kırgızistan

• kırgızistan anısı.....
  
  olay baskent biskek te gecmektedir.saat aksamüstü 4 sularıdır ve benim dus alasım tutmuştur.orda ki kapılar sürtünme kuvvetiyle kapanmaktadır.söyle ki,kapı biras büyüktür ve duvara baglı olan krişe sürterek kapanmaktadır.kilit falan yoktur yanii...dus almam sona ermistir we ayna nın karşısında belimde havluyla seksi seksi kendime bakmaktayken birden kapı acılmıs ve iceri bir kadın girmistir.
  beni görünce sasırmıstır ve saskın bir ifadeyle "lütfen gecirip koyunuz" der.ben o anda dumur yasayıp mal mal bakmaya devam edince kadın biraz daha yaklasıp "lütfen gecirip koyunuz" diye yalvarmaya baslar.ne yapacagımı sasırmıs durumda,biraz da korkuyla geri dooru giderken kadın hala üstüme gelmektedir we "gecirip koyunuz,gecirip koyunuz" demeye devam etmektedir.bu kadar israr karşısında kifayetsiz kalır we kadının haline üzülüp tam olaya giricekken icerden gülme sesleri gelir we babam'la abim kosup beni son anda durdururlar...ne oldugu daha sonradan netlesir we o zaman daha büyük bir dumurun tam ortasında kalırım.kırgızca da "gecirip,koyunuz" ,"özür dilerim" demektir.kadın elimden son anda kurtulmustur...
  
  gecirip koyunuz die özür mü dilenir kardesim alla alla...olayın sonunda bende gidip kadından özür dilemek zorunda kaldım.babamın bir arkadasıymıs.gecirip koyunuz dedim bende kadına.cok tuhaf bi duyguydu...
• türkiyedeki büyükelçisi şöyle bir laf etmiştir:
  
  "biz kırgız türkleri, siz türkiye türkleri kardeşlerimiz hakkında, ‘onlar büyük aladağ'ın koynunda, isık göl kıyılarında türk ata'nın oğullarından çoğalmışlardır’ deriz. binlerce yıl önce, sizler bu tarafa, küçük asya'ya, avrupa'ya doğru yürümeye başladınız. biz kırgızlar, kazaklar, hepimizin ana vatanı olan aladağ'ı, ata yurdumuzu hiç kimseye vermedik, muhafaza ettik. çinlilere de vermedik, ruslara da vermedik. sizin için sakladık. ak karlı aladağ sizin ata yurdunuz, anadolu da hepimizin toprağıdır. bin sene önce küçük asya'ya, avrupa'ya doğru giden öz kardeşlerimizin, sizlerin arkanızdan; siz uzaklaşana, siz gözden kaybolana kadar durmadan bakan gözlerimiz, işte gördüğünüz gibi küçülmüş bulunmaktadır. sizin gözleriniz de, arkanızda, aladağ'da bıraktığınız biz kardeşlerinize duyduğunuz meraktan dolayı, yolda giderken, durup durup, dönüp dönüp arkanıza baktığınız için, işte gördüğümüz gibi büyümüş bulunuyor."
• bir diger kırgızistan anısı...
  
  olay gene baskent biskek'te gecmektedir.bir gece babamın koruması olan timur isimli dev we cok tehlikeli bir kırgızla ewe gelinir.karanlık,bombos,buz gibi soguk binanın icinde,evin kapısının önünde bu kırgız bana bakıp tuhaf bi sesle "ac kıç" der.bi an icin yanlıs anladım diye düsünerek "hı,efenim" die titrek sorularla kendime gelmeye calısırken tekrar "ac kıç" der.bende ne renk ne de şuur kalır.nası kacarım,nasıl mücadele ederim diye düsünürken herif "aç kıçççç aç kıççç" diye israr etmeye baslar.benim götüm artık korkudan üç buçuk atmaktadır.bu bahsettigim kırgız bir dönem kgb de calısmıs,gencliginde ise kafes dövüsleri ile hayatını kazanmıs bi adamdır.bu kadar aç kıç diye israr edince benim göz bebeklerim sekiz olmus we kendimden gecip dövüs pozisyonu almaya baslarmısken bi yandan da "herif sikcek galiba kacc kaccc" seklinde ki kafamın icinde yankılanan sesleri dinlemekteyimdir.benim baya bi tuhaflastıgımı görünce en sonunda eliyle anahtarı kapıya sokarmıs gibi yapıp aç kıç'ın ne oldugunu bana izah eder...
  olay netlesmistir we göt korkum dinmistir...aç kıç kırgızcada anahtar demektir...anahtar meger bendeymis we adamda anahtar nerde diomus bana...ibnetor diilmis herif yanii...
• orta asya'nın isviçresi olarak nitelendirilen kırgızistan'ı üç ay gezme şansım oldu. tüm şehirlerini keşfetme şansı bulduğum bu güzel ülke hakkında gezi rehberi tadında bir şeyler paylaşmak isterim.
  
  tarihi şehirleriyle, bakir coğrafyasının güzellikleriyle ve zengin kültürüyle keşfedilmeyi bekleyen bir ülke kırgızistan...
  keşfetmeniz için teşvik ve seyahat öncesi bilgilendirme maksatlı bir şeyler yazayım;
  - türk vatandaşları için 90 güne kadar olan seyahatlerinde vizeden muafiyet söz konusu
  - türkiye'den direkt uçuşlar olduğu gibi komşuları olan kazakistan, özbekistan, tacikistan ve çin üzerinden karayolu ile giriş yapılabilmekte
  - doğa aktivitelerini sevenler için bir cennettir kırgızistan. ilk aklıma gelenler; atlı tur, trekking, hiking, dağ tırmanışı, dalış, yayla turizmi, kamp...
  - kırgızistan para birimi som; kırgızistan somu. (özbekistan'ın para birimi de som, karışmaması adına kırgızistan somu diye belirtmekte fayda var). 200 somluk banknotun üzerinde ünlü kırgız şair ali kul osmonkulov'un fotoğrafı arka yüzünde ise şaire ait ıssık göl ile alakalı uzun bir şiirden bir dörtlük var (açıkçası benim ilgimi çeken ve hoşuma giden bir mesele olduğu için bunu da not düşmek istedim)
  - ülkede hat fiyatları ve paketleri ucuz olduğu için hat edinerek internet rehberliğinde de gezebilirsiniz
  - şehirler arası seyahatlerinizi 7-9 kişilik taksiler ile gerçekleştirebilirsiniz. ayrıca şoförlü ve şoförsüz olarak araç kiralamak da mümkün. yalnız, aracı kendiniz kullanacaksanız çok dikkatli olmanız için sizi uyarmalıyım. çünkü hem kırgızistan yolları çok kötü hem de sürücüler çok kötü kullanıyor araçlarını. tabi bunda sağdan akan trafikte sağdan direksiyonlu araç sayısının çok olması da etkin
  
  görülmesi gereken yerlerden/şehirlerden bahsetmek gerekirse;
  - başkent bişkek; ülkenin en büyük ve en kozmopolit şehri. şehir havası alabileceğiniz tek şehri belki de. rus dokunuşlarının olduğu bir şehir. geniş parkları, yürüme mesafesindeki görülesi yerleri, müzeleri ile 2-3 günde gezerek kendinizi doğaya emanet etmek üzere şehirlere veda edebilirsiniz.
  - ala arça milli parkı; bişkek'e 40 km mesafede, tanrı dağlarının eteklerinde kurulu bir park. vadinin ortasından şırıl şırıl akan buz gibi deresi, oksijen kaynağı ormanı ile çocukluğumuzda çizdiğimiz resimlerden fırlayan bir yer
  - konorçok kanyonu; binlerce yıllık erezyonlar sonucu ortaya çıkan kilden tepelerin olduğu bir kanyon. bişkek'e 120 km mesafede. kanyon, konorçok isimli bitkiden alıyor ismini
  - burana kulesi; tokmok kenti yakınlarındaki balasagun'da bulunan bir kule. balasagun; karahanlılara başkentlik yapmış bir şehir ve kutadgu bilig'in yazarı yusuf has hacib'in de yaşadığı şehir. şehir unesco dünya mirası listesinde. bişkek'e yaklaşık 90 km mesafede
  - ıssık göl; kırgızistan'da 3 binin üzerinde tektonik göl var. ıssık göl de dünyanın en büyük ikinci krater gölü. kırgızistan'ın en önemli turizm noktalarından biri. bişkek'e 260 km mesafede. göl yakınlarında yurt (kırgız çadırı) konaklamalı tesisler de mevcut.
  - çolpon ata; ıssık göl kıyısına yayılan bir şehir. şehirde petroglif açık hava müzesi mevcut. kayalar üzerine resmedilen dünyanın en eski sanat eserlerini burada görebilirsiniz
  - yaylalar; çolpon - ata çevresinde bulunan üç yayla ziyaretçileri için güzel deneyimler sunar. grigorievka (60 km mesafede), semenovka (40 km mesafede) ve ananyeva yaylaları. zorlu ama keyifli bir yolculuk ile bu yaylalara ulaşabilirsiniz. oldukça keyifli dağ yürüyüşleri ve kamp tecrübeleri edinebilirsiniz. ayrıca yaylalarda hala devam eden kartalla avcılık geleneğine şahitlik edebilirsiniz
  - karakol; bişkek'e 400 km mesafede ve ıssık gölü kıyısında kurulu bir şehir. şehirde dunganlarla (çinli müslümanlar, çin ve arap melezleri) tanışabilirsiniz. şehirde tamamen ahşaptan yapılma ortodoks katedrali ve yine çivi dahi kullanılmadan ahşaptan yapılan bir cami mevcut
  karakol şehri kaplıcaları, milli parkı ile keşfetmeniz gereken yerlerden. şehre yakın yedi öküz kanyonu ve skazka (masal) kanyonu var. sarı, turuncu, pembe, kahverengi, kırmızı renkli kum manzaralarını hayal gücünüzün izin verdiği hayvanlara ve şekillere benzeterek kendi masalınızda bir yolculuk yapabilirsiniz.
  yine karakol ile koçkor arasında işaretlenmiş 300 km'lik bir trekking rotası var ki, doğa severler için bir cennet.
  - son göl; ülkenin en büyük ikinci dağ gölü
  - oş. gelelim ülkenin güneyine. ülkenin en büyük ikinci şehri. bişkek'e 750 km mesafede. süleyman dağı eteklerine kurulu bir şehir. rivayete göre hz. süleyman'ın konakladığı bir mağara var dağın tepesinde. çoğu turistin uçakla geçmeyi tercih ettiği bir şehir ama bence karayolu ile geçin.
  - arslanbob köyü; kırgızistan'ın nüfusunun %15'ini özbekler oluşturuyor. zaten güney bölgesinde özbek nüfusu hakim. arslanbob köyü de bir özbek köyü. büyük bir ceviz ormanına sahip, rivayete göre büyük iskender bu ormandan yediği cevizleri beğendiğinden buradan ceviz götürmüş memleketine. itiraf etmek gerekirse ben de tohumluk ceviz almak için gittim bu köye fakat köy çevresinde dağ yürüyüşleri yaparak muhteşem manzaralar izlemek için de gidilesi bir şehir
  - son olarak lenin zirvesi; dağcılık ile uğraşanların mutlaka bildiği pamir dağlarındaki 7 bin metrelik zirve. amatör dağcılar için de tırmanılabilir
  
  tüm orta asya ülkelerinde olduğu gibi et ağırlıklı bir mutfağı var kırgızistan'ın. bişkek ve oş şehirlerinde bulunan büyük pazarları görmenizi ve oralardan aldığınız doğal meyveler ile damaklarınızı şenlendirmenizi tavsiye edebilirim
  
  bitirmeden önce kökbörü oyunu ve manasçılar hakkında da bir şeyler yazmak isterim.
  kökbörü oyunu, daha önce farklı ülkelerde de izlediğim ülkeden ülkeye ufak farklılıklar olsa da genel olarak 11'er kişilik 2 takım halinde 20 dakikalık 3 devre olarak oynanan bir oyun. başı ve ayakları kesilip içi de temizlenerek tekrardan dikilen keçi bedeni ile oynanıyor. ortalama 20 kg ağırlığındaki bu keçiyi ele geçirmek ve rakip kaleye atma şeklinde oynanan bir oyun. oyun sonunda da keçi pişirerek yiyorlar
  
  manasçı; biliyorsunuz ki manas destanı bir kırgız destanı. manas destanı nesilden nesile ezberlenerek aktarılmış ve bu gelenek devam ettiriliyor. destanın belirli bir kısmını ya da tamamını ezberleyen ve anlatmayı meslek edinen kişilere manasçı deniliyor. ülkede 20 binden fazla manasçı var ve birçoğu bu ezber yeteneğinin kendilerine manas tarafında verildiğine inanıyor. ezber diyerek geçiyoruz da binlerce dizeden bahsediyoruz aslında
  
  edit: ayrıca;
  bir sene bulunduğum moğolistan için (bkz: #117396666)
  bir sene bulunduğum kazakistan için (bkz: #118017698)
  üç ay bulunduğum özbekistan için (bkz: #129540138)
• bir backpacker olarak gezi rehberim aşağıdaki gibidir.
  
  türkiye'den ulaşım
  
  pegasus ve thy’nin sırasıyla sabiha gökçen ve istanbul havalimanından bişkek’e yaptıkları uçuşlara ek haziran 2023 itibariyle anadolujet ankara-bişkek uçuşlarına başladı. anadolujet’in gidiş-dönüş biletleri toplam 300-350$ civarı bir fiyata bulunabiliyor. thy ve pegasus’un fiyatları ise birbirine yakın olup 400-450$ civarında seyrediyor entry’nin yazıldığı tarih itibariyle.
  
  edit: pegasus’un antalya-bişkek direkt uçuşları da mevcut, hatırlatma için @magnetobremsstrahlung'e teşekkürler.
  
  genel bilgiler-öneriler
  
  telefona google çeviri uygulamasını yükleyip rusça ve kırgızca dillerini indirerek offline kullanılabilir hale getirebilirsiniz, epeyi iş görüyor. bu arada birkaç güne kırgızca bazı temel cümleleri kurabilir hale gelebiliyorsunuz. bunları öğrenmek için de yine google çeviri güzel bir kaynak.
  
  bozkırda/doğada vakit geçirecekseniz birçok noktada elektrik ve/veya şebeke olmayacak fakat telefonu yine de gps ve fotoğraf-video çekimi için kullanıyor olacaksınız o yüzden sizi bir sonraki lokasyona ulaşmak için şehre dönene kadar idare etmesi adına powerbank götürmenizi öneririm.
  
  bişkek’te havalimanına indiğinizde güvenlikten geçtikten sonra sola doğru devam ediyorsunuz hemen 3-5 adım attıktan sonra solda dolarla sim kart satan gençler göreceksiniz, sim kartı onlardan almayın, daha pahalıya satıp dövizi de döviz bürolarının yaklaşık %10 altına bozuyorlar. 100 dolar bozsanız 10 dolar içeri giriyorsunuz boş yere.
  
  havalimanının dükkanların olduğu iç kısma merkezine ulaştıktan sonra orada güncel kuru kontrol edip dolar/euro bozdurabilirsiniz, çoğu şehir merkezindeki büroların kurlarıyla paralel bozuyor. döviz bozdurduktan sonra oradaki sim kart satış ofislerinden sim kartınızı temin edin. çok kısa (1-2 gün) kalmıyorsanız sim kart almakta fayda var. fiyatları uygun.
  
  havalimanında yine klasik taksiciler yapışacak türkçe bilenler vs de olur mutlaka gel seni 1500’e götüreyim vs diye paylaşımlı taksilere adam başı 1500 som (17 dolar) almaya çalışabilirler, kanmayın. yandex go ile şehir merkezine taksi 750 som (8,5 dolar) civarı. 2-3 kişi ortak binerek maliyeti bölüşebilirsiniz. o sırada yandex go indirecek durumda değilseniz de bu bilgi referans olsun. ona göre oradaki taksilerle veya paylaşımlı taksilerle pazarlık yaparsınız.
  
  süpermarket olarak globus’u tercih edebilirsiniz, diğer süpermarketlerden fiyatlar daha ucuz genel olarak. ayrıca kırgızistan’da gördüğüm tüm süpermarketler 24 saat açıktı.
  
  türkiye’nin doğusundaki birçok ülkede olduğu üzere yolculuk paylaşımı kültürü var. yol kenarında kolunuzu kaldırdığınızda araçlar duruyor ve nereye gideceğinizi söylediğinizde ne kadar verebileceğinizi soruyor. marshrutka (dolmuş) saatlerinin planıma uymadığı veya taksilerin çok yüksek fiyat çektiği kırsal lokasyonlara ulaşmak için birkaç kez kullandım. lokal insanlarla tanışma fırsatı da sunduğu için keyifliydi genel olarak.
  
  yandex go: çok iyi çalışan taksi uygulaması, fiyatlar makul. taksiyi çağırırken ödeyeceğiniz ücreti görüyorsunuz. bişkek içi 250 som (~ 2,9 dolar), karakol şehri içinde 110 som (1,25 dolar) ödediğim maksimum taksi ücretleri oldu. daha uzun mesafeler için, örneğin, yaklaşık 15 km’ye 450 som (5,1 dolar) gibi bir ücret ödedim. yalnız küçük ilçelerde vs mevcut değil, buralarda standart taksileri kullanmanız gerekebilir. bir de doğrudan google play’de tanımlı ülkeniz türkiye ise kırgızistan’da deneseniz dahi google play bölgenizde yok gibi bir hata veriyor uygulamaya. bir apk downloader ile indirmeniz gerek.
  
  maps.me: trekking yapacaksanız, ki kırgızistan bunun için muhteşem bir destinasyon, ülke haritasını indirip offline olarak yürüyüş rotaları için kullanabilirsiniz. aşağıda bahsettiğim yürüyüş/trekking rotaları için kullandım, iyi çalışıyor.
  
  2gis: google maps ve maps.me’den farklı olarak şehir içi toplu ulaşım bilgisi gösteriyor hangi durağa kaç dk sonra hangi numaralı otobüs geliyor vs hepsi google maps’teki gibi çalışıyor. google maps’te ise bu bilgiler henüz kırgızistan için mevcut değil. apk downloader hikayesi bunun için de geçerli.
  
  bişkek
  
  1 ya da 2 günün yeterli olacağı post-sovyet şehri.
  
  bu bağlantıda şehir için gezilecek yerler, restoranlar ve elektronik alışverişi için avm’ler işaretli.
  
  gezilecek yerler olarak işaretli lokasyonlardan ilk 8 tanesini oş pazarı’ndan başlayıp doğuya doğru ilerleyerek 1 gün içerisinde rahatlıkla bitirebilirsiniz. şahsen 9-11 arası lokasyonlara gitmedim. fotoğraflardan dordoi bazaar’a baktığımda oş pazar’dan çok farklı görünmüyordu. bu yüzden ve gezilecek yerlerin oldukça dışında olmasından dolayı burayı atladım. 10 numaradaki burana kulesi ve ala-arça milli parkı’nı da benzer gerekçelerle atladım. bu arada bu gezilecek yerlerin dışında da birkaç müze vs daha görebilirsiniz farklı kaynaklardan araştırdığınızda fakat bana kalırsa çok geniş bir vaktiniz yoksa bişkek’te fazla oyalanmadan bozkıra inmek lazım.
  
  bişkek’te yeme/içme
  
  yeme içme için haritadaki arzu restaurant, cafe/restoran olarak çalışan ve akşam yemeğine gidebileceğiniz, fiyatları salaş yerlerin kabaca iki katı olan bir mekân. navat ise etnik bir iç tasarıma sahip olup fiyatları arzu’ya göre daha makul, menüsü lokal yemekler açısından daha zengin bir mekân. arzu’da birçok masada turistler varken navat’a gittiğimizde tek turist bizdik. dolayısıyla, tek bir yere gidecekseniz önerim navat olur, denemek isteyebileceğiniz at eti de yine burada mevcut. hatta direkt at etli beşparmak söyleyip hem en meşhur yemeği hem de at eti deneme konusunu aradan çıkarmış olursunuz. bu şekilde isterseniz ortada dana veya kuzu eti kenarlarda at eti servis ediyorlar.
  
  yemekler konusunda genel bir yorum yapmak gerekirse aç kalmazsınız, damak tadına uymayan bir yemek kültürü yok. etler konusunda birkaç yerde doğal beslendikleri için çok lezzetli oluyor vb. yorumlar görmüştüm fakat etler ekseriyetle sert ve yağsız. yemeklerden konu açıldığında türkiye’de de yaşamış olan birkaç lokale sorduğumda onlar da bunu teyit edip burada et marine kültürü yok türkiye’deki gibi vb. açıklamalarda bulundular. lokal şeyler denemek istediğim için steakhouse tarzı birkaç mekân görmüş olsam da gitmedim. belki oralarda dinlenmiş, yağlı etler mevcuttur fakat benim lokal yemeklerle ilgili tecrübem belirttiğim gibi.
  
  bişkek’te hediyelik eşya
  
  keçe el işi eşyalar, birçok yaştan insanın günümüzde de taktığını göreceğiniz ak kalpak adlı geleneksel şapka, magnetler vs için oş pazara komşu bu linkteki alana gitmenizi öneririm fakat pazar biraz karşılık o alana ulaştıktan sonra hediyelik eşya satan yerleri bulmak için biraz pazarın dar sokaklarında kaybolmak gerekiyor. farklı dükkanları gezip fiyat sorduktan sonra ne nereden alınır şekilleniyor. bazı dükkanlar magneti ucuza satarken bazıları keçe ürünleri daha ucuza satıyor. genel olarak bu alanda satılan ürünler civar avmlerde 3-4 katına satılıyor, o yüzden hediyelik eşya için buraya uğranmalı. farklı bir ülkeye devam etmeyip dönüşünüzü yine bişkek’ten yapacaksanız bu alışveriş işini ilk gün buraları gezip alacaklara kabaca karar verip son güne bırakabilirsiniz.
  
  bişkek’te elektronik alışveriş
  
  haritadaki tsum avm iphone almak için birkaç lokal tarafından bize önerildi. referans olması açısından iphone 14 128 gb 750 dolara satılıyor temmuz 2023 itibariyle. direkt dolarla satış yapıyorlar bu arada lokallerden de dolar istiyorlar. burada bizdeki telefon kılıfı satan dükkanlarla aynı konseptte/tasarımda yerlerde telefon/elektronik eşya satılıyor. markaya ait mağaza konseptini bir samsung’da gördüm burada. yine haritada işaretli istore da apple ürünleri satıyor girişinde doğru dürüst bir tabela yok, o yüzden yanlış konum vs sanabilirsiniz ama iyice yaklaştığınızda küçücük bir mağaza olduğunu göreceksiniz. buradaki iphone fiyatları tsum avm’nin bir tık üstünde fakat daha profesyonel görünüyor mağaza ve çalışanlar. hoş, yeni imei kayıt ücretlerinden sonra bu paragraf biraz gereksiz bilgi durumuna düşmüş olabilir ama yine de bulunsun.
  
  buradan sonraki durak olarak karakol şehrine devam edebilirsiniz. bu linkteki otogar’a gidip karakol marshrutka’sına 500 som (5,7 dolar) karşılığında binebilirsiniz. 5-6 saat civarı sürüyor yolculuk.
  
  karakol
  
  dungan cami ve holy trinity cathedral dışında şehir merkezinde görecek pek bir turistik lokasyon yok.
  
  6 saatlik yolcuğun üstüne şehir merkezini birkaç saatte bitirdikten sonra artık internetin gidip geldiği bazı yerlerde telefonun hiç çekmediği konumlara doğru ilerlemek üzere geceyi burada geçiriyoruz.
  
  ala-kul trek: ülkedeki en popüler turistik trekking rotası olabilir. 2 gece 3 gün sürüyor. karakol vadisinden başlayıp ak-suu köyünde bitiyor. toplam mesafe 55km. zor ve bazı noktalarda eğimden dolayı tehlikeli bir rota ama muhteşem yerlerden geçiyorsunuz. internette epeyi bir kaynak mevcut. ne ekipman gerekiyor, nelere dikkat etmek gerek vs yazıyı çok uzatacağından ben çok detayına girmeyeceğim ama genel rotayı gösteren bir görsel iliştiriyorum aşağıya. karakol valley'den başlayıp second camp'e kadar yürüyüp orada geceleyip oradan da 3800 metre civarında bulunan ala-kul'dan geçerek altyn arashan'a kadar yürüyüp bir gece de orada kalıyorsunuz. rota çok popülerleştiği için fiyatları bazı noktalarda şişirmişler, second camp’in ücretleri 2023 yaz sezonu itibariyle kişi başı 2 öğün yemek dahil 4500 som civarı (~51 dolar). bu 2 yıl önce 1000 som civarıymış o yüzden birçok rehberde de fiyatı öyle göreceksiniz ama zam gelmiş bilginiz olsun.
  
  ala-kul trek rotası
  
  ala-kol trek yapmasanız da bu rotaya karakol merkezden 350 numaralı marshrutka(dolmuş) ile bu konuma 50 som (~0.6 usd) veya taksi ile 450 som (~5.1 usd) karşılığında ulaşıp ala-kol trek rotasına tersten başlayarak altyn-arashan’a yürüyüp (4,5 saat civarı sürüyor ve dere boyu yürüyorsunuz) orada en azından 1 gece kalıp vadide at binebilirsiniz, 250 som’a (2,8 dolar) buradaki kaplıcalara girebilirsiniz. altyn-arashan amiyane tabirle photoshop gibi mekân, muhteşem bir manzarası var. burada gecelik yurt çadırı konaklaması kişi başı 1200 som civarı (~14 dolar), kahvaltı + akşam yemeği için bir 600 som (~7 dolar), civarı daha isteyeceklerdir. dönüş için de aynı yolu yürüyüp (iniş yapacağınız için biraz daha kısa sürebilir) yukarıda paylaştığım konumda dolmuş bekleyerek şehir merkezine dönebilirsiniz.
  
  bu rotadan sonra jeti-oguz’a devam edebilirsiniz ben atlamayı tercih ettim ve ıssık göl boyunca ilerleyip yol üstünde skazka canyon’a uğrayıp (2,2 km yürümek gerekiyor ana yoldan içeri doğru) tong ilçesinde ıssık göl kenarına kurulu bu lokasyondaki yurt çadırlarına ulaştım. görseldeki gibi insanların göle girmek için geldiği bir alan. gecelik 300-500 som’a (3,4-5,7 dolar) bu göle bakan çadırlarda kalınabiliyor. üstüne 2 öğün yemek için de 500 som (5,7 dolar) civarı ödüyorsunuz. oldukça keyifli hem yurt çadırı hem gölün önüne kurulu olması, sabah uyanıp suya giriyorsunuz vs. uzun trekking günlerinden sonra rahat 1-2 gün geçirmek için ideal. fiyatlar burada uygun ama turist görünce gecelik 3000 som gibi fiyatlar çekilebiliyor fakat pazarlıkla anlaşacağınız fiyatlar temmuz 2023 itibariyle yukarıda belirttiğim gibiydi.
  
  son göl
  
  tong’da göl kum güneş yaptıktan sonra son göl’e gitmek için koçkor’a doğru yola çıkıyoruz. buraya gitmek için önce balıkçı şehrine gidiliyor oradaki otogar’dan koçkor’a dolmuşlar var. koçkor’a vardığınızda şehrin biraz dışına çıkıp son göl’e otostop çekip paylaşımlı yolculukla adam başı 500 som civarı ödeyerek gidebilirsiniz. tek seferde son göl’e giden araç bulmak biraz güç olabilir o yüzden son-göl sapağının başı olan bu noktada inip ikinci bir otostopla gidebilirsiniz. narın iline gidecek olanlar bu sapaktan geçtiği için buraya ulaşım kolay fakat yaz sezonunda değilseniz veya saat öğleyi geçtiyse pek araba geçmeyebilir. diğer ulaşım alternatifi olarak koçkor’daki tur firmaları ya da koçkor’un otogarındaki taksicilerin tekliflerini de dikkate alabilirsiniz. 1 gece konaklamalı (konaklama hariç, taksi sürücüsü arabada yatıyor) taksi başı 5000-7000 som (~57-80 dolar) gibi ücretler istiyorlar.
  
  bir diğer alterantif olarak kyzart kasabasına gidip oradan yürüyerek 1 gece yol üstündeki vadideki yurt çadırlarda konaklayıp son göl’e ulaşabilirsiniz. (bu konuda da detay bilgi eklemiyorum şimdilik, bu şekilde yapacaksanız araştırmanızı öneririm her mevsim o arada yurt kamp olmayabiliyor)
  
  son göl’de de yurt çadırları yaza doğru kuruluyor, diğer mevsimlerde gelmeyi düşünüyorsanız detaylı araştırmanızı öneririm. buraya vardığınızda cbt (bkz: community based tourism) çadırlarında kalmanızı önermem. hem pahalı hem de turistlerle daha az ve daha doğal etkileşimi olan aileler keşfedebilirseniz daha keyifli olur diye düşünüyorum. burası bir kımız merkezi denebilir. buradan araçlarla farklı lokasyonlara kımız taşınıyor. denemek için ideal yer olabilir. manzara yine muazzam önünüzde göl ve arkasında karlı dağlar arka taraf ise alabildiğine bozkır. atların saati 400 som (4,5 dolar) civarı, binmeyi biliyorsanız bozkıra doğru dört nala sürmek çok keyifli. kalacak yer için yemek dahil adam başı 2000 som (23 dolar) gibi bir ücret ödedik. biraz remote bir lokasyon olduğu için ülke standartlarında kabul edilebilir.
  
  kendiniz geldiyseniz dönmeden bir gün önce dönmek istediğinizi kalacağınız yere bildirin ve size bir dönüş aracı ayarlamalarını isteyin kendileri ya da diğer lokallerden koçkor taraflarına gidecek olanlar oluyor. lokaller son gölden koçkor’a kişi başı 500 kgs (5,7 dolar) gibi bir ücretle gidiyor. buradan şehre çok sık araç gitmediği için denk gelirseniz fazlasını teklif edebilirsiniz.
  
  kel-suu gölü
  
  buraya yalnızca 4x4’lerle yolu bilen kişilerce ulaşılabildiği söyleniyor ve çin sınırına yakın olduğu için izin alınarak gidilebiliyor bu izin de 1000 som (11.4 usd) gibi bir ücrete sahip olup 1 hafta gibi bir sürede çıkıyor cbt ve diğer tur firmaları sizin adınıza hallediyor ve ücreti ikiye katladığınızda süreyi birkaç güne indirebiliyorlar. başta bahsettiğim ulaşım durumundan dolayı narın iline gelinip buradaki tur firmalarıyla ulaşım sağlanıyor. araç başı ücret alındığı için 3-4 kişi olarak başvurmak avantajlı olabilir. duyduğum fiyat araç başı 16000 som (180 dolar) civarıydı. şahsen süre kısıtı, diğer lokasyonlara ters konumu ve izin vb konulardan dolayı burayı atlamayı tercih ettim fakat burası da oldukça güzel görünüyor.
  
  daha sonra bazı eklemeler/düzeltmeler yapabilirim diyerek şimdilik entry'yi sonlandırıyorum. sorularız olursa ulaşabilirsiniz.
• çılgın kırgızistan. güzel kırgızistan. canım kırgızistan.
  
  andijan'dan sınıra, sınırdan oş şehrine geçerek giriş yaptım kırgızistana. oş'ta süleyman dağı, şehir merkezini gezdim. oradaki bi arkadaşımın ailesinin evinde akşam misafir olup gece taksi ile bişkek'e geçtim. 7 kişilik araçla 14 saatlik bir yolculuk. 3350 metre rakımlı dağlardan geçiyorsunuz, ben gittiğimde her yer bembeyazdı. yolculuk resmen 1000 saatlik psikolog terapisi rahatlığı yarattı bünyemde.
  
  bişkek'ten dolmuşla balıkçı kasabasına geçtim. orda da ıssık kul'un dibinde bi eve yerleştim. arkadaşımla 2-3 gün takıldık. buz gibi de olsa hava karakol, çolpan-ata şehirlerini gördüm. özellikle karakol'da 1916 rusların yaptığı soykırımı dinledim, kırgızlar'ın kaçmaya çalıştığı aladağları gördüm. içim parçalandı. tarih sevenler için güzel bir ülke kırgızistan. halkı biraz fakir kazakistan'a göre ama bence çok daha sıcak.
  
  yandexgo iyi çalışıyor. taksi işinizi bu uygulama ile görün.
  
  ülkede hemen hat alın, 150 liraya bi hat aldım 1 hafta işimi gördü.
  
  yemek olarak kuurdak diye bişey vardı onu yedim, mantı gibi bi yemekleri vardı onu yedim. bi de balıkçı şehrinde balık yedim. hepsi 10 numaraydı. kazakistanda yediğim beşparmak burda da vardı, ondan da yedim tabi ki.
  
  ıssık kul'da oturup gölü izleyin, kendinizden geçin. gerçekten çok farklı bir atmosfer.
  
  bişkek çok güzel geldi gözüme. -25'i gördüm bi gece. navat diye bi mekan var, yemekleri çok güzel. böğürtlenli çaylarına bayıldım.
  
  çarşısı, pazarı çok güzeldi. müzesi büyük. gidin görün derim.
  
  kış olduğu için dağlara çıkamadım ama kırgızistan'a bir daha gideceğim, sırf yazın ıssık kul'u ve dağlarını yaşamak için.
  
  çok güzel bir doğası var kırgızistan'ın. gidin, içiniz açılsın.
  halk türkçe'den çat pat anlıyor. sayılarımız aynı zaten.
  
  debe editi: ilave yazıma şu entryden ulaşabilirsiniz. #160835185
  
  kazakistan entryim: #160809231
  özbekistan entryim: #160810006
• yolsuzluk, yoksulluk, işszizlik, hayat pahalılığı, insan hakları ihlalleri, keyfi yönetim gibi sebeplerden halkın ayaklandığı ülke.
  
  anlamadığım bu ülkenin halkı türk değil miydi, kardeşim. hiç yakışıyor mu bir türk'e böyle dandik bahanelerle isyan etmek.
  
  bak abine (bkz: türkiye) millet kuzu gibi. hapını içip yatıyor.
• vatandaşlarının moskovada çin restoranlarında çakma çinli garson olarak çalıştırıldığı ülke.
• inanılmaz güzellikte bir doğası var. tanrı dağları issık gölü, sonk gölü, yeşillikler üzerinde koşan asya atları, kıl çadırları, taze kımız, havada süzülen şahinler kartallar. özü temiz güzel kıpçak türkleri.
  
  naryn şehrinde 4 ay yaşadım, internetim yoktu televizyonum yoktu, doğru düzgün gidilebilecek. kafesi restoranı yoktu ama hayatımda unutamayacağım muhteşem bir 4 ay geçirdim. insan kendine geliyor içi temizleniyor dinginliğe alışıyor.
• orta asya'nın genelinin aksine iktidar değişiminin fazlaca yaşanmış olması nedeniyle bölge siyasetinin önemli bir dinamiğinin su yüzüne çıktığı ülke. o dinamağin adına bölgeci hizipçilik deniyor. bizdeki hemşehriciliğin çok daha sert ve merkezi iktidarı hedefleyen bir türü diyebiliriz.
  
  özbekistan siyaseti, taşkent-fergana vilayetleri kökenlilerle semarkand-çizak vilayetleri kökenliler; tacikistan siyaseti kulyabilerle garmiler; türkmen siyaseti comudlarla lakaylar; azerbaycan siyaseti bakülülerle nahcivanlılar; kırgız siyasetiyse ıssık göl-kemin vadisi kökenlilerle oş-celalabad kökenliler arasında geçen çekişmeden ibarettir. biri gider yerine diğeri gelir.
  
  kırgızistan'a dönecek olursak; bugünkü kırgız devlet başkanı atambayev, araşhan şehrinde doğdu ki burası ısık göl vadisinde bulunuyor, kırgız politikasının rus yanlısı kuzey hattının göbeğinde yani. ondan önceki devlet başkanı otunbayeva gene bişkek yani kuzey hattının ötesinde doğmuştu. daha önceki başkan bakiyev'se celalabad oblastının masadan kasabasında gani güney hattında dünyaya geldi. bağımsız kırgızistan'ın ilk devlet başkanı akayev de gene kemin doğumlu.
  
  ilginçtir söz konusu başkanların doğum yerleriyle izledikleri politikanın meşrebi bire bir uyum gösteriyor. kuzeyli akayev, rus yanlısıydı ve lale devrimi sonrası rusya'ya sığındı. amerika'nın desteklediği ve ukrayna'dan başlayıp kırgızistan'da son bulan turuncu devrimlerin bir sonucu ikitdara gelen güneyli bakiyev kuzeyliler tarafından devrildi. yerine geçen otunbayeva, bişkek doğumluydu. kırgız tarihindeki kansız ilk rotasyon olma özelliğine sahip son seçimlerle iş başına gelen atambayev'in bir diğer özelliğiyse kendisinden önceki devlet başkanıyla pamir dağları kıstas alındığında diğer taraftan olmayan ilk devlet başkanı olması.
  
  bu vaziyetleri insanın köpek gibi eğitilebilir bir tür olduğunu savlayan marksist okumalar aktaramaz. uyanık olun, karı kız ayağına akıbetinizi -benim için asıl önemlisi ülkenizi- berbat etmeyin!