• prusya fenomenini anlamadan ne almanya'yi, ne de almanlari anlamak mümkündür. patatesten baska bir sey yetismeyen, günesten uzak, kislari sibirya sogugunun hüküm sürdügü verimsiz ve insansiz topraklardan cikan kicikirik bir beylik, iki yüzyil gibi kisa bir süre zarfinda dünya capinda bir güc olmasi yetmezmis gibi, yerküreye, ikisinde de yenilse de uzun müddet direnc gösterdigi, iki adet dünya savasi da musallat etmistir. ilkin bu devletin nasil olustuguna bir bakalim:

    baltik boylarindan biri olan pagan pruzzen ahalisi tarafindan iskan olunan bu bölge, 13. y.y.'da osmanli akincilarinin fetih ruhunun hristiyan sürümünü tasiyan alman sövalyelerince fethedilir. 16. y.y.'a kadar bu mutaassip sövalyelerin tekkesince yönetilen prusya, 17. y.y'in basinda ileride isimleri prusya ile özdeslesecek hohenzollern sülalesine gecer. sülalenin torunlarindan biri 1701 senesinde, o siralar habsburg sülalesinden olan imparatordan aldigi özel izinle, birinci friedrich ismiyle prenslikten kralliga terfi olur. friedrich'in oglu, asker kral ismiyle taninan birinci friedrich wilhelm, prusya devletinin askeri mekanizmasinin temellerini askeri disiplin, sorumluluk ve görev bilinci ve de görülmemis tasarruf politikalarini devlet ilkeleri haline getirerek atar iken, onun oglu, almanlarin yasli fritz lakabi taktigi ikinci friedrich yapida eksik kalan taslar olan hukuk devleti, aydinlanma ve "herkes devletine hizmet etmekle yükümlüdür, ilk hizmetkar da benim" ilkelerini bilinclere sokmus ve yaratilan silah ve akilcilikla örülü kaleden tüm komsularini topa tutarak, yaklasik ege bölgesi büyüklügünde bir devlet iken avusturya macaristan imparatorlugu, fransa ve rusya ile tam 23 yil süren savasa tutusmus ve inanilmasi güc ama, talih kusunun da yardimiyla, bu kapismadan zaferle cikmistir. 1740'dan 1763'e kadar devam eden bu savas, prusya - avusturya karsitliginin baslangici olur. ayni zamanda, prusya düvel-i muazzamadan biri olarak tarih sahnesine cikar. napolyon savaslari sirasinda yenilgiye ugrayan prusya, bunun acisini da napolyon avrupasi'nin tasfiye edildigi viyana kongresi'nin ardindan bu kez de bati almanya'da büyük toprak parcalari kazanarak cikarir. 1866 senesinde cikan savasta, kendisine hala yamuk yapan habsburg avusturyasini suspus eden prusya, 1871 yilinda da, giderek güclenen prusya'yi tehdit unsuru olarak gören fransa'ya savas meydaninda agir bir yenilgi yasatarak, fransizlarin hic unutmayacagi bir asagilama ile alman isgali altindaki paris yakinindaki versailles sarayi'nda yeni bir alman imparatorlugu kuruldugunu, imparatorun da prusya krali oldugunu cümle aleme ilan eder. bundan sonrasi malumunuz, gelsin birinci dünya savasi. savasta yasanan hezimetin ardindan alman cilali prusya imparatorlugunun feshi, cumhuriyet ilani, hitler, prusya'nin devlet ve askeri örgütlülügünü devralan nazi diktatörlügü ve ikinci dünya savasi. 1947 yilinda isgal gücleri özel bir yasa cikararak, her ne kadar cumhuriyetin ilanindan sonra krallik olarak ortadan kalsa da bir eyalet olarak varligini sürdüren prusya'nin savas cikarmaya egilimli militarist yapisindan ötürü haritadan silinmesine karar verirler. o tarihten beri prusya ismi, topraklarinin bir kismi hala almanya'ya dahil olsa da, sadece tarihi bir tanimlama olarak kullanilmaktadir.
    son olarak, dünya üzerinde baska bir örnegi bulunmayan prusya'nin yükselisinin nedenlerini irdelersek:

    ikinci friedrich döneminde osmanli padisahi olan ücüncü mustafa, prusya'nin yükselisini kralin cok yetenekli müneccimleri olmasina baglamis ve bir elci* göndererek ondan üc adet müneccim göndermesini rica etmis. yasli fritz'in bu talebe yaniti söyle olmus:
    "evet benim üc müneccimim var:
    ilki, tarih okumak ve eski deneyimlerden yararlanmak.
    ikincisi, düzenli ve devamli bir orduya sahip olarak baris zamaninda da savasa hazirlanmak.
    ücüncüsü ise devlet hazinesini dolu tutmak."

    oldukca stilize edilmis ve padisahla ayar düzeyi yüksek bir bicimde kafa bulan bu yanit ile yetinecek degiliz elbet; üzerine ciltlerce kitap yazilmis bir görüngü üzerine ahkam kesmek de kolay degil kuskusuz. ancak, özetle üzerinden gecilmesi gereken ana basliklar:

    1. akilcilik: prusya kralligi kurulusundan itibaren aydinlanma caginin ilk takipcilerinden biri olarak gerek bilimsel alanda gerekse devlet örgütlenmesi baglaminda sayisiz yenilige imza atmis, nerdeyse toplumun her alanini kapsayan yasa üretimiyle hukukun üstünlügü ilkesini devlet anlayisina yedirerek protestan pintiligiyle zenginlesip yurtdisindan aldigi protestan göcüyle güclenen haciyatmaz prusya devletini ortaya cikarmistir.

    2. militarizm: prusya kralligi dogusundan itibaren kendisinin bizzat yaratip kolladigi mükemmel isleyen saldirgan bir askeri mekanizmayla özdeslesmistir. kralin baskomutan, soylularin hemen hepsinin subay oldugu ve tebaanin da er ve erbaslari olusturdugu kan ve barut kokan bu disiplinli yapi, diger yandan prusya devletinin kuyusunu kazmis, ikinci friedrich'in talihin de yardimiyla kazandigi inanilmaz zaferler, kati prusya terbiyesi almis almanlarda irrealist bir dünyaya egemen olma ülküsünü ikinci dünya savasinin bitimine kadar beslemeye devam etmistir.

    sonsöz: prusya devlet ve askeri yapilanmasi, aralarina türkiye'nin de dahil oldugu sonradan kalkinmaya calisan bir cok devleti derinden etkilemistir.
  • pek cok tarihciye gore, tarihte devleti ve milleti olan bir ordu adi. asker millet olma konusunu abartmi$lardir.
  • borussia bu kelimenin latincesidir.
  • zamanında 17.000 adete yakın kanunu bulunan ve ota boka herşeye kanun yazan devlet.
  • türkiye'nin askeri yönden, osmanlı imparatorluğu'nun son dönemlerinden gelen* gelenek doğrultusunda uzunca süre takip ettiği ekolün kaynağı olan devlet. nato üyeliği akabinde prusya askeri ekolü*** yerini abd etkisine bırakmıştır.
  • honore mirabeau'nun deyimiyle "ordusu olan bir devlet degil,devleti olan bir ordudur."
  • vaktiyle (16. yy basi) tek bir beylikten ibaret olan ulke, nasil oldu da koca almanyayi birlestirdi, cok ilginctir. (bkz: osmanli imparatorlugu)
  • sosyal devlet anlayisina sahip ilk devletlerden biridir. gunumuzdeki alman sosyal devlet anlayisinin da temellerini olusturur.

    soyle ki; prusya'yi alman dunyasinin lideri hale getiren, almanya'yi birlestirip ikinci reich'i kuran, prusya'mizin biricik basbakani ve gururumuz, realpolitik'in de babasi otto von bismarck'in basbakanligi doneminde, reichstag'tan emeklilik yasasi, yaralanan askerlere maas baglanmasi, isci haklari, cocuk dogurma primi gibi gunumuzde uygulanan bir cok sosyal hak gecirilip yururluge konularak, sosyal devletciligin oncusu olmustur.

    bu bakimdan prusya sadece askeri alanda degil, sosyal devletcilik bakimindan da tarihteki yerini almis onemli bir devlet/kralliktir.
  • prusya esasen bir coğrafi bölgeyi ifade eder. prusya krallığı adını bölgeye verilen isimden almıştır ve çok çeşitli başarılı siyasi hamlelerle birkaç yüzyılda birleşik bir almanya oluşturmayı başarmıştır.

    prusya bölgesi, bugünkü polonya ve litvanya'nın sahil şeridi (gdansk - eski adıyla danzig ve civarı) (batı prusya) ve rusya'nın bir baltık üssü olarak kontrolünde tuttuğu ve iki şeridin arasında kalan kaliningrad (eski adıyla königsberg, klaipeda (eski adıyla memel) ve civarlarından (prusya dükalığının da ilk kuruluş coğrafyası olan doğu prusya) müteşekkildir. zamanla prusya krallığı hohenzollern sülalesi bağları ve fetihler vasıtasıyla batıya doğru topraklarını genişletmiş olmakla beraber, orijinal prusya ve krallığın köken coğrafyası bu bölgedir. pek çok "alman büyüğü" (örn. simon dach, ımmanuel kant vs.) de bu bölgenin çocuğudur.

    yüksek alman nüfusuna sahip ve koyu bir alman milliyetçiliği ile militarizminin kalesi olan bu bölge, aslında "almanlık" denilen bir olgunun da coğrafi kubbesidir ve doğum yeridir. nsdap'ın da (nazi partisi) kısa demokratik seçim kariyeri boyunca ezici çoğunluklarla seçim kazandığı, oy oranının almanya çapında en yüksek olduğu bir bölgedir. bu vesileyle ve bu gerekçelerle de dünya savaşları neticesinde almanya'dan alınmış ve bölge almanca konuşan ve alman etnik aidiyetinde bulunan nüfustan büyük ölçüde arındırılmıştır. hatta almanya ve almanlık ile bağdaştırılan pek çok kültürel unsur (bina, vs.) de ya savaşta yıkılmış ya da savaş sonrası yıktırılmıştır.
  • bu başlıkta 3. mustafa'nın prusya kralı 2. friedrich'den üç müneccim istediğinden ve

    "evet benim üç müneccimim var:

    ilki, tarih okumak ve eski deneyimlerden yararlanmak.

    ikincisi, düzenli ve devamlı bir orduya sahip olarak barış zamanında da savaşa hazırlanmak.

    üçüncüsü ise devlet hazinesini dolu tutmak."

    cevabını aldığından bahsedilmiş. (bkz: #8398593)

    günümüz türkiye'sinden bu 3 müneccimi incelersek;

    1. tarihi maraş dondurmacısından öğreniyor.
    2. orduyu fetöcülerin de inayetiyle darmadağın etti.
    3. devlet hazinesi tamtakır.
hesabın var mı? giriş yap