hypatia

• dünyanın ilk işe yarar şeyler yapmış kadın matematikçisi olarak bilirim ben kendisini. iskenderiyedeki neoplatonist okulun en ünlüsü, en güzeli olmuş. zeka, güzellik ve bilimum şeyin birleşimi etrafında bi sürü adamın koşmasını sağlamış. onun dışında zamanın dinci barbarları tarafından öldürülmüş. o öldükten sonra zaten bilim de ölmüş ne iskenderiyeden hayır gelmiş ne dünyadan. (bkz: karanlık çağ)
• yazdıkları iskenderiye kütüphanesi'yle aynı yazgıyı paylaşırken, çağdaşı ve sadece birkaç yüz kilometre batısında oturan hıristiyanlık doktrininin temellerini atmış aziz augustinus'un neredeyse tüm külliyatı itinayla muhafaza edilmiştir. sonuç: insanlık, hypatia'nın kuvvetle muhtemel keşfettiği olguların yeniden keşfi için 1000 seneden fazla johannes kepler'i beklemiş, lineer tarih anlayışına bir süreliğine kendimize kaptırırsak, belki de 800'lü yıllarda endüstri devrimini gerçekleştirerek daha ilk binyıl bitmeden aya ayak basıp şimdilerde andromeda'da okeye dördüncü arayacağı yerde bin yılını ora et labora diyerek heba etmiştir, dünyanın çoğu yerinde halen de etmektedir.
• 400 lü yıllarda (yok hayır, bu 900 lü hatlar gibi bir şey değil) yaşayan, iskenderiye kütüphanesi'nin müdiresi olan, hristiyan dogmalarına karşı geldiği için işkence ile öldürülen kadın...
  iskenderiye kütüphanesi 382 yılında kurulmuş ve kütüphane için dünyanın dört bir yanına elçiler göndererek kitap talep edilmişti.
  şehre giren her kitabın kütüphaneye bir kopyasının alınmasını için ödünç verilmesini (kopyalama işleminden sonra kitap sahibi geri alıyordu kitabını) yasa olarak kabul ettirmiştir.
  döneminde iskenderiye kütüphanesinde 700.000 (yazı ile yediyüzbin) kitap toplanmıştır.
  ölümü sonrasında zaman içerisinde kütüphane dağılıp gitmiştir.
• tarihte bilinen ilk kadın matematikçidir.. 370-415 yılları arasında yaşamış ve çok tanrılı olduğu gerekçesiyle başrahip cyril'in önderliğindeki bir grup keşiş tarafından linç edilmiştir..
  atina'da eğitimini tamamladıktan sonra iskenderiye'ye yerleşmiş ve orada bir okul açmıştır.. hypatia sadece matematikçi değildi, çeşitli bilim dallarında çalışmıştı; özellikle çok iyi bir eleştirmen ve yorumcu idi. astronomik tablolar, appolonius konik kesitleri ve diophant üzerine yorumları vardır..
  iskenderiye'de hıristiyanlar ve hıristiyan olmayanlar arasındaki gerginlik ve çatışmaların öne çıkan isimlerinden biri olarak eski aydınlanmanın temsilcisi olan hypatia, pitolemais şehrinin putperest valisi orestes'in himayesine sığınır, rahip cyrillos'un iskendiriye'ye başpiskopos olmasından sonra gerginlikler daha artar ve onun yandaşlarının oluşturduğu bir kitle tarafından sokakta linç edilir..
  
  ölümünden bu yana hakkında bir çok ülkede bir çok roman/oyun/şiir yazılmış ve yaşamı bir efsaneye dönüştürülmüştür.. günümüze dek, bilim ve sanat alanında, güzellik ve bilgeliğin vücuda geldiği bir figür olarak yaşatılmıştır.. diğer yandan efsaneleşmesinden rahatsız olan kimi çevreler tarafından karalama amacıyla konu edildiği makaleler de olmuş ve bu yobaz çevreler tarafından "iskenderiye'li hayasız bir kadın öğretmen" olarak yansıtılmıştır..
  voltaire'e göre bir hıristiyan komplosuna , kimilerine göre ise tarihin yasalarına kurban gitmiştir..
  on dokuzuncu yüzyıl da charles leconte de lisle hypatie adlı bir şiir kaleme almış ve bu şiiirnde hypatia'yı tarihin değişen koşullarına adanan bir simgesel kurban olarak ele almıştır..güzellik ve bilgeliğin vücuda geldiği hypatia figürü de bu şiirin şu dizelerinde ortaya çıkar;
  "plato'nun ruhu, afrodit'in bedeni
  ebediyen hellas'ın güzel göklerine çekildi. "
  
  takip eden yıllarda yine hakkında bir çok şiir, roman ve oyun yazılmaya devam etmiştir..
  
  "plato'nun ruhu, afrodit'in bedeni"ni taşıyan hypatia, feminist sanata da konu olmuştur.. feminist sanatçı judy chicago, 1979'da san francisko modern sanat müzesi'nde açtığı, bir çok tartışmaya zemin hazırlayan heykel sergisinde hypatia'yı, zerafetiyle olmasa da görkemiyle göz kamaştıran bir akşam yemeğinde, batı uygarlığının diğer ünlü ve yetenekli kadınlarıyla birlikte sunmuştur..
• iskenderiyeli matematikçi theon un kızı. "bütün resmi dinler aldatıcıdır" dediği rivayet olunur.
• hypatia (haypetya) tarihte bilinen ilk kadin matematikci.
  
  "dusunme hakkinizi sakli tutun; yanlis dusunmek bile hic dusunmemekten iyidir."
  
  hypatia
• iskenderiyeli matematikçi, felsefeci,
  bilim kadını..
  kimilerine göre ise, hristiyanlığa karşı gelmiş pagan kültürünü benimsemiş iskenderiyeli filozof..
  
  kendisi gibi olan pek çok kadın halen günümüz erkeklerini "zeki kadın korkutucudur" teması ile işgal ettiğine göre,
  çok da yol almış sayılmayız..
  
  hepsini geçtim, hypatia,
  kepler'den çok çok önce "gezegensel hareket" yasalarını anlamış ve anlatmıştır.
  
  yüzyıllar geçti ama sonuç halen değişmedi,
  kadınların aldığı yol -erkek meslekdaşlarına göre- bir arpa boyu kadar bile değil geçen yıllarla..
• hypatia'yı linç ettiren iskenderiye patriği cyril, şehri putperestlerden arındırdığı için aziz ilan edilmiştir.
• babası ünlü bilim insanı, matematikçi, gökbilimci theon'dur. zaten onun sayesinde hypatia kendini geliştirebiliyor çünkü o dönemde hiçbir kadın kocası ya da babasının desteği olmadan eğitim alamıyor.
  
  matematik, gökbilim, vs. çalışmalarının yanında felsefeyle de ilgilenmiş. yeni platonculuk akımını benimsemiş ve bu felsefenin gereklerini yerine getirmiş. ruhunu arındırmak için en katı yöntemleri kendi üstünde uygulamış. dillere destan güzelliği ve erkeklerin ilgisine rağmen ömrünün sonuna kadar bakire kalmıştır.
• idollerimdendir, evet..
  
  maria dzielska'nın iskenderiyeli hypatia adlı kitabından:
  
  "güzel, bilge ve erdemli hypatia, şaşırtıcı birtakım nitelikler sergilemektedir: köktendinci hıristiyanlara karşı korkunç bir kin besler. hypatia’nın kişiliğine neo platoncu hoşgörüden çok voltaire’e yakışan bir dikbaşlılık hakimdir.... hypatia, keşişlerden “yobazlar, çölün yabani hayvanları, bağnaz entrikacılar; efendimiz dediklerini efendimiz dedikleri kişinin adına yeri ve göğü komplolarla doldurarak, onu kendilerinden iki kat daha fazla cehennem evladı haline getirenler” diye söz eder."
  
  not: hala çok yorgunum..