üçüncü selim

• bestekar ve güftekar olan iii. selim ayrıca sazende olarak iyi derecede tanbur ve ney çalardı. padişahların çoğu gibi mevlevi idi. "ilhamî" mahlasıyla bir de şiir divanı bırakmıştır. güzel şiirleri varsa da şairlik yanı bestekarlığı kadar iyi değildir.
  
  iii. selim çok büyük bir müzik koruyucusu idi. bu yüzden musiki tarihinde bir devir ve bir tarz "iii. selim ekolü" diye anılır. bu ekolün en büyük bestekârları sadullah ağa ve küçük mehmet ağa'dır. abdülbaki dede'ye ebced harfleriyle bir nota sistemi yaptıran da iii. selim'dir. abdülbaki dede "tahririye" adlı eserinde ebced notası ile padişahın birkaç eserini yazıp ona sunmuştur.
  
  iii. selim'in diğer bir merakı yeni yeni mürekkep makamlar yapmaktı. yeni makamlar yapmak bir marifet değildir. fakat eski bestekarların çoğu hiç olmazsa bir tek yeni makam yapmaya meraklı idiler. iii. selim bu hususta çok daha ileri giderek şu ondört makamı terkip etmiştir: acem-buselik, arazbar buselik, evcara, gerdaniye kürdi, hicazeyn, hüseyn-i zemzeme, ısfahanek-i cedid, neva-kürdi, neva buselik, pesendide, rast- cedid, suz-i dilara, şevkefza ve şevk-i dil. bunlardan yalnız evcara ve şevk-efza değerli makamlardır günümüzde^* bile rağbetle kullanılmaktadır. fakat iii. selim en çok sûz-i dilara'yı terkip etmekle şöhret kazanmıştır. çünkü bu makamdan bir mevlevi ayini bestelenmiştir. bilindiği gibi mevlevi ayinleri türk müziğinin en büyük eserleridir.
  
  iii. selim'in 62 eseri bugün notaları ile elimizdedir. diğerleri unutulmuştur. bunlardan 17'si saz eseri, 1'i dini eser gerisi kâr, beste, semaî, şarkı, köçekçe gibi dindışı güfteli parçalardır. bu lâdinî^** eserlerden birkaçının güftesi şöyledir:
  
  hüzzam yörük aksak şarkı:
  
  gönül verdim bir civane
  derdinden oldum divane
  gel efendim girme kaane
  ben seni vermem cihane
  kaçma benden gönül sende
  oldukça bu canım tende
  insaf eyle kuzum sen de
  ben seni vermem cihane
  
  şevk-efza aksak şarkı:
  
  ey serv-i gülzar-ı vefa
  niçün ettin bize cefa
  unutuldu, hayal oldu
  ettiğimiz zevk-ü sefa
  gel gidelim zevk edelim
  etme bana cevr-ü cefa
  
  ela gözün mestanedir
  aşık sana biganedir
  bilmez misin halim benim
  bu tegaafül cana nedir?
  gel gidelim zevk edelim
  etme bana cevr u cefa
  
  şehnaz aksak şarkı:
  
  bir nev-cuvana dil müpteladır
  her hal u kâri cevr u cefadır
  versem yoluna canım fedadır
  nazik-tabiat bir dilrübadır
  
  suz-i dilara nakış yörük semaî:
  
  ab-u tab ile bu şeb haneme canan geliyor
  halvet-i ülfete bir şem'-i şebistan geliyor
  perçem-i ziveri duş u nigeh-i afet-i hûş
  dil-i sevdaya silsile-cünban geliyor
  
  (kaynak: tahsin tunalı, bestekar padişah iii. selim, hayat tarih mecmuası, 1. sayı - şubat 1965)