve kültürlerle alakalı bir tarama yaptığınızda(ki yapılmıştır) gizil öğrenmeye neden olan çok sayıda örtük müfredat öğesiyle karşılaşırsınız: korkak yunan, hain rum, alçak ermeni, ermeni dölü, türkün gücüi türk çocuğunun gücü, korkak padişahlar, sefahat içindeki saltanat, gerici osmanlı vs.
  
  eğitim dışı alanlarda, özellikle medayada da çoğu zaman bilinçli olarak örtük öğrenmeye yönelik gizil mesajlar veriliyor. bir komplo teorisi olarak algılanabilir ama son yıllarda televizyonlarda yer alan reklamlara ve filmlere bakarsanız büyük ortadoğu projesine dair çok sayıda gizli mesajı farkedebilirsiniz. amerika veya ingiltere prodüksiyonlarına kadar uzanmanıza gerek bile yok, yerli reklam ajansları tarafından yapılmış reklam filmlerinde bile çok etkili bir örtük müfredat bulunabilir. daha da ilginç olanı masallardaki örtük mesajlardır. sözlük içinde masallara dair yapılmış bazı yorumlarda bu mesajlar eğlenceli bir şekilde açıklanmış aslında.
  
  tüm bunlar bir araya geldiğinde, modern bir büyükaannenin en fazla iftarda önünde kola şişesiyle oturan tonton bir nine olabileceğini düşünebiliriz, aysel gürel gibi bir nineyle karşılaştığımızda da şaşkınlıktan götümüzü. tavana vurabilir.
• ogrenme sureci icindeki insanoglunun veya herhangi bir organizmanin beyinsel fonksiyonlarla kayda gectiginin farkında olmamasi durumuyla sonuclanan ogrenme cesidi. nedeni basittir: ogrenilen olgunun ortaya cikmasini saglayacak bir motivasyon kaynagi ortamda yoktur.
• resmi programda belirtilen kazanimlarin disinda ogrenme-ogretim surecinde meydana gelen ogrenmedir. informal ogrenmedir.
  
  (bkz: informal ogrenme)
  
  ayrica
  
  (bkz: örtük program)
• caba gostermeden ve dikkat etmeden ogrenilen ogrenme. ihtiyac halinde ortaya cikar. gizil ogrenme ile ilgili deneylerde, deney hayvaninin yiyecek odulu olmaksizin da labirenti ogrendigini gostermistir.
• bundan yıllar önce adana-ceyhan yöresinde bulunan bir köye avlanmaya gitmiştim.
  ceyhan nehrinin kenarında konumlanmış, kendi içine dönük yapısı olan oldukça mistik bir yer burası.
  herkesin tuhaf hikayeler anlatıp durduğu, boşnak nüfusun çoğunlukta olduğu bir yer.
  neyse, köyün gençleri ile akşam vakti merada toplanmış muhabbet ediyoruz ancak; hava zifiri karanlık. kimse kimseyi görmüyor seslere göre konum belirliyor öyle anlaşıyoruz.
  laf lafı açtıkça içmeye karar veriyoruz ama içki alınacak yerleşke 4km uzaklıktaki ceyhan ilçesi ve elimizdeki tek taşıt lambaları çalışmayan 125cc bir motor. daha kendimizi bile göremezken motorla nasıl gidebilir diye düşünürken semih gider deyip duruyor tüm gençler ortak bir ağızdan. köyün gençlerine göre semih motor kullanma konusunda bir guruymuş, her koşulda motor sürebilirmiş. zaten köyün gençleri öyle bir şey ki at arabasıyla drift yapan tipler. köy yerinde sıkılmaktan dolayı inanılmaz meşgaleler yaratmışlar kendilerine.
  benim asıl korkum ise yoldaki çukurlar. metrekareye 1 çukur düşen, iğrenç bir asfaltı bulunan ve lamba adına hiçbir şey olmayan klasik köy yolu işte.
  gündüz vakti bile sürekli zig-zaglar çizerek, pacman gibi dolaşarak tepmek gerekiyor o yolu.
  ama semih ben avucumun içi gibi bilirim bu yolları sen atla arkama diyor. çekindiğim halde atlıyorum motora.
  işte ben o gün orada hayatım boyunca gördüğüm en büyüleyici gizil öğrenmeye şahitlik ettim.
  4km boyunca koca koca çukurları olan o yolda, o zifiri karanlıkta çocuk hiçbir şey görmeden ve hiçbir çukurun yanından bile geçmeden rahat rahat gitti geldi.
  toplamda 8km'lik yolculuk boyunca her an devrileceğiz diye bekledim o gün; ama semih gerçekten avucunun içi gibi biliyormuş yolları, ben ise avucumun içini bile o kadar iyi bilmiyorum.
  
  gizil öğrenme daima heyecanlandırmıştır beni. kontrol takıntısı olan bir insan olduğum söylenir ve kontrolüm dışında edindiğim herhangi bir yetenek yahut bilginin hayatıma yön verecek bir olayda etkin olması da açıkçası çekindiğim bir şey.
  gösterilen davranışın bilinçdışı etkiler barındırması ve davranıştan kendi öz şahsımızın sorumlu olmasına rağmen; davranışı sergilememize neden olan şeyden mesul olmamamız benim kabul edemeyeceğim bir şey açıkçası.
  
  peki bunları niye anlattım? çünkü kahvaltı için geldiğim yerde yan masamda bulunan ben üniversiteye başladım saçı uzatmış bir ergen sabahtan beri gizil öğrenme ile ilgili öyle yorumlar yapıyor ki ağzına kürekle vurmak yerine buraya bir şeyler karalayayım dedim.
  
  bir de öğrenilmiş çaresizlik heyecanlandırır beni. ama orada hikayenin ana kahramanı benim.
• (bkz: gizil inbe)
• (bkz: örtük müfredat)
• (bkz: şablon)
  (bkz: toplumsal cinsiyet)
  (bkz: role model)
  (bkz: önyargı)
  (bkz: ahlak)
  (bkz: gelenek)
  (bkz: din)
  (bkz: seksizm)
  (bkz: dilde seksizm)
  (bkz: reklamlarda cinsiyetçilik)
  (bkz: kadinin ataerkil zihniyeti icsellestirmesi)
  (bkz: türkiyede erkek olmak)
  
  (bkz: bu böyle gider)