mezar arası

• bir muharrem ertaş türküsüdür. oğlu neşet ertaş da söyler.
  
  sözleri :
  
  mezar arasında harman olur mu ?
  kama yarasına derman olur mu ?
  gamayı sokandan iman olur mu ?
  kazım'ım aslanım aman yerde yatıyor.
  kaytan bıyıkları gana batıyor.
  
  mezar arasından atlayamadım.
  döküldü cephanem (gulüm) toplayamadım.
  kama yarasını saklayamadım.
  kazım'ım aslanım yerde yatıyor.
  kaytan bıyıkların (gulüm) kana batıyor.
• neşet ertaş böyle söyler:
  mezer^* arasında harman olur mu?
  gurşun^* yarasına aman, derman olur mu?
  gama^* yarasına aman, derman olur mu?
  gamayı vuranda iman olur mu?
  vurma zalım, gıyma^* cana, amansız olma
  unutma hakkı vicdanı, imansız olma
  
  mezer arasında ağıt havası
  yitirmiş yavrusun aman, ağlar anası
  yavrusun yitirmiş aman, ağlar anası
  yarın mahşer günü, hakkın davası
  gurulur vicdanda bunu bilesin
  yükler hak sırtına zalım zulum^* çilesin^*
  
  mezer arasına, ganlı^* gelir mi ?
  vadesiz ölüme allah razı olur mu?
  yörü^* zalım, dünya sana kalır mı ?
  kazım'ım aslanım aman yerde yatıyor
  gaytan^* bıyıkları aman gana^* batıyor
• insanlığını unutmuş, egolarına yenilmiş çok büyük varlıklara sakarya meydanından tuna caddesine inerken dinletilesi türkü.
  
  ^*
• bu şahane türküye ilişkin yoğun bir kafa karışıklığı var. kimi söz müzik anonim diyor, kimi söz anonim, müzik muharrem ertaş diyor. neşet ertaş'tan alınma kırşehir türküsü diyen, aksaray türküsü diyen, kütahya türküsü, afyon türküsü ve hatta urfa uzun havası diyen var.
  
  öncelikle türkünün adını doğru koyalım: kazım'ın türküsü. yöresinin ise orta anadolu olmadığı gayet açık. kütahya/afyon tavrı belirgin. mesala bkz. şu icra.
  
  youtube'da ayhan arslan adlı kullanıcının yorumda yazdıkları makul görünüyor:
  "söz anonim beste muharrem ertaşmış. yapmayın beyler bu türkü kütahya türküsüdür. bunu bütün kütahyalılar bilir. hikayesinde geçen mezarlıklardan biri sultanbağı diğeri ahierbasan mezarlığıdır. neden bu iki mezar arasında harman olmaz? çünkü bu iki mezarın arasında hıdırlık kumu denen ve çini üretiminde kullanılan kil vardır. o yüzden ot bitmez. orada öldürülen kazım da araplar sülalesindendir. olay 1800'lerin sonlarında olmuştur iki mahalle gençlerinin kavgası sonucu olmuş bir hadisedir. zaten türkünün neresinden bakarsanız bakın makamıyla herşeyiyle bariz kütahya türküsüdür."
  
  türkünün duygusunu en iyi veren icranın tolga sağ'a ait olduğunu da ekleyeyim.
• tolga sağ yorumunu beğendiğim afyon türküsü.
• beynelmilel filiminde söyleyen kisinin adi sanırım cengiz isleyen,? kendisi mersin belediye bandosu nda görevli. malesef bu film deki haricinde baska bir parca bulamadim...
• şairlerin pek sevdiği türküdür. orhan veli efkarlanırım, bedri rahmi ise türküler dolusu ve yiğidim aslanım şiirlerinde bu türküye gönderme yapar.
• (bkz: kazım'ın türküsü)
  
  (bkz: türküler dolusu)
  
  alakalı 2 başlık daha ilgilenene.
• 1926-27 ders yılıdır. pertev naili boratav istanbul lisesi'nin son sınıf edebiyat bölümünde okumakta, sosyoloji öğretmenleri hilmi ziya ülken derslerinde sözlü edebiyat gelenekleri üzerinde durmakta, halk edebiyatı sorunlarını irdelemekte, anlattıkları öğrencisinin özel ilgisini çekmektedir.
  pertev naili bey ders yılı sonunda hocasına üniversitenin edebiyat bölümünde okumak istediğini söyler. o yıllarda babası mudurnu kaymakamı olduğundan yaz tatillerini geçirmek için bolu'nun bu sekiz yüz hanelik kasabasına gitmektedir. bunu duyan hocası onun için bir araştırma programı verir: mudurnu yerlilerinin ağzından halk edebiyatı metinleri derleyecektir. henüz latin harflerine geçilmemiştir. hocası yapacağı derlemelerin dil özelliklerini yitirmeden yazabilmesi için bir çeviri-yazı kılavuzu verir kendisine.
  pertev naili o 1927 yazında mudurnu'da çeşitli kimselerden dinleyerek elli bir türkü, on beş mani derler. türkülerin arasında işte bu mezar arası da vardır ve şöyle bir şeydir:
  
  gabir arasında ganlı gasablar
  kişi de ehbabına efem gama mı saplar
  cenazem gidiyor bakın ehbablar
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  gabir arasında harman olur mu
  gama da bıçak yarasına derman olur mu
  gama saplayanda din iman olur mu
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  gabir arasından gece gece geçdim
  ecel de şerbetini efem ölmeden içdim
  ben bu candan efem çoğ oldu geçdim
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  varın söylen anneme sandığı açmasın
  çuha şalvarıma uçkur dakmasın
  kâzım gelür diye yola bakmasın
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  gabir arasından atlayamadım
  cephanem döküldü toplayamadım
  ben düşmanlarımı haklayamadım
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  gabir arasında melekler çokdur
  gelme doktor gelme çaresi yokdur
  bir allahdan başka kimsemiz yokdur
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  mezerimin daşı gıbleye garşı
  dil versin de söylesin anam doprağı daşı
  kâzım'ı sorarsan efelerin başı
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  meyhaneden çıkdım yan basa basa
  ciğerlerim kopdu anam gan gusa gusa
  beni vuranı sorarsan arabacı musa
  arslanım kâzım'ım efem nerde yatıyor
  gaytan bıyıkların efem gana batıyor
  
  pertev naili yıllar sonra 'mudurnu türküleri' başlığıyla bir makalede toplar burada yaptığı derleme örneklerini. o makalede türkünün başka bölgelerde söylenen bazı çeşitlemelerinde vurulanın mustafa, vuranın da bu çeşitlemede olduğu gibi musa olduğunu ama arabacı musa değil de konyalı musa şeklnde geçtiğini söyler.
  
  hocamız bu makalede türkünün yer itibariyle çıkış noktası, menşei konusunda bir yorumda bulunmaz ama cahit öztelli'nin konya'yı, eflatun cem güney'in ise emirdağ'ı işaret ettiğini belirtir.
  
  ps: fakat konya nedir allah aşkına!..
• beynelmilel filmindeki yorumunun kime ait oluğunu bulamadığım turkudur.