küçük mehmet ağa

• üçüncü selim ekolünden yetişen en büyük bestekarlardan biri.
• evcara takımı için:
  
  (bkz: kimin meftunu oldun ey peri-ruyim nihan söyle)
  (bkz: gelince hatt-ı muanber o meh cemalimize)
  (bkz: saki çekemem vaz-ı zarifaneyi boş ko)
• küçük müezzin çelebi mehmed efendi diye de bilinir.
  
  cemal reşit rey, kardeşi ekrem reşit beyle birlikte hakkında “çelebi” adlı bir opera yazmış.
  
  1950'de orkestrasyonu ile meşgul olduğundan söz etmişti.
  
  acaba bitti mi orkestrasyon?.. hiç sahnelendi mi? o güzel besteleri operaya aktarıldı mı?
  
  benim için mucib-i merak…
  
  .
  
  çok merak edince bulduğum yeni kaynaktan özet:
  
  aydın karlıbel ve cihat aşkın dostumun makalesinin özet kısmı:
  
  .
  
  ilk versiyonu 1942 ile 1945 arasında, ağabeyi ekrem reşit'in librettosu üzerine üç yılda bestelenmiş olan çelebi üzerinde cemal reşit rey otuz yıldan fazla çalışmış ve eserin ikinci ve son versiyonunun orkestra partisyonunu 1973'te, piyano-şan partisyonunu ise 1975'te tamamlamıştır. 1978-80 arasında ankara devlet operası tarafından satın alınan opera, sonraki yıllarda bazı bölümlerinin icrası için eserin istanbul'a yollanıp iadesi sürecinde kaybolmuştur. yaklaşık yirmi sene kayıp olarak bilinen çelebi eylül 2005'te ankara devlet operası'nın arşivinde bulunmuştu. rey kardeşlerin librettist ve kompozitör olarak yaratmış oldukları çelebi'nin türk ve evrensel opera sanatındaki yeri, eserin besteleniş süreci ile analizi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. eserin bulunuşunun ardından on aylık bir çalışma sonucunda yaklaşık dokuzyüz sayfa orkestra partisi yazılarak eserin eksik olan materiyelinin tamamlanması ile opera dünya prömiyerine hazır hale gelmiş bulunmaktadır. çelebi operasının cemal reşit rey'in renkli ve engin iç dünyasının bir uzantısı olduğunu ifade etmek mümkündür. eser, osmanlı tarihinin en parlak dönemi olan lâle devri'nde geçmesi dolayısıyla tarihi bir önem taşır. bestecinin uyguladığı halk müziğinin stilize bir biçimde işlenişi, 20. yüzyılın ulusalcılık akımları bünyesinde benimsenmiş olan prensipler arasında idi. çelebi opera tarihinde birçok önemli örneği bulunan, bir sanatçının yaşamını konu alan bir operadır. aynı zamanda osmanlı sosyal yaşantısının bir panoramasını gözler önüne sermekte olan opera, aşk, sadakat ve aile gibi manevi değerlerin taşıdığı derin anlamlar üzerinde düşünülmesi gereken mesajları içermektedir.
  
  .
  
  sahnelendi mi? hâlâ mucib-i merak 900 sayfalık orkestra partisi?..