hieronymus bosch

• boschun gerçeküstücülüğü gerçeköteciliği bericiliği şöyle bir kenarda dursun kanaatimce en süper özelliklerinden birisi cennet dediği yere zencisinden beyazına her türden kadınlı erkekli insanı maldan mülkden bağımsız hayal edip resmedebilmiş olmasıdır. o dönem kafa yapısında zenci ile aynı cennette sik taşak ortada dolaşmak orjilere dalmak çok öte bir insani tandansa belkide zenci eğilimine işaret etmektedir (al sana zenci, al sana yerinde eğilim)
• doğumu 1450 (ya da 1453), ölümü ağustos 1516 olan bazı kaynaklarda adı jheronymus (ya da jerome, jeroen) bosch olarak da geçen, soyadını ölümüne kadar hiç terketmediği söylenen doğduğu kasaba olan antwerp yakınlarındaki s'hertogenbosch'dan almış olan aşmış hayal gücü, kafayı çizmiş ressam, eserleri konusunda uzaylılardan yardım aldığından kuşkulanılası varlık. (bkz: aşmış insanlar) yalnızca ağaç üzerine yağlıboya çalışırmış ve tablolarına hiç tarih atmazmış, o devirlerde başkasının imzasını kullanarak tablo yapmak yasak olmadığından, tonla tablonun onun ölümünden çok sonra yapıldığı dendrokronoloji yöntemiyle ortaya çıkarılmış
• dışavurumculuk ve gerçeküstücülük akımlarının, birer terim olarak bile kumsenin aklının kıyıcığından geçmediği bir çağda (seneler senelerce evvel, 400 yıl kadar önce), resimlerinde baştan çıkarma, şeytani ayartmalar, cadıca tezahürler ve sybelvari öngörüler gibi temel izlekler üzerine giden hollandalı ressam. çağdaşı jan van eyck'in yapıtlarını incelerseniz, bosch'un hangi algı kapısını açarak içine daldığına aklınızın ermediği hayal gücünü ve adeta her resminde bir "soytarılıklar karnavalı"na dönüştürdüğü imgesel çeşitliliğini yakalayabilirsiniz. resimlerine, bir anlamda imgesel psikanaliz ya da postkanonik varyasyonlar etiketi yapıştırmak da olası...
• birkac eserinde "basina huni gecirmis deli/sarlatan" imgesini gormek mumkundur:
  
  http://en.wikipedia.org/…egory_of_gluttony_and_lust
  http://en.wikipedia.org/wiki/the_cure_of_folly
  
  hunili deli imgesini yaratan bosch mudur, yoksa o da baskalarindan gorup taklit mi etmistir bilemiyorum, ama bu imgenin en az bes yuz yillik mazisi olmasi enteresan.
• en bilinen imgeleri göz alabildigine uzanan uçsuz bucaksız manzaralara gizlenmi$ detaylar, günlük ya$amdan alnımı$ ve bilinçaltından gelen bi yaratıcılıkla kurgulanmı$ düzenekler, yarı insan yarı hayvan canavarlar (buna ileri görü$lülükte denebilir kanımca), yaratıklar ve $eytanlardır. kimse aslında anlam verememi$tir bu akli dengesi bozuk amcamın niye böyle $eyleri resmettigine ama kendinden sonra gelen yeni yetmeleri de detayları ve simgesel yakla$ımlarıyla derinden etkilemi$, sarsmı$, e$$ekten dü$mü$ten beter etmi$tir. (bkz: helal olsun)
• mukemmel otesi bir calisma:
  
  the garden of earthly delights by jheronimus bosch
  
  ayrica taschen'in kendisi ile ilgili cok guzel bir kitabi var
• bu beyefendinin dünyevi zevkler bahçesi ya da orijinal adıyla the garden of earthly delights eserinde bir günahkarın kalçasında cehennemin şarkısının notaları bulunmakta. oklahoma üniversitesinde müzik ve bilgi sistemleri üzerine yüksek lisans yapan amelia isimli bir kardeşimiz de bu notaları hayata geçirmiş ve garip bir ezgi ortaya çıkmış.
  
  ilgili ezgi: http://youtu.be/qpa4ow2fjfg
  
  kaynak: http://www.pri.org/…ns-butt-and-now-you-can-hear-it
• seyyar satıcı adlı dokunaklı tablosunda ayakkabıları birbirinden farklı, pantolonu yırtık, sol bacağı sargı içinde bir gezgin satıcıyı tasvir eder. üstüne üstlük bir köpek tarafından da taciz edilmektedir. ama arkaplanda olup bitenler seyyar satıcıyı daha da dokunaklı kılmaktadır: köhne yapının kapısının önünde bir erkeğin bir kadını sıkıştırdığı görülür. en sağdaki kambur duruşlu köylü uygunsuz bir yere işemektedir. penceredeki bir kadın da hortlak görmüş gibi bize doğru bakar. nedir bunlar?
  
  aslında kimsenin seyyar satıcıyla filan ilgilendiği yoktur ve o perişanlığıyla baş başa kalmıştır ki kendisiyle ancak çiftliğin saldırgan köpeği meşgul olmaktadır! ve pencereden bakan ölüm suratlı kadın da muhtemelen köpeğin sesini duyup da pencereye koşup gelmiş gibidir. böyledir işte: hayat bir başına devam eder hep. ötekiler seni görmese, seninle ilgilenmese bile hayat devam eder. seyyar satıcı da oradan bir başka garabet çiftliğe uğrayacak, başka başka köyleri gezip duracaktır bir parça bir şey satabilmek için... kim bilir, belki de sağlam bir çift ayakkabı alabilecektir bir dahaki yapacağı satışta. yaralı ayağı kangren olup da kesilmezse eğer!
• "cimri’nin ölümü" ismli tablosu: görsel
  
  detay:
  
  görsel
  görsel
  görsel
• ithaki yayınları'nın tüm cthulhu mithosu kitaplarında, metis yayınları'nın ise bilimkurgu dizisinde tablolarından yararlandığı bir 15. yy ressamı.