kutu oyunları

• board game olarak bilinen oyun türünün ülkemizde yaygın olarak kullanılan adı.
  
  türkiye'de aslında var olan bir kültür ama nedense çağın çok gerisindeyiz. çocukluğumuz bu oyunlarla geçti. monopoly, scrabble, tabu, risk en bilinen örneklerden. sadece hasbro ne getirdiyse onu oynayabildik. yuma aile oyunları^*** da en meşhur yerel üreticimiz. aslında tombala, kızma birader hatta okey, satranç, tavla bile bu kategoride. sadece ne olduğunu bilmiyoruz.
  
  bir de kenarda köşede satılan, özensiz hazırlanmış 2-3 liralık çakma oyunlar var. belki de bu oyunlar sektörün ülkemizde gelişmesini uzun süre engelledi. çünkü kaliteli bir oyun yaptığınızda veya ithal ettiğinizde belli bir fiyata satmanız gerekiyor. yuma'nın sahibi de aynı şeyden yakınmış ve bu yüzden üretimi durdurmak zorunda kaldıklarını açıklamıştı.
  
  dünya ise çok farklı bir yerde. yeni nesil kutu oyunları diye bir kavram var. monopoly gibi sektörü ele geçirmiş çok köklü oyunlara alternatif üretilen oyunları ifade ediyor. bu konuyla az çok ilgilenen herkesin bildiği boardgamegeek adlı site, bu işin imdb'si. 15 binin üstünde oyun var şu anda ve her geçen gün yenileri ve daha kalitelileri ekleniyor (güncelleme: 2021 itibariyle 20 bini geçti. gelişimi takip etmek için silmedim, 3 yılda 5 bin oyun eklenmiş.). sona ekleyeceğim listeye bakarsanız monopoly bu listenin en kötü 10 oyunu arasında. neler oynadığımızı siz anlayın.
  
  son zamanlarda bizde de canlanmalar var. ben de yaklaşık 2015'ten beri yeni nesil kutu oyunlarıyla ilgileniyorum. kendimce yorumlarımı ve tavsiyelerimi ayrı bir entry'de toparlayacağım, var olmayan oyunların da başlıklarını açmayı düşünüyorum.
  
  peki oyunlara nasıl ulaşacağız? arkadaş çevremle, oyunları neotroygames.com sayesinde almaya başladık. daha sonra amazon.com ve özellikle kampanya zamanında amazon.de üzerinden oyunlar getirttik. (güncelleme: şu an amazon'dan oyun getirmek aşırı pahalı). tabii ki bütçe olarak zorluyor bu şekilde 100 liradan aşağı mal etmek çok zor. (güncelleme: 100 liraya oyun kalmadı. 400-500 standardımız oldu, üst sınır yok). neotroy o açıdan çok iyi oldu, hem türkçeleştiriyorlar hem de uygun fiyatlara alabiliyorsunuz. almayayım sadece oynayayım diyenler için daha güzel fırsatlar var. ankara'da da vinci escape & board game cafe'de epey bir miktar vakit öldürdük. bildiğim kadarıyla istanbul, izmir ve eskişehir'de de bu konseptte cafeler var. orada yaşayan arkadaşlar derlerse daha iyi olur. lafı daha fazla uzatmadan linkleri ekliyorum.
  
  (bkz: boardgamegeek.com) kutu oyunları imdb'si. en iyi oyunlar listesi
  oyunların puanlarının yanı sıra, kaç kişiyle oynanabileceği, oyun süresi, zorluk derecesi gibi bilgiler var. her oyuna ait forumda birçok içeriğe ulaşılabiliyor.
  en iyi oyunlar reddit listesi
  
  ingilizce sınırsız sayıda içerik var, türkçe içerikler de çoğalıyor ama oyun öğrenmek için ingilizceniz varsa youtube'da her türlü kural anlatım ve inceleme videosuna ulaşabilirsiniz. 3 tane en beğendiğim kanalı ekliyorum.
  (bkz: watch it played) rodney smith abimiz en güzel anlatanlardan biri. matematik bilmeyene yks'de 40 net yaptırır.
  (bkz: rahdo) anlatıp oynayarak güzelce öğretiyor. youtube kanalı
  (bkz: tom vasel) dünya tatlısı adam. iki arkadaşıyla yürüttüğü youtube kanalı
  
  (bkz: melodice) kutu oyunlarına uygun müzik listeleri bulabileceğiniz bir site.
  
  -ankara'daki kafeler:
  (bkz: da vinci board game cafe) 200 küsür oyunları mevcut. kesinlikle deneyin. (2023 itibariyle 500 küsür oyuna ulaştılar. bahçelievler'e ek olarak neorama'da 2. şubelerini açtılar.)
  (bkz: misthios store) cinnah'ta.
  (bkz: sauron board game & coffee) eryaman'da.
  (bkz: bam cafe) ümitköy'de.
  (bkz: pegasus oyuncak) buranın da ankara şubesi mevcut. neotroy oyunlarını ücretsiz deneyebilirsiniz. daha çok magic ve warhammer oynayanlara yönelik frp cafe.
  (bkz: hypatia kütüphane & cafe) kızılay'da, neotroy oyunları mevcut.
  (bkz: ulson cafe) altındağ'da, şimdilik sadece cumartesileri.
  
  -istanbul^*:
  (bkz: goblin cafe) caferağa, kadıköy
  (bkz: periwinkle xl board game cafe) neotroy'un yeni mekanı, bakırköy'de
  (bkz: game gallery) bahariye, kadıköy
  (bkz: pegasus oyuncak) merkezi beşiktaş'ta
  (bkz: kiddie home) kozyatağı'nda daha küçük yaş çocuklara başlangıç seviyesinde kutu oyunları satıyor.
  (bkz: board game zone) esenyurt'ta
  (bkz: grimdark) (moda, kadıköy)^*
  (bkz: gizli bahçe game zone) kadıköy
  
  -izmir
  (bkz: d20 masaüstü oyun kulübü)
  (bkz: meeples & peoples)
  
  -eskişehir
  (bkz: meeple board game cafe)
  
  -tekirdağ
  (bkz: nakavt burger & board game cafe)
  
  -antalya
  (bkz: lorien coffee)
  
  -kayseri
  (bkz: lava coffee)
  
  -türkiye'den oyunları alabileceğiniz siteler^*
  (bkz: neotroygames.com) en başarılısı. yurt dışındaki oyunların lisansını alıp türkçeleştirerek uygun fiyata satıyorlar. üretimleri de çok kaliteli. bu konuda ülkemizde öncü.
  (bkz: goblin cafe) 2021 itibariyle türkçe lisans işine girdiler. kalburüstü oyunlarla güzel bir giriş yaptılar, devamı gelecek. buradan
  
  onun dışında bazı oyunlar d&r'larda da yer almaya başladı. codenames bunlardan biri. zerens oyunları da gelmiş. neotroy oyunları arkadaş kitabevi ve nezih'lere gelmiş, satış noktalarından bakabilirsiniz.
  güncelleme: neotroy oyunlarının bazıları idefix üzerinde de mevcut, arada indirimler oluyor.
  
  anne.com.tr genellikle çocuklara yönelik zeka oyunları var ama kutu oyunu olarak dixit ve kingdomino oyunlarının türkçe lisanslı versiyonları mevcut.
  
  -zamanın ötesine gidenler
  biguen türkçe lisans işine girmişti, ne yazık ki bahsettiğim sebeplerden dolayı bu trenden ayrıldı.
  (bkz: puhu games) yeni açıldılar, yolları açık olsun. güncelleme: maalesef kapandı.
  (bkz: kertenpelex.com) buradan da eski yuma ve benzeri yerel oyunları bulabilirsiniz.^* güncelleme: hiçbiri kalmamış.
  
  -facebook grupları
  board game türkiye facebook grubu hobiye giriş yapacaklara kesinlikle tavsiye ederim.
  board games türkiye benzer şekilde.
  bunun dışında fiyatlar uçuk seviyeye geldiği için 2. el oyun piyasası oldukça gelişti. 2 tane facebook grubu var. board game takas ve satış ve board game sales - turkey
  online kutu oyuncuları platformu online oynama deneyimi pandemi döneminde oldukça önem kazandı.
  ankara, istanbul, antalya gibi şehirlerin board game enthusiasts grupları var. yerelde oyun buluşmaları, turnuvalar için katılabilirsiniz.
  
  -türkçe içerikli youtube kanalları
  masa üssü
  online kutu oyuncuları
  board game lovers tr
  kutu oyunu falan
  masa başı
  studio gizo
  meepublic
  neotroy ve goblin kanalları.
  unuttuklarım alınmasın, mesaj atın.
  
  -türkçe podcast
  (bkz: saat yönü podcast) spotify
  (bkz: zincirsiz podcast) youtube
  
  -twitter
  ihsan yeniçeri
  
  -online board game platformları
  boardgamearena en kullanışlısı.
  yucata.de arayüzü kötü, oyunları daha iyi, euro game ağırlıklı.
  boiteajeux.net benzer şekilde
  board game play yeni açıldı, içeriği kısıtlı.
  bunlar tamamen lisanslı ve ücretsiz. bunun dışında steam veya mobil mağazalar üzerinden oyunların resmi uygulamalarını edinebilirsiniz. mobilde pahalı ama steam'de daha uygun fiyatlar.
  tabletopia ve tabletop simulator başlangıç için önermem, çünkü oyunu bilen birinin oynatması gerekiyor. tabletopia yine lisanslı içerik ama tts'de korsan sürümler de olabiliyor.
  burayı anlamadım bir de izleyeyim diyenler
  
  -yurt dışından alışveriş için öneri yazmayacağım. çünkü güncelliğini her an yitiriyor. kur çok yüksek, kargo ücretleri zamlandı. ayrıca şanslıysanız %18-20 gümrük vergisi var. daha fazla vergi çıkma riski var, gümrüğe takılma gibi riskler var. bunları içine girdikçe ayrıntılı öğrenirsiniz. başlangıç için tavsiye edemem. mesaj atabilirsiniz.
  
  -türk yapımcılar
  (bkz: tunca zeki berkkurt) ihtilal ve ittifak adlı iki türk oyununa sahip. serinin 3. sü inkılap yolda.
  (bkz: tca games) incorporated ve alchemistry türk yapımcılardan ingilizce oyunlar.
  (bkz: parley) yine türk yapımı ingilizce bir oyun.
  (bkz: arif nezih savı) sinners oyunu neotroy'dan çıktı.
  (bkz: zerens) biraz daha genele hitap eden oyunlar üreten türk firma.
  (bkz: arvis games) board royale oyunları kickstarter'da 200 bin dolar fonlandı.
  (bkz: meetingames) onur & sena şencan
  (bkz: elemental) 2011 yapımı kart oyunu
  
  (bkz: goblin cafe) yeni oyunları hazırlık aşamasında.
  
  -diğer türkçe içerikler
  meepublic tamamen board game odaklı türkçe içerik.
  masadaoyunvar yapım aşamasında.
  (bkz: kahramangiller) burdan tek içeriği bu değil ama kutu oyunları içeriği de hayli geniş.
  (bkz: geekyapar.com) aynı şekilde
  
  eksiklerim olmuştur. aklıma geldiği şekilde özetledim. mesaj atarsanız ekleme yapabilirim. kutu oyunları kültürünün ülkemizde yaygınlaşması dileğiyle, iyi eğlenceler.
  
  edit: so far so good so what izmir ve istanbul için öneriler gönderdi, teşekkürler.
  
  edit 2021: içerikler güncellendi.
  
  edit 2022: ufak güncellemeler.
  
  edit 2023: ankara'ya yeni açılan cafeler eklendi.
  
  edit 2024: tekirdağ, periwinkle, game gallery, antalya, kayseri
• ülkemizde 50 sene önce tasarlanmış monopoly, scrabble, risk ve tabu dışında örneklerinin pek bilinmediği oyun türü. halbuki dünyada son 15 senede (özellikle settlers of catan'ın başarısı sonrası) çok büyük ve ürün gamı inanılmaz geniş bir sektör haline gelmiştir. türkiye'de de özelikle son 2 senede bir anda ne olduysa hızla popülerleşmeye başladı. o yüzden allah akp'den razı... asfasdasfasdasa:)
  
  şaka bir yana bu oyunların en popülerlerini yazıp vatana millete biraz faydamız olsun istedim:
  
  (bkz: carcassonne)
  https://boardgamegeek.com/…oardgame/822/carcassonne
  
  ailece masaya oturup 40-45 dakikada, son derece basit kurallara sahip eğlenceli bir oyun oynamak istiyorsanız aradığınız oyun bu. hiç bir zaman eskimeyecek cinsten tekrar oynanabilirliği çok yüksek bu oyunda amacınız çektiğiniz ve üzerinde arazi/yol/şehir çizimleri olan karoları uyumlu olacak şekilde birleştirmek ve üzerine eşkıya/şovalye/keşiş/çiftçi koyarak tamamlanan yapılar üzerinden puan kazanmak.
  
  (bkz: puerto rico)
  https://boardgamegeek.com/…ardgame/3076/puerto-rico
  
  porto rico'da tarlalar ve binalar inşa ederek eski dünya ile ticaret hattı kurup para ve puan kazanma oyunu. satraçvari açılışları ve hamleleriyle rekabeti sonuna kadar hissettiren dünyanın en başarılı oyunlarından biri.
  
  (bkz: pandemic)
  https://boardgamegeek.com/boardgame/30549/pandemic
  
  dünya salgın hastalıklarla kıvranıyor. oyuncular beraber çalışarak dünya haritası üzerinde hızla yayılmakta olan salgınları durdurup tedavileri keşfetmek zorunda. bu o kadar kolay birşey değil, tam kazanacağınızı düşündüğünüz anda kaybetmenin şokunu yaşatan, en orijinal temalı oyunlardan biri.
  
  (bkz: agricola)
  masa üzerinde tarım simülasyonu. ağır strateji sevenler için yüksek profilli oyunlardan biri.
  
  (bkz: dominion)
  magic the gathering gibi para tuzağı kart oyunlarına karşı ilaç niteliği taşıyan bir oyun.
  
  (bkz: ticket to ride)
  amerika'yı demir ağlarla örme konulu demiryolu inşa etme oyunu. son derece basit bir mekaniği olduğu için yaş sınırı düşük ama buna rağmen yetişkinler için özellikle çok eğlenceli bir oyun.
  
  dikkatimi çeken ve gayet başarılı dizayn edildiğini düşündüğüm diğer oyunlar da:
  
  (bkz: stone age)
  (bkz: splendor)
  (bkz: lords of waterdeep)
  (bkz: 7 wonders)
  (bkz: patchwork)
  (bkz: caylus)
  (bkz: small world)
• guncelleme: entry steam turkiye para birimi/kur degisikligi oncesi yazilmistir, bu sebeple guncel durum belirtildigi kadar uygun olmayabilir.
  
  günümüzde dolar ve euro'nun geldiği son nokta ile maalesef iyice lüks haline gelen bir hobi olmuştur. buna çözüm olarak steam üzerinden çoğu oyunun dijital versiyonu uygun fiyata bulunabiliyor, tabiki masabaşı buluşmaları ile aynı keyfi vermese de hem ekonomik olması, hem ulaşımımız olmayan çoğu oyunu deneyebilme fırsatı sağlayabilmesi, hem de pandemi döneminde uzaktan oynayabilme imkanı yaratması ile tercih edilebilir.
  
  aşağıda kendi steam kütüphanemde bulunan oyunları güncel bgg sıralamaları ve linkli isimleri ile paylaşıyorum:
  
  1. brass: birmingham
  3. gloomhaven
  6. terraforming mars
  7. dune imperium
  8. gloomhaven jotl
  11. spirit island
  12. gaia project
  13. through the ages: a new story of civilization
  14. twilight struggle
  16. scythe
  22. concordia
  25. wingspan
  29. root
  31. everdell
  34. viticulture essential edition
  46. agricola
  83. lords of waterdeep
  
  yukarda listelenmeyen farklı oyunlar da mevcut, aratabilirsiniz.
  ek olarak tabletop simulator da fena değil imiş.
  
  edit: board game arena önerisi geldi
• yaklaşık 2 sene önce bu hobiye adım atıp bazıları yurtiçinden bazıları da yurtdışından olmak üzere ortalama bir koleksiyon oluşturdum. arasında gloomhaven, terraforming mars, blood rage gibi ağır sayılacak oyunlar da var. velhasıl kelam çevremde benim kadar ilgisi olan kimse olmadığı için uzaktan bakıştığımız bir hobi olarak oyunlarımın bir çoğu oynanmadan tozlanmakta. yine de koleksiyonuma gidip gelip baktıkça bir mutluluk sarıyor içimi sözlük.
• en eski zamanlardan beri insanlar vakit geçirmek için oyunlar oynardı. bu oyunlar için genellikle pullar ve bir oyun sahası kullanılırdı. günümüzde hala böyle oynanan oyunlar bulunmaktadır, kutu oyunlarının tarihi için ;
  
  ilk kutu oyunu (m.ö 5000)
  
  kutu oyunlarının tarihi oldukça eskiye gitmektedir. kazı çalışmalarında bulunan ilk kutu oyununun milattan önce 5000 yılına ait olduğu belirlenmiştir ve bu dönemde yazı henüz yoktur. yani insanlar yazı olmadan önce kutu oyunları oynamaktaydı. bu ilk kutu oyununda ise zar bulunuyordu. bugün bile birçok kutu oyununun parçası olan zar.
  
  yaklaşık 5000 yıl önce kurulan ve günümüzde siirt'in yakınlarında bulunan başur höyük kazı çalışmalarında 49 tane küçük boyalı ve işlenmiş taş bulunmuştur. bu taşlar ilk kutu oyununun parçalarını oluşturmaktadır. benzer parçalar suriye ve ırak bölgelerinde yapılan çalışmalarda da bulunmuştur. bu bölgeye "bereketli hilal" adı verilmektedir ve takvim, papirüs, nane, bira gibi birçok önemli buluşlar da yine buradan çıkmıştır.
  
  en eski zar oyunlarının diğer bir türevi ise düz çubukların tek bir tarafının boyanmasıyla oluşturulmuştu. sayısı çok olan çubuklar bir araya getirilir ve hava atılır, yere düşen çubukların boyalı kısımları oyuncunun zar puanı olurdu. mezopotamya bölgesindeki zarlar kemiklerden, tahtadan, boyalı taşlardan veya kaplumbağa kabuklarından yapılırdı.
  
  çubuk ve dört yüzlü zarlar
  
  daha sonraki zamanlarda zarlar pirinçten, bakırdan, camdan, fil dişinden ve mermerden de yapılmaya başlamıştı. roma zamanında kullanılan zarlar günümüzdeki altı yüzlü zarlara çok benzemekteydi. aynı zamanda köşesi kesilmiş zarlar da bulunurdu ve bu zarlar daha farklı ihtimallerin gerçekleşmesini sağlardı. günümüzde dungeons and dragons oyununda kullanılan zarlara benzerlik gösterirlerdi.
  
  kutu oyunlarıyla vakit geçiren üst sınıflar (m.ö 3100)
  
  kutu oyunları antik mısır döneminde firavunlar arasında oldukça gözde hale gelmişti. en sevilen oyunsa senet isimli oyundu. bu oyuna dair buluntular mısırdaki ilk hanedanlık dönemine ve ondan da önceki dönemlere ait kazılarda ortaya çıkarılmıştır. senet oyununun aynı zamanda mısırdaki mezarda görseli bulunmaktadır. yeni krallık dönemine gelindiğinde senet, kişinin ölüm sonrası seyahatiyle ilgili fikir veren bir oyun haline gelmişti.
  
  antik mısırda kader kavramına inanılış oldukça fazlaydı. senet oyunu için şans faktörünün de etkili olması bu inanılışı daha da güçlendiriyordu. senet oyununda başarılı olan kişilerin ra, thoth ve bazen de osiris tanrıları tarafından korunduğuna inanılırdı. ölüm sonrasında zorlu bir yolculuğa çıkacak kişilere yardımcı olması için senet oyunu kişilerin mezarına koyulabilirdi.
  
  senet oyununun kuralları hakkında günümüzde net bir bilgi bulunmamaktadır. senet tahtası 3x10 toplamda 30 kareden oluşmaktadır. bazı tarihçiler bu oyunun kuralları ve oynanışı hakkında tahminler yürütmüş ve günümüzde de oynanması için uyarlamaya çalışmışlardır.
  
  kutu oyunlarının inanılışa bağlanması (m.ö 3000)
  
  kutu oyunları üst sınıflar arasında şöhretini kısa sürede artırınca, işçi sınıfının da bundan uzak kalması beklenemezdi. kısa süre içerisinde işçi sınıfı oyunu kendilerinin oynayacağı şekle uyarlamış ve bunu da inanışlarına bağlamışlardır. bu şekilde dini inanca bağlanan oyunlardan birisi mehen'dir.
  
  mehen oyununun kuralları ve nasıl oynanacağıyla ilgili bilgiler henüz bulunamamıştır, bu sebeple mehen'in hangi tanrıya adandığı bilinmemektedir.
  
  mehen masası
  
  oyunun ortaya çıkışından bir süre sonra mehen ve adandığı tanrı birbirine bağlanmıştır. mehen basit bir vakit geçirme oyununun dışına çıkmış ve tanrılarla iletişimde önemli bir yere sahip olduğuna inanılmaya başlanmıştır.
  
  mehen ile ilgili herhangi bir kural bulunamamış olsa da, benzer bir arap oyunu olan sırtlan, bazı benzer özelliklere sahipti. bu sebeple mehen oyununun, sırtlan oyununun bölgesel uyarlaması olduğu düşünülmektedir.
  
  sırtlan oyununda oyuncular altı parça ve bir aslanla oyuna başlardı. zarlarını atarlar ve buna göre hamlelerini gerçekleştirirlerdi. oyuncular ilk etapta masanın en dış kısmında bulunan kuyruktan başlar ve iç kısımlardaki yılanın kafasına doğru ellerindeki parçaları hareket ettirirlerdi. kafaya ulaşan parça daha sonra geriye doğru hamlelerini yapar ve kuyruğa ulaşmaya çalışırdı. ardından aslan oyun masasına gelir ve rakibin parçalarını yemeye çalışırdı. rakibinin bütün parçalarını önce yiyen oyuncu, oyunu kazanırdı.
  
  en uzun süre oynanan ilk kutu oyunu (m.ö 2650)
  
  birçok insan en uzun süre oynanan kutu oyununun tavla olduğunu düşünmektedir ancak bu ünvan ur oyununa aittir.
  
  oyun ismini ırak'ta bulunan ur mezarlığından almaktadır. aynı zamanda ur oyununa ait bir takım tutankhamen'in mezarında da bulunmuştur. ur oyunu birisi siyah, diğeri beyaz olan iki set, yedi damga ve üç tane dört yüzlü zarla oynanırdı.
  
  ur
  
  tavlaya ait ilk kanıtlar (m.ö 2000)
  
  ludus duodecim scriptorum, roma döneminde gözde bir oyundu. bu isim "12 işaretçinin oyunu" olarak çevrilebilmektedir. 12 işaret muhtemelen oyunda bulunan 12 puldan gelmektedir. bulunan bir tablette bu oyuna ait kurallar yazmaktadır ve günümüzde oynanan tavlaya benzer kuralları vardır.
  
  tavlaya en yakın kuralları olan oyunda oyuncuların 12'şer pulu bulunmaktaydı. tavlada ise 15'er pul bulunmaktadır ve altı yüzlü zar kullanılmaktadır. eski oyunun amacı da tavlaya bener şekilde rakipten önce pulları oyundan dışarı çıkarmaktır. bu oyun ile günümüzdeki tavlanın farklı noktaları ise, günümüzde 2 zar kullanılıyorken bu oyunda 3 zar kullanılmaktadır ve pulların diziliş yerleri farklıdır. bunların haricinde günümüzdeki tavlanın kuralları geçerlidir.
  
  tavlanın şöhreti 1960'ların ortalarına kadar varlığını sürdürmeye devam etti. prens alexis obolensky, "modern tavlanın babası" ünvanını aldıktan sonra uluslar arası tavla derneğini kurmuş ve tavlanın kurallarını da oradan yayınlamıştır. kendisi aynı zamanda 1963 yılında manhattan'da dünya tavla kulübünü kurmuş, ertesi yıl ise uluslar arası tavla turnuvasını gerçekleştirmiştir. bu turnuvayı bürokrasiden, ünlülerden ve basından birçok kişi takip etmiştir.
  
  bu etkinliğin ardından tavla okullarda, kulüplerde ve çeşitli yerlerde oynanmaya başlanmıştır. sigara, alkol ve araba firmaları tavla turnuvalarına sponsor olmuş ve ünlü insanlar kendi yerlerinde tavla partileri düzenlemeye başlamıştır. bu olayların sonucunda 1967 yılında las vegas'ta dünya tavla şampiyonası düzenlenmiştir.
  
  2009 yılında amerika tavla federasyonu oyunu tekrar gözde hale getirmek için turnuvalar düzenlemiş ve en iyi oyuncuları bu turnuvaya davet etmiştir.
  
  savaşın stratejik oyunları üzerindeki etkisi (m.ö 1300)
  
  ludus latrunculorum roma döneminde oynanan 2 kişilik bir oyundu. yazar homeros'un yaşadığı dönemlere kadar uzanan bir geçmişi vardı ve satranca benzemekteydi. ele geçirilen buluntulardan oyunun kurallarını tespit etmek mümkün olmasa da, oyunun askeri taktikler üzerine olduğu kabul edilmektedir. milattan önce 13. yüzyılda yaşanan savaşların çok olması sebebiyle, oyunun da o günün şartlarına etki ettiği düşünülmektedir.
  
  ludus
  
  oyunda birçok parça bulunmaktadır ve satranç tahtasına benzer bir masası vardır. masaya "şehir", taşlara ise "köpek" denilmektedir. parçalar iki renkten oluşmaktadır ve oyunun hedefi, bir renkteki taşı diğer renkteki taşlarla çevreleyip oyun dışı bırakmaktır.
  
  kutu oyunlarının çocuklara uyarlanması
  
  kutu oyunları antik zamanlarda genellikle yetişkinler tarafından oynanırdı ancak çocukların da ilgisini çekerdi. aslında bir kutu oyunu olmasa da, çocuklar için tasarlanan ilk oyun seksekti.
  
  seksek, milattan önce 500'lü yıllarda yaşamış romalı çocuklar için tasarlanmıştı. dünyanın farklı yerlerinde oyunun farklı tasarımları bulunsa da, seksekin genel kuralları her zaman aynı kalmakta. oyuncu elindeki taşı ilk kareye atar, daha sonra taşın bulunduğu kareye basmadan tek ayak üzerinde sekerek oyun sahasının sonuna kadar gider, ardından yine tek ayak üzerinde sekerek başa gelir. ardından taşı diğer kareler için de atarak aynı işlemi yapar.
  
  kutu oyunlarının doğu kültürüne etkisi (m.ö 400)
  
  asya kültüründe kutu oyunları milattan önce 400 yılından çok daha önce oynanıyor olsa da, çoğunluğu orta doğu oyunlarının uyarlamasıydı. bu geleneği bozan ilk oyun luibo olmuştu.
  
  luibo iki kişi tarafından oynanırdı. oyuncuların altı oyun taşı olurdu ve bu taşları kare, üzerinde desenler olan bir oyun tahtası üzerinde ilerletirlerdi. yapılan hamleler havaya atılan çubuklar ile belirlenirdi.
  
  luibo, han hanedanlığı esnasında oldukça gözdeydi ancak sonrasında hızlıca gözden düştü. başka bir oyun olan go, kısa sürede daha çok ilgi çekmeyi başarmıştı ve luibo neredeyse tamamen unutulacaktı.
  
  luibo oyununun parçaları ve masası han hanedanlığı sırasında ölen kişilerin mezar eşyalarının yanında bulunmaktadır. oyun masası taştan, tahtadan veya bronzdan yapılmaktaydı. luibo masalarının hepsinde aynı desen bulunmaktaydı.
  
  luibo için yapılan kazılarda oyunun sadece belli parçalar bulunabilmiştir. bazı parçalar tahta gibi çürüyebilecek malzemeden yapıldığı için günümüze kadar gelememişlerdir. ancak 1973 yılında yapılan bir kazıda oyunun bütün takımı eksiksiz ele geçirilmiştir.
  
  luibo takımı
  
  takımda şu parçalar bulunmaktadır :
  
  1 cilalı tahta oyun kutusu (45 x 45 x 17 cm)
  1 cilalı tahta oyun masası (45 x 45 x 1.2 cm)
  12 kübik fildişi oyun parçası (4.2 x 2.2 x 2.3 cm) 6 siyah, 6 beyaz
  2 fildişi oyun parçası (2.9 x 1.7 x 1.0 cm)
  30 çubuk şekilli fildişi sayı parçası (16.4 cm uzunluğunda)
  12 fildişi atmalık çubuk (22.7 cm uzunluğunda) zar amaçlı
  1 fildişi bıçak (22 cm uzunluğunda)
  1 fildişi kazıyıcı (17.2 cm uzunluğunda)
  1 onsekiz yüzlü zar. üzerinde 1'den 16'ya kadar rakamlar ve "kazan" ve "kaybet" yazısı bulunuyor.
  
  diğer antik oyunlar gibi tam kuralları bilinemese de, tahminlere göre oyunun kuralları şöyleydi :
  
  masa 12 yola ayrılıyor ve bu yolların iki ucu var, ortada ise su bölgesi bulunuyor. 6 siyah ve 6 beyaz oyun taşları masaya kurallarına göre koyuluyor, ayrıca suya da iki tane balık koyuluyor.
  
  oyuncular zarları atarak parçalarını belli bir bölgeye getirmeye çalışıyorlar. belirtilen bölgeye gelen parça suya girerek balık yiyebiliyor. her yenilen balık oyuncuya iki pul veriyor. eğer tek seferde iki balık birden yiyebilirse oyuncu üç pul alıyor. toplamda 6 pula ilk ulaşan oyuncu oyunu kazanıyor.
  
  tafl oyunları ve satrancın doğuşu (400)
  
  tafl oyunları, kuzeybatı avrupa bölgesinde oynanan ve eşit sayıda olmayan iki ordunun savaşması üzerine kurgulanan oyunlardır.
  
  tafl
  
  masanın boyutu ve taşların sayısı değişse de, bütün oyunlar 2:1 oranında taşlarla başlardı. taş sayısı az olan oyuncunun kral taşı masanın tam ortasında bulunur, diğer taşlar kralı çevrelerdi. taşı az olan oyuncunun amacı kralı oyun sahasından kaçırmak, taşı çok olan oyuncunun amacıysa kralı yakalamaktı. taşı çok olan oyuncu oyunun başında daha avantajlı durumda olurdu, bu sebeple oyunun viking yağmalarını taklit ettiği düşünülmektedir.
  
  tahminlere göre tafl oyunundan chaturanga isimli bir oyun türemişti. chaturanga günümüzde hindistan sınırlarında kalan gupta devleti döneminde 6. yüzyılda ortaya çıkmıştı. bu oyundan ise 7. yüzyılda sasani devleti tarafından satranç geliştirildi.
  
  chaturanga
  
  chaturanga, adına ashtapada denilen 8x8 damasız bir tahtada oynanırdı. bazı tahtalarda özel bir sembol bulunurdu ancak bu sembolün anlamı günümüzde bilinmiyor.
  
  chaturanga'dan sonra satranç ortaya çıkmış ve 8x8 damalı tahtada oynanmaya başlanmıştı. tahminlere göre satrancın avrupaya gitmesi, müslüman tüccarlar tarafından sağlanmıştır.
  
  satranç 9. yüzyılda batı avrupaya ve rusya'ya ulaşmıştı. 10. yüzyılda satranç avrupanın tamamında bilinir hale gelmişti.
  
  12. yüzyılın başlarında satrancın kuralları doğu avrupada değiştirilmeye başlanmıştı ve 1475 yılı civarında oyun kurallarında büyük değişiklikler yapılarak günümüzdekine yakın hale getirilmişti. değişiklikler yapılmadan önce oyunda vezir taşı bulunmuyordu, piyon ilk seferinde iki hamle gidemiyordu ve fil farklı şekilde ilerliyordu. bu değişiklikler yapıldıktan sonra insanlar yeni satranca "vezir satrancı" diyorlardı ancak kurallar kısa sürede batı avrupaya da ulaştı ve orada da kabul görmeye başladı. son olarak beraberlikle biten pata kalma kuralı 19. yüzyılda belirlendi ve günümüzde oynanan satrancın kuralları böylece son halini almış oldu.
  
  aydınlanma çağında, satranç oynamak kişinin kendini geliştirmesi olarak görülürdü. amerikan başlanı benjamin franklin 1750 yılında satranç için bir makale yazmış ve basit bir oyundan fazlası olduğunu belirtmiştir.
  
  daha sonra satranç okullarda oynanmaya başlanmış, satranç kulüpleri kurularak öğrenciler satranca yönlendirilmiştir. satranç günümüzde olimpiyatlarda yer almasa da, uluslararası olimpiyat komitesi tarafından spor olarak tanınmaktadır. birçok ülke kendi içinde satranç turnuvaları düzenlemekte, uluslararası olaraksa her iki yılda bir etkinlikler yapılmaktadır.
  
  mancala (700)
  
  mancala genellikle belirli bir oyunu belirmek için kullanılır ama aslında bir oyun türüdür. bu oyun türü dünyanın her yerinde oynanmaktadır ve "yakala ve say" türü olarak tanımlanmaktadır. mancala kelimesi arapçadan gelmektedir ve hareket etmek anlamına gelir.
  
  çoğu mancala oyunu benzer oynanışa sahiptir. oyuncular belirli sayıdaki pullarını masaya yerleştirir, rakibin pullarını eleyerek ve masadaki önemli konumları ele geçirerek oyunu kazanmaya çalışır. bu sebeple oyun türü yakala ve say olarak belirtilmektedir.
  
  çoğu iki veya üç sıralı mancala oyunlarının amacı rakipten daha fazla taş ele geçirmektir. dört sıralı oyunlardaysa önemli konumları ele geçirerek rakibin hamle yapmasını engellemektir. günümüzde oynanan tic tac toe (sos) oyunu aslında basit bir mancala modelidir.
  
  mancala ile ilgili en eski kalıntılar eritrea ve etiyopya bölgelerindeki kazılardan ele geçirilmiştir ve 6. ile 7. yüzyıla ait olduğu düşünülmektedir.
  
  the landlords game (1903)
  
  landlords game
  
  amerika'nın ilk kutu oyunu tasarımcısı lizzie magie tarafından bulunmuştur ve günümüzde oynanan monopoly oyununun ilk sürümüdür. oyun kare şeklindeki bir yol üzerinde ilerler ve bu yolda oyuncuların satın alabileceği mülkiyetler bulunmaktadır. oyunda dört tren yolu, iki kamu hizmeti, bir kodes ve her geçişte para veren bir nokta bulunmaktadır. aslında monopoly oyununun neredeyse aynısı.
  
  maggie bu oyunu 1904 yılında icat etmiş ve arazileri insanların ele geçirmesinin ne gibi sonuçlar doğuracağını göstermeyi amaçlamıştır. oyunu henry george isimli ekonomistin ideolojisi üzerine kurmuştur. bu ideolojiye göre arazileri satın almayıp kiralamak, arazi sahibini zengin ederken kiracıları yoksullaştırmaktadır.
  
  magie bu oyunu çocukların oynayarak kiralama ekonomisi üzerine bilgi sahibi olmalarını ve büyüdüklerinde de kiralama ekonomisini kolayca anlamalarını istiyordu. ayrıca magie çocukların bu oyun sayesinde gelir adaletsizliğini bilmelerini ve yetişkinlik çağına geldiklerinde de bu farkındalığı devam ettirmelerini amaçlıyordu.
  
  1935 yılında magie bu oyunun patentini parker kardeşlere satmıştı ve böylece bugün bildiğimiz monopoly oyunu piyasaya çıkmış oldu. parker kardeşler bu oyunu ilk etapta reddetmiş olmalarına rağmen, patentini satın aldıktan sonra oldukça büyük paralar kazanmıştır.
  
  monopoly'nin başarısından sonra parker kardeşler risk, sorry, trival pursuit gibi daha birçok kutu oyununu da piyasaya sürmüştür. lizzie magie, monopoly'nin patentini 500$'a satmıştır.
  
  the settlers of catan (1995)
  
  the setlers of catan oyununda oyuncular catan isimli bir adada en başarılı koloniyi kurmayı amaçlarlar. oyun tahtası bir altıgenden oluşur ve her bölgenin farklı zemin tipi bulunmaktadır.
  
  oyuncular, sırası geldiğinde zar atarlar ve sahip oldukları toprakların kaynak üretmelerini beklerler. bu kaynakları yol, şehir veya yerleşim yeri yapmak için kullanırlar.
  
  catan
  
  yerleşim yeri kurarak ve kartları kazanarak oyuncular zafere ulaşmak üzere puan toplarlar. birçok oyunun aksine, catan oyununda para ve kaynak gibi birden fazla malzeme bulunmaktadır ve oyuncular bunların arasındaki ticareti kendi aralarındaki anlaşmalarla sağlarlar.
  
  catan'ın amerikada oldukça büyük bir başarı yakalamıştı ve the washington post tarafından zamanımızın kutu oyunu olarak belirtilmişti. ayrıca 2012 yılında yayınlanan going cardboard isimli belgesel filminde oyunun insanlar üzerindeki etkisi anlatılmıştı.
  
  catan oyunu alman bir diş teknikeri olan klaus teuber tarafından icat edilmişti. teuber, boş zamanında bir kutu oyunu tasarladığını ve aklını iş harici başka yerlere yormak istediğini söylemişti.
  
  kickstarter dönemi (2009)
  
  carcassonne, catan, alhambra, ticket to ride gibi oyunların başarısını gördükten sonra insanlar orijinal fikirlere daha çok önem vermeye başlamıştı. ancak bir kutu oyunu geliştirmek ve bunu pazarlamak kolay bir iş değildir.
  
  çoğu oyun tasarımcısı tam zamanlı bir işte çalışmaktadır ve oyunları boş zamanlarında hobi olarak geliştirirler. en başarılı oyunlar bile böyle çıkmıştır. birçok oyun da ancak maliyetini çıkarabilecek kadar satış yapabilir. ancak kickstarter ile insanlar artık projelerini erkenden tanıtabiliyor ve destek alarak bütün zamanını projelerine ayırabiliyorlar.
  
  aslen müzik ve film endüstrisi için kurulan kickstarter kısa süre içerisinde çizgi romandan dijital içeriklere kadar her sektörde varlığını göstermeye başladı, tabiki bu sektörlerden birisi de kutu oyunları.
  
  the conan board oyunu için kickstarter kampanyası 12 ocak 2015 tarihinde açılmıştı ve hedefi 80.000$'a ulaşmaktı. bu hedefe ulaşmak için sadece 5 dakika 37 saniye beklenmesi gerekti. tam olarak toplanan miktar ise 3,327,757$ olmuştu.
  
  conan
  
  günümüzde en çok bilinen kutu oyunları arasında satranç, tavla, dungeons & dragons, monopoly, tabu, kelimelik gibi oyunlar sayılabilir.
• çocukluğumdan beri çok sevdiğim ama ciddi ciddi 1 seneyi aşkın zamandır en büyük hobim olan sosyalleşme aracı.
  en baştan söyleyeyim kutu oyunları = monopoly, tabu, risk, scrabble değildir. çok değil 4-5 tane gateway denilen giriş orta seviye kutu oyunu oynayan kişi maalesef bu oyunların çok light ve çok sığ mekanikleri olduğunun farkına varır. zaten boardgamegeek isimli sitede de bu oyunların puanları gayet düşük seviyededir.
  o zaman nedir lan bu piyasanın iyileri diyenlere, binlerce oyun içinden twilight struggle gloomheavenscythe pandemic serisipiyasada üst sıralara oynayan boardgame'lerdir.
  
  kendime gelecek olursam, haftada yada iki haftada bir toplanıp oyun grubumuzla saatlerce ayıla bayıla gerçekleştiriyoruz bu hobiyi. 1 sene gibi bir sürede kalabalıkta geyik yapılarak oynanan light oyunlardan, yüksek strateji gereken ağır oyunlara kadar 30'a yakın boardgame ile mini bir kütüphane yapmayı da başardım bu sayede.
  edit, 100'ü geçti, kurtarın beni bu cendereden ^*
  
  ilgilenenler yada başlamak isteyenler için ankara'da türkiye'nin en geniş boardgame yelpazesine sahip da vinci escape kafe biçilmiş kaftan. en ufak bir fikriniz olmasa bile gidip istediğiniz oyunu öğrenerek başlayabilirsiniz.
  
  ayrıca her iki haftada bir salı günleri ankara crossroads pub'da meetup üzerinden haberleşilip toplaşılan bir grup var. ankarada yaşayan yabancıların bolca katılımı olan board and brew night'da bira ve boardgame eşliğinde sosyalleşebilirsiniz.
  bunların dışında iki haftada bir bilkent üniversitesinde ve odtü'de de boardgame akşamları yapılıyor ve ister tek gidip okeye 4.olur gibi araya girebiliyor ister ekibinizle gidip öğrenerek oynayabiliyorsunuz.
  
  şöyle de bir sohbet var konu ile ilgili
  https://puntodergi.com/…pav0fpirdtafwnzunm1q9eubt9o
  
  nerden başlanır, ne tavsiye edilir, oyun temini nasıl yapılır, ekipçe bize hangisi uygundur, ne zaman nerde oynuyosunuz gibi sorular için yeşillendirmeniz yeterli.
• biraz keçeli kalem biraz da bristol kağıdıyla love letter adlı oyunun kartlarını yapıp adım attığım hobi.
  
  kağıtlar burada
  arkaları gayet güzel oldu ama önü ne siz sorun ne ben söyleyeyim.
  
  dungeons & dragons öğrenmek için çıktığım bu yolda ''bu zor.'' , ''bu da zor. geç.'' diye diye bu basit oyuna kadar düştüm. ancak şunu söyleyebilirim. oyunun basitliği, zorluğu o kadar da önemli değil. önemli olan oyunda eğlenceli vakit geçirebileceğiniz arkadaşlarınızın olması ha ha ha çiçekler böcekler.....
  
  bok öyle afedersiniz. şu oyuna bile zor diyen, ''bunları yapmak için bu kadar uğraştın mı?'' deyip sanki o sürede bir hayırlı iş yapmış olan arkadaşlarınız olursa bok öyle.
  
  ha ben bunlara kızıp bu hobiyi terkedecek bir insan mıyım? evet öyle bir insanım. ama terkedecek miyim? hayır terketmeyeceğim. çünkü daha the resistance var. onu da bir güzel hazırlayayım da o zaman görüşeceğiz sizinle efendiler.
• hala en sevdigim seylerden biridir kutu oyunlari, sansliyim ki kendim gibi insanlar taniyorum da arada bulusup oynayabiliyoruz.
  
  hem yenilerini ogrenmek, hem bildiklerimi gelistirmek muthis bir haz veriyor bana, takimimda olmayanlari muthis uyuz etme egilimim olsa da bence dunyanin en eglenceli ve en kafa acici seylerinden birini yapiyoruz birlikte.
  
  zamanin nasil gectigini unutturan, bana en cok zevk veren seylerden biridir bunlar.
• bu hobinin gelişimine en büyük engel gümrük çocuklarıdır. philibert'ten kargo dahil 77€ ederinde 4 adet oyun almıştık. gümrüğe çağırdılar. gittik, indirimsiz fiyatı ve kargo dahil fiyatı üzerinden önce kafasına göre %50, itiraz edilince, "he fransa mı, o zaman %40" diyip sadece gümrüğe 853tl domaltıldık. hem para veriyorsun, üstüne bir de işi gücü bırakıp ebesinin nikahındaki şubeye gidip, oyunları da taşıyorsun kendin. amazon.com.tr dışında başka bir yerden oyun alana kolay gelsin, gümrüğü önden ödemedikçe başka bir yerden ben almam, gümrükçüler fazla vergi alınca prim mi alıyor o işten ben anlamadım. verdiğimiz her kuruş vergi haram zıkkım olsun. sözü daha güzel küfür eden doğuş'a bırakıyorum.
• türkiye'de kültürünün bir türlü gelişememesinin yegane sebebi monopoly'dir.
  
  kutu oyunu oynamak için ekip toplamaya uğraştığında, göbeğini kaşırken "oluur hadi monopoly oynayak huhuamuha" diyen tipler ekseriyette olduğu için bir türlü yayılamamıştır.
  
  inanılmaz güzel oyun dinamikleri içeren ya da kafa yorma gerektiren yüzlerce alt tür barındırıp, arkadaşlarla toplaşıldığında hayvan gibi eğlendirip çok da güzel 2-3 saati harcatan başka çok az aktivite vardır.
  
  multiplayer oyunları eş dost ile şarap içerken karşılıklı oynadığınızı düşünün.