protokol

• latince proto (birinci) ve kolos (göt) kelimelerinin birleşmesinden oluşan, dolayısıyla "birinci götler" gibi güzel bir anlama sahip kelime.
• "protokol" dilimize eski latince ve yunanca'dan geçme bir sözcük.daha dogrusu "proto" ve "kolos" sozcuklerinin birlesmesinden tureme bir deyim..
  lugat anlamiyla "proto" birinci demek.."kolos" ise, insan poposunun cogulu oluyor.. hadi tam karsiligini soyleyelim.. "g..tler"demek. sozcuk anlamlarini birlestirdigimizde ise deyimin tam karsiligi "önde gelen g..tler" olarak karsimiza cikiyor. "kolos" sozcugunun zamanla çogul eki olan (os) deyimden atilmis, geriye "protokol" yani "önde gelen g..t" lafi kalmis.
  toplum icinde yukselip de protokole giren bazilarinin zamanla g..tünün kalkmasi da bundandir...
• latince protocollum, yunanca protokollon teriminden gelmistir. bazi sazanlarin yaydigi yalan bilgiye inanip da onde gelen got anlamina geliyor sanmayin, ilk sayfa anlamina geliyor.
• türkiye cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı tarafından uygulanan protokol sıralaması şu şekildedir:
  
  1. cumhurbaşkanı
  2. tbmm başkanı
  3. başbakan
  4. genel kurmay başkanı
  5. ana muhalefet partisi başkanı
  6. eski cumhurbaşkanları
  7. anayasa mahkemesi başkanı
  8. yargıtay birinci başkanı
  9. danıştay başkanı
  10. bakanlar kurulu üyeleri
  11. kuvvet komutanları
  12. organeraller ve oramiraller
  13. yök başkanı
  14. tbmm başlan vekilleri
  15. tbmm'de grubu bulunan siyasi partilerin genel başkanları
  16. tbmm katip üyeleri ve idare amirleri
  17. tbmm siyasi partiler grup başkanları ve başkan vekilleri
  18. tbmm'de grubu bulunan siyasi partilerin genel başkan yardımcıları
  19. tbmm'de grubu bulunan siyasi partilerin genel sekreterleri
  20. tbmm üyeleri
  21. sayıştay başkanı
  22. yargıtay cumhuriyet başsavcısı
  23. danıştay başsavcısı
  24. anayasa mahkemesi başkan vekili
  25. uyuşmazlık mahkemesi başkanı
  26. anyasa mahkemesi üyeleri
  27. yargıtay birinci başkan vekilleri
  28. danıştay başkan vekilleri
  29. hakimler ve savcılar yüksek kurulu başkan vekili
  30. yargıtay cumhuriyet başsavcısı vekili
  31. yüksek seçim kurulu başkanı
  32. cumhurbaşkanlığı genel sekreteri
  33. devlet denetleme kurulu başkanı
  34. yüksek öğrenim kurulu üyeleri
  35. ankara'daki üniversitelerin rektörleri
  36. bölge valisi
  37. ankara valisi
  38. ankara garnizon komutanı
  39. ankara belediye başkanı
  40. korgeneraller ve koramiraller
  41. başbakanlık müsteşarı
  42. bakanlık müsteşarları
  43. atatürk kültür, dil ve tarih yüksek kurumu başkanı
  44. trt yüksek kurulu başkanı
  45. başbakanlığa bağlı müsteşarlar
  46. tbmm genel sekreteri
  47. yüksek denetleme kurlu başkanı
  48. tümgeneraller ve tümamiraller
  49. diyanet işleri başkanı
  50. başbakanlık müsteşarı
  
  bakanlar kurulundaki protokol sıralaması:
  
  1. başbakan
  2. başbakan yardımcısı
  3. devlet bakanları
  4. adalet bakanı
  5. milli savunma bakanı
  6. iç işleri bakanı
  7. maliye bakanı
  8. milli eğitim bakanı
  9. bayındırlık ve iskan bakanı
  10. sağlık bakanı
  11. ulaştırma bakanı
  12. tarım ve köy işleri bakanı
  13. çalışma ve sosyal güvenlik bakanı
  14. sanayi ve ticaret bakanı
  15. enerji ve tabi kaynaklar bakanı
  16. kültür ve turizm bakanı
  17. çevre ve orman bakanı
  
  başkent dışında uygulanan protokol sırası:
  
  1. il valisi
  2. tbmm üyeleri
  3. yerel en üst rütbedeki tsk üyesi
  4. belediye başkanı
  5. üniversite rektörleri
  6. cumhuriyet savcısı, bölge idare mahkmesi başkanı, baro başkanı
  7. rektör yardımcıları
  8. fakülte dekanları
  9. enstitü ve yüksek okul müdürleri
  10. genel ve katma bütçeli kuruluşların genel müdürleri
  
  başkonsolosluklardaki protokol sıralaması:
  
  1. başkonsolos
  2. başkonsolos yardımcıları (kıdeme göre)
  3. diğer bakanlıklardan ateşeler (4. dereceden büyükler)
  4. konsoloslar
  5. diğer bakanlıklardan ateşeler (7. dereceden büyükler)
  6. yardımcı konsoloslar
  7. diğer ateşeler
  8. ateşe yardımcıları
• az önce cnn türk’te yayınlanan gece görüşü adlı programdaydı sn.protokol..
  diğer bir adıyla da nam-ı değer "kurdele kesme mangası".
  bu üç silahşör il bilmem ne müdürü, açılacak yerin müdürü bir de ne müdürü olduğu muamma protokol adamdan oluşuyor.
  neyse.. sn.protokoller kurdele önünde bekleşirken başlıyor görüntü. beklenen ise dartanyan değil, makas..
  makas gelecek ve kurdele kesilecek hayırlısıyla. ne var ki organizasyonu yapanlar küçük bir ayrıntıyı unutmuş; makası..
  baktı makas gelmiyor, sağ cin fikirli protokol kurdeleyi başladı çekiştirmeye; koparamadı.
  sol sn.muamma protokol ise kurdeleleri birbirlerinden ayırmaya çalıştı; ayıramadı.
  orta sn.protokol yüzünde pis bir gülümseme ile nötr kaldı..
  ittir-kaktır-çekiştir-ayır-sırıt.. bu iş 1 dakika kadar sürdü.
  sonunda sol protokol baktı olmuyor, kurdelenin altından geçiverdi. diğer iki protokol ise olmayan makası beklemeye devam etti.
  en azından açılan her ne ise 3’te 1’i açılmış oldu.
  makassız protokol akşam-akşam gülme krizlerine sebep oldu..
• etimolojik kökeni hakkında mütemadiyen dile getirilen popüler açıklama bakımından, “internet ve dezenformasyon” alanındaki güzide örneklerimizden.
• protokol denilince süleyman demirel ile ismet inönü'nün anısı aklıma geliyor. bu konuda araştırma yapan genç arkadaşlara da hoş bir örnek olur.
  
  süleyman demirel'in ağzından:
  "ben başbakanım, inönü muhalefet lideri.
  o batı cephesi komutanı, babam onun askeri.
  oğlu (ömer inönü) benim akranım, arkadaşım.
  o cumhuriyetin kurucularından, ben onların kurduğu okullarda okudum. çocukluğum onların kahramanlıklarını dinlemekle geçti.
  
  zaman gelmiş inönü başbakan, ben muhalefet lideriyim.
  gün olmuş onu başbakanlıktan düşürmüşüz.
  sonra ben başbakanım o muhalefet lideri.
  demokrasinin bundan şahane örneği olur mu?
  
  bir gün törende bir salondan diğerine yürüyoruz. ben istiyorum ki kapıdan o geçsin. o ise bana dedi ki:
  - geç geç, protokol böyledir... ben senin arkandan yürürüm... protokol insanı küçültmez.
  
  hissiyatım allak bullak oldu. inönü kanun kuvvetinde bir söz söylemişti... söylediği doğruydu.
  
  inönü'den çok şey öğrendim. içime sinmemesine rağmen protokol gereği şeyler yaptım, elini sıkmayacağım adamın elini sıktım, konuştum.
  
  devlet millet işleri söz konusu ise küslük, alınganlık, mesafe gibi şeyler olamaz!"
  
  yüksek olgunluk içeren, her cümlesinden ders alınması gereken bir anı.
• cumhurbaşkanı tarafından uygun bulunmuş başkent listesi şu şekilde olandır:
  
  1. tbmm başkanı
  2. başbakan
  3. genelkurmay başkanı
  4. ana muhalefet partisi genel başkanı
  5. eski cumhurbaşkanları
  6. anayasa mahkemesi başkanı
  7. yargıtay birinci başkanı
  8. danıştay başkanı
  9. bakanlar kurulu üyeleri
  10. kuvvet komutanları
  11. orgeneraller ve oramiraller
  12. yök başkanı
  13. tbmm başkan vekilleri
  14. tbmm'de grubu bulunan siyasi partilerin genel başkanları
  15. tbmm katip üyeleri ve idare amirleri
  16. tbmm'de temsil edilen siyasi partilerin genel başkanları
  17. tbmm siyasi partiler grup başkanları ve başkan vekilleri
  18. tbmm'de grubu bulunan siyasi partilerin genel başkan yardımcıları
  19. tbmm'de grubu bulunan siyasi partilerin genel sekreterleri
  20. tbmm üyeleri
  21. sayıştay başkanı
  22. yargıtay cumhuriyet başsavcısı, türkiye barolar birliği başkanı
  23. danıştay başsavcısı
  24. anayasa mahkemesi başkan vekili
  25. uyuşmazlık mahkemesi başkanı
  26. anayasa mahkemesi üyeleri
  27. yargıtay birinci başkan vekilleri
  28. danıştay başkan vekilleri
  29. hakimler ve savcılar yüksek kurulu başkan vekili
  30. yargıtay cumhuriyet başsavcı vekili
  31. yüksek seçim kurulu başkanı
  32. yüksek hakem kurulu başkanı
  33. cumhurbaşkanlığı genel sekreteri
  34. tbmm genel sekreteri
  35. başbakanlık müsteşarı
  36. devlet denetleme kurulu başkanı
  37. ankara valisi
  38. yükseköğretim kurulu üyeleri
  39. ankara'daki üniversitelerin rektörleri
  40. ankara garnizon komutanı
  41. ankara büyükşehir belediye başkanı
  42. korgeneraller/koramiraller
  43. mgk genel sekreteri/bakanlık müsteşarları/ab genel sekreteri/başbakanlığa ve bakanlıklara bağlı müsteşarlar/emniyet genel müdürü (vali)
  44. atatürk kültür, dil ve tarih yüksek kurumu başkanı
  45. radyo ve televizyon üst kurulu başkanı
  46. türkiye bilimler akademisi başkanı
  47. merkez bankası başkanı
  48. rekabet kurumu başkanı
  49. başbakanlık özelleştirme idaresi başkanı
  50. sermaye piyasası kurumu başkanı
  51. diyanet işleri başkanı
  52. cumhurbaşkanlığı genel sekreter yardımcıları
  53. tbmm genel sekreter yardımcıları
  54. yüksek denetleme kurulu başkanı
  55. tümgeneraller/tümamiraller
  56. başbakanlık ve bakanlıklar müsteşar yardımcıları
  57. yargıtay daire başkanları ve üyeler
  58. danıştay daire başkanları ve üyeler
  59. sayıştay daire başkanları ve üyeler
  60. devlet personel başkanı
  61. atom enerjisi kurumu başkanı
  62. tübitak başkanı
  63. ankara'daki üniversitelerin rektör yardımcıları
  64. yüksek seçim kurulu üyeleri
  65. merkezde görevli türk büyükelçileri
  66. merkezde görevli valiler
  67. devlet denetleme kurulşu üyeleri
  68. tuğgeneraller/tuğamiraller
  69. yüksek denetleme kurulu üyeleri
  70. yök genel sekreteri
  71. türkiye istatistik kurumu başkanı
  72. basın yayın ve enformasyon genel müdürü
  73. anadolu ajansı genel müdürü
  74. trt genel müdürü
  75. devlet meteoroloji işleri genel müdürü
  76. vakıflar genel müdürü
  77. tapu ve kadastro genel müdürü
  78. türkiye ortadoğu amme idaresi enstitüsü genel müdürü
  79. başbakanlık ve bakanlıklar genel müdürleri
  80. ankara'daki fakültelerin dekanları, yardımcıları
  81. ankara'daki kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları başkanları
  82. sivil ve askeri dernek başkanları
• değişmiştir. 19 mayıs'tan itibaren uygulamaya girecek olandır. yeni listede genelkurmay başkanı ile orgeneraller ve oramiraller yerini korurken tuğgeneraller ve tuğamiraller protokole alınmamıştır. yeni listede stk başkanlarına da yer verilmiştir. en büyük zıplamayı ise diyanet işleri başkanı yapmış ve 49.'luktan 10.'luğa yükselmiştir.
  
  yeni listede ilk 10
  
  1-tbmm başkanı
  
  2-başbakan
  
  3-genelkurmay başkanı
  
  4-ana muhalefet partisi lideri
  
  5-eski cumhurbaşkanları
  
  6-anayasa mahkemesi başkanı
  
  7-başbakan yardımcıları
  
  8-yargıtay birinci başkanı
  
  9-danıştay başkanı
  
  10-diyanet işleri başkanı
• protokol dediğin şey öndeki 3-5 boş koltuk, onunda önündeki üzeri meşrubat dolu sehpa değildir.
  
  şöyle düşünmeli; en yakın arkadaşınla hatta sevgilinle bile ilişkilerinde bazı kuralların olmalı değil mi? yoksa sonradan baş ağrır, problemler çıkar.
  işte protokol de vazifesinden dolayı ilişki içinde olan insanların, kurumların (gayrıresmi durumlarda kankadırlar belki, bizi ilgilendirmez) ve onların bağlı olduğu, onları bağlayan kurumların sonradan başlarının ağrımaması için bu ilişkiyi düzenleyen kurallar bütünüdür. gereklidir, olmazsa olmazdır. ben böyle yorumlarım, ha protokolün de ölçüleri iyi ayarlanmalıdır ki halkla kesişilen noktada millet kıl kapmasın.