usulü'l-hikem fi nizamü'l-ümem

• müteferrika farklı yönetim biçimlerini bu kitabın girişinde ilk defa zikreden osmanlıdır. monarkiya, aristokrasiya ve demokrasiya diyerek birer paragrafda özetler. yalnız komiktir ki, monarkiyi eflatun mezhebi, aristokrasiyi aristo mezhebi, demokrasiyi de demokritos mezhebi olarak anlatır.
  
  merhum berkes, müteferrika demokrasiye iki satır daha fazla ayırdı diye "müteferrika aslında demokrasiyi tercih ettiğini okuyucudan gizleyememektedir" diye de yorum yapmıştır meseleyi tartışırken.
  
  zamanın ötesinden edit: şimdi ortaya çıktı ki müteferrika söz konusu pasajı katip çelebi'nin pek bilinmeyen bir eserinden (1650ler sanırım) olduğu gibi almış.