• refik halit karay'ın 1900 başları ila 1940'lar arasında yazılmış hikâyelerinin derlendiği kitabıdır. benim okuduğum, çok eski bir baskı olmasına rağmen, ender karay tarafından -maalesef- sadeleştirilmiş metindi. maalesef çünkü kitapta "kuramsal" kelimesi bile geçiyordu.

    nabizade nazım'ın karabibik'inden beri "orada bir köy var uzakta" pastoralliğinden uzak metinler yazılmaya başlamıştı. insanın olduğu her yerde olduğu gibi anadolu'nun ücra köşelerinde de ikiyüzlü ahlâk örneklerine rastlanması kaçınılmazdı. işte memleket hikâyeleri de o günün orta anadolu, marmara'nın güneyi ve buna yakın coğrafyasının sosyal, ekonomik, kültürel hayatına ayna tutar. bu hikâyeler sosyolojik metinler olarak okunmaya da son derece müsait. o günün fabrikalarındaki çalışma koşulları, kadın-erkek ilişkileri, çarpık ahlâk anlayışı, bürokrasinin işleyişi gibi meseleler hikâyelerin fonunu oluşturur. bununla birlikte, savaş sonrası açlık, yoksulluk ve sefaletin yanı başında yaşanan zengin eğlenceleri, o yıllarda gerçekleşen büyük bir depremin halkta uyandırdığı korku gibi şeylere de yer veriliyor.

    içeriğe gelince. yatık emine, ayşe'nin yazgısı, bir saldırı, cer hocası, komşu namusu hikâyeleri hakikaten çok yakıcı, yakıcılığı da hepsinin ne kadar gerçek olabileceğini bilmemizden kaynaklanıyor. bütün hikâyelere hâkim olan bir üst ton olsa da hepsinin rengi bambaşka. birinde kadının iç dünyasını, diğerinde erkeğinkini, şüphesi, arzusu, kini, öfkesi, merhameti veya acımasızlığıyla gayet muvaffak verebiliyor. hatta koca öküz'ünkini bile veriyor. akıllı koca öküz.

    bir de sadeleştirilmemiş halini okuyup refik halid'in dil zevkine varmak gerek.
  • refik halid karay'in kitabi. kitaptaki hikayeler :

    1.yatik emine
    2.$eftali bahceleri
    3.koca okuz
    4.vehbi efendinin kuskusu
    5.sari bal
    6.$aka
    7.kus omer
    8.boz e$ek
    9.yatir
    10.kom$u namusu
    11.yilda bir
    12.sus payi
    13.kuvvete kar$i
    14.cer hocasi
    15.garip bir hediye
    16.bir saldiri
    17.ay$e'nin yazgisi
    18.garaz

    kitabin icinde varolan kitap hakkinda yazilan kisminda $unlar yazmaktadir :

    prof. sabri esad siyavu$gil (1964) :
    "ben edebiyata biraz merakliyimdir. eskiden bu merakin estetigin siniri icinde kalirdi, $imdi biraz daha derine gidip kitaplardan yazarlarina, yazarlardan caglarin du$uncelerine ve toplumlarin davrani$ina dogru uzanmak isterim. meselâ cok eskiden buyuk ustad refik halid karay'in memleket hikayeleri'ni, salt bir guzel yazi okumak keyfi, katkisiz bir edebi zevk icin ezberlemi$tim, $imdi onlari yeniden okuyor ve her birinde, o edebi keyf,in otesinde bamba$ka bazineler ke$fediyorum. bana onlar, vatan anadolu'nun yarim yuzyil icinde degi$en ve degi$meyen davrani$larina en keskin i$igi tutuyor. onlar sayesinde ustad , refik halid karay oze varmaktaki butuk kudretine ve zamani yenen e$siz goru$ ve anlayi$ina bamba$ka bir anlayi$la hayran oluyorum.

    bana o hikayeler, bugun, anadolu'nin insan ve sosyal hayati uzerine yazilmi$ ve yazilacak en azametli psikoloji ve sosyoloji eserlerinden daha etrafli, daha derin, daha dolu ve daha gercek geliyor. oyle saniyorum ki, bu hikayeleri okumadan anadolu'yu anlamanin, anlamaya ba$lamanin imkani yok. bavuluna kamerasini, not defterini, mahmut makal ve fakir baykurt'un eserlerini doldurarak yola cikmadan once, o yarim yuzyillik memleket hikayeleri'ni okumalarini salik veririm.

    ne yalan soyleyeyim, ben insanlari yii anlatan ve sevdiren edebiyatin taraflisiyim. olaylara ve zamana, asil o duru kafa ve engin insan a$kiyle yazilmi$ eserler dayanabiliyor da, ondan.

    prof. otto sğies (bonn,1963) :

    turk endustrisi yenidir ve son yillarda kurulmu$tur. daha bir i$ci problemi yokken , refik halid karay` 1920'de yayinladini , memleket hikayelerinde (bu hikaye kitapta 1909 tarihini ta$imaktadir) ilk sosyal hikayeyi yazdi.

    refik halidin "memleket hikayeleri`"nde ula$tigi yuksek sanat ornegine bir daha eri$ilmemi$tir. dil, uslup ve edebi yonden bugun de a$ilamayan bu hikayeler, modern turk edebiyatinin en guzel urunleridir.

    agâh sirri levent :

    refik halid'in "memleket hikayeleri"nde yer alan "yatik emine", "cer hocasi", "sari bal" ve ba$kalari anadolu'yu ve orada ya$ayan yerli tipleri oel havasi icinde o zamana kadar gorulmemi$ bir canlilik ve aydinlikla bize tanitir. bunlar hep bizim hayatimizin hikayeleridir.

    refi' cevad ulunay :

    refik halid "memleket hikayeleri"nde hicbir siyasal inanc gozetmeden butunuyle insanlarin acilarini incelemi$tir. "yatik emine", "sus payi", "kuvvete kar$i", "cer hocasi" ayri ayri birer istirap tahlil, leridir.nihad sami banarli` :

    "memleket hikayeleri" turk edebiyatinda anadolu'nun ilk hakiki hikayeleridir. anadolu "memleket hikayeleri"nde butun gercek varligi ve ic dunyasiyla kar$imiza getirilmi$tir.

    hakki suha gezgin :

    "memleket hikayeleri" gercekten oz hikayelerdir. ondan sonra ne kadar gayretliler cikti. bu yolda ugra$tilar, fakat gozlerindeki kalin perdeyi siyiramadilar. kabukta kaldilar, oze varamadilar.

    refik halid`in san'at prizmasindan suzdugu manzaralar, doga ve kiiler altin suyuna batirilmi$ zincirler gibi kivilcimli bir parilti ile goz alirlar. *

    "$eftali bahceleri", ", sari bal`", "yatik emine" hikayeleri, hikayeye memleketin giri$idir. bunlarda, yazildigi cagin manzarasi, psikolojisi, mantigi, ic ve di$ varligi ile butun memleket ya$ar.

    -----------------------

    not * : memleket hikayeleri'nin cogu; dunya dillerine cevrilmi$, tamami fransizca yayinlanmi$tir.
  • bu kitabı 8-9 yıl önce okuduğumda çok etkisinde kalmıştım. anadolu insanının bize yıllarca anlatıldığı üzere saf ve temiz olmadığını o dönemlerde hissetmiştim. iş hayatına başlayınca daha iyi anladım bu ikiyüzlülük durumunu. köyden kente değişmiyor herkeste o şark kurnazlığı, çalışmadan bir şeyleri elde etme isteği, iyi olanı çekememe, nazik olanı ezmeye çalışma, dedikodu, eğitimli bile olsa at gözlüğüyle bakma , hakkında hiç bir şey bilmediği, okuyup araştırmadığı konularda ahkam kesme durumu... çok sıkıldım.
  • ayfer tunç kitabı olan için konuşursak eğer;

    elinize aldığınızda öykü kitabı sanabilirsiniz ama bence bu bir öykü kitabından daha fazlası. kurmacadan daha çok gerçeğe yakın duruyor. bu kitabı türkçe bilen ama türkiye'yi bilmeyen birine okuttuğunuzda ülkeye, insanına ve onların 40-50 yıllık geçmişine dair güçlü bir bilgiye sahip olur.
  • basıldığı yılı bilmeseniz 1919 yılında yazılan memleket hikayelerinin aradan geçen 101 yıla rağmen sanki bugün yazıldığını düşünebilirsiniz.refik halid karay, bu hikayelerde anadolu insanının röntgenini hatta tomografisini çekmiş. her şey o kadar açık, o kadar gerçek ve aynı zamanda da komik. her biri ayrı keyifli, karay’ın muhteşem karakter analizleri, mekan ve durum betimlemeleri ile su gibi akacak hikayeler.
  • bir refik halid karay kitabi.
  • ilk baskısı; rumi 1335 (1919) tarihlidir, kitabhane-i hilmi, bab-ı alî caddesi, orhaniye matbaası.

    sonraki baskılarda yer almayan, ilk eşi nâzıma hanıma seslenen bir ithaf yazısı vardır;

    "menfalarımın* takat getirilmez gamları, derdleri içinde bana yaşamak, yazmak kudretini veren 'nâzıma' ya, bu memleket hikayeleri'ni mes'ûd ve minetdar ithaf ediyorum."

    (* sürgün)

    içinde 1335-1324 arasında yazıldığı belirtilen ondört öykü var;

    1. yatık emine (1335)
    2. şeftali bahçeleri (?)
    3. koca öküz (istanbul, mart, 1334)
    4. vehbi efendinin şübhesi (14 mart 1334)
    5. sarı bal (nisan, 1332)
    6. şaka (sinop, hazan*,1331)
    7. kuş ömer (?)
    8. boz eşek (?)
    9. yatır (ankara, temmuz, 1332)
    10. komşu namusu (erenköy, temmuz1334)
    11. yılda bir (... çiftliği, nisan,1327)
    12. hak sukût (erenköy, şubat, 1325)
    13. kuvvete karşı (erenköy, 1325)
    14. cer hocası (erenköy, 1325)

    edit: *hazan, sonbahar, güz
  • refik halid karay'ın bu kitaptaki hikayelerini öz oğlu ender karay günümüz türkçesine uyarlamıştır.

    "...memleket hikâyeleri'nin 2-8. baskılarında korunan orijinal metninin, elinizdeki 10. baskısından başlayarak; yaşamakta olduğumuz dile ılımlı bir yaklaşımla, uyarlanmasına zorunluluk duyulmuştur..." ender karay
  • memleket hikayeleri kitabının her zaman adını duymuş fakat okuma fırsatı elime geçmemişti . refik halid karay zamanın ilginç konularını güzel diyaloglar ve karakterlerin iç dünyasına inerek hoş bir öykü kitabı yazmış. eser için "neden daha önce okumadım." diye kendi kendime söylenmeden edemedim.
  • refik halit karay'ın memleketin ruhunu apaçık ortaya koyduğu, insanı memleketinden soğutacak derecede acı gerçekleri ustalıkla anlattığı kitabı.
hesabın var mı? giriş yap