uslamlama

• bilinen ve/ya dogru olarak kabul edilen belirli önermelerden baska önermeler çikarma, muhakeme, konuyu düsünüp inceleyerek karar verme.
• argüman için de kullanılan sözcük.
• bilinen önermelerden bilinmeyen önermeleri çıkarmayı dile getirir, başka bir deyişle belli bir takım önermelerden mantıksal ilerlemelerle sonuç çıkarmaktır. örneğin buğdayın besleyici olduğunu ve ekmeğin buğdaydan yapıldığını biliriz, doğru olduklarını bildiğimiz bu önermelerden ekmek besleyicidir sonucunu çıkarırız; bu, bir uslamlamadır. bu yüzden uslamlamaya us yürütme de denir. mantık, uslamlama bilimidir. bir önermenin doğru olup olmadığı, mantığın işi değil, o önermenin ilgili olduğu bilimin işidir. mantık, bir önermenin doğru olup olmadığını bilemez, sadece "a önermesi doğruysa b önermesi de doğru olmalıdır" der, uslamlama da budur.
• (bkz: tümevarım)
• "akıl yürütmek yerine ne desek de daha akademik, daha havalı olsa"nın sonucu ortaya çıkmış olduğundan emin gibiyim.
  
  tümevarım'ın afillisi.
• türkçe psikoloji - felsefe kitaplarını anlaşılmaz kılan bir diğer kelime! öyle bir kelime koyalım ki okuyanın zihninde hiçbir şey canlanmasın haydi bakalım diye düşünüp yapıyorlar bunu eminim! akıl yürütmek desene kardeşim! muhakeme desene!
• ne vakit bir metinde karşıma çıksa, unla yapılan yöresel bir yemeği çağrıştırır bana. gözlememsi... sanki unu-yağı biraz fazla kaçmış uslamlamamı henüz yemişim gibi bir his oluşur bende.
  
  sanırım gözleme / gözlemek benzerliğini de entry'yi yazarken fark ettim...
• "hangi yollara başvurabilirim? susmaya mı? susma kavga isteğini ancak körükler; öyleyse tartıştırmak, yumuşatmak için yanıt vermek zorundayım. uslamlamaya mı? hiç kimse ötekine söyleyecek söz bırakmayacak kadar arı bir özden yapılmamıştır. kavganın kendisini çözümlemeye mi? kavgadan üst kavgaya geçmek yeni bir kavga başlatmaktan başka bir şey değildir. kaçmaya mı? önceden gerçekleşmiş bir dağılmanın göstergesidir bu: çift şimdiden dağılmıştır: aşk gibi, ağız kavgası da her zaman karşılıklıdır." roland barthes - fragments d'un discours amoureux
• ilk kez albert camus'nün sisifos söyleni'sinde karşılaştığım, google babanın uslamlamak eylemi cevabıyla da beni aydınlattığı kelime.
  
  edit:imlâ
• bir çeşit mantık yürütme, bilinen önermelerden bilinmeyen önermeleri çıkarmayı sağlar.descartes'a göre bir düşünceyi meydana getiren daha önceki bir düşüncedir. öyleyse düşünce zincirinin arasına yanlış bir düşünce karıştırmaksızın sırayı titizlikle kovalayarak gerçeğe varılabilir. bir çeşit bulmaca, sonucu bazen beklenmedik olabilir.