muhakeme

• hikmet sahibi insanların akıl mahkemelerinde muhkem bir hükme varırken kullandıkları meleke. descartes gibileri bu melekeden herkesin nasiplendiğini söylese de bilemiyorum altan, bilemiyorum. bazen bazı insanların (ki öyle birkaç da değil hani) muhakeme becerisinden tamamen yoksun olduğunu, çünkü hükm kavramının göbeğinden bağlı olduğu hikmet ve adaletin zerresinin zihinlerinde olmadığını hayretle görüyorum. böylesi melekelerin öğretilerek/dikte ettirilerek edindirilebileceğine de aydınlanmacı ethosuna sahip insanlar kadar inanmadığımdan, akıl sağlığının ancak muhakeme yoksunlarından azami uzakta durarak, onların çevreye verecekleri zarardaki çevreye dahil olmayarak korunabileceğine inanıyorum.
• 1. birbirine karşı olan iki tarafı dinleyerek bir yargıya varma, yargılama.
  2. felsefe: usa vurma.
  "daima felsefe yapmaya hazır, kurulmuş bir makineye benzeyen ukala dimağım muhakemeye başladı."- ö. seyfettin.
  3. mecaz: bir sorunu çözmek için çıkar yol arama.
  "güldüm, şu muhakemem ne garip münasebetsizlikti."- ö. seyfettin.
  
  (bkz: tdk)
• m. benim ona göre avantajımın kendime güvenmem olduğunu söylüyor. oysa bakıyorum, hiç de öyle kendine çok güvenen bir tip değilim, bir sürü korkularım, güvensizliklerim, kendimi suçlamalarım, gel gitlerim, çekingenliklerim var. ama güvendiğim birşeyim var; muhakeme gücü. akıl, düşünme kabiliyeti filan diye ararken buldum “muhakeme” kavramını: verileri ortaya koyup, sonuç çıkarma. gerçekten iyi düşünme becerisini en iyi ifade eden sözcük. hayatın ne olup ne olmadığı, bize düşenin ne olup olmadığı muhakeme gücüyle, düzgün, doğru düşünceyle ortaya çıkıyor; bir hükmün sonuçlarına, ne getirip ne götüreceğine de bakıp, sonunda bir yargıya varıyorsun. mahkemede olduğu gibi bütün delilleri, karşılıklı çeşitli yönlerden ortaya serip, tokuşturuyor, bakıyor ve karar veriyorsun. o daha verileri saptarken dar bakıyor, veriler içinden takıntılı olduğu bir kısmını seçip alıyor.
  ingilizce en iyi karşılayan sözcük “discernment”, almancası “urteilsvermögen”.
• şu yazıda harika bir uygulamasını görmek mümkün. => (bkz: #48673372)
• iletişim kurmakta zorluk çekilen insanların sahip olmadığı yetenek.
• karşılaştırma
• öğrenmenin en ileri safhalarından biri sayıldığından insanları diğer canlılardan üstün kılan yeteneklerden biridir.diğer canlılara yapılan deneylerden ise bizden sonra bu özelliği en gelişmiş canlıların şempanzeler ve maymunlar olduğu anlaşılmış.onları ise köpekler ve sıçanlar izliyormuş..kalan diğer canlılar ise bir sonuca ulaşmakta mukayeseden çok deneme-yanılma yöntemini kullanıyorlarmış.
• (bkz: uslamlama).
• bir önceyi bir sonra ile kıyaslama yaparak, düşünce ile sonuca gitme durumu
• akıl yürütme.