borodino muharebesi

• savaş üzerine^* adlı kitabıyla ünlü prusyalı subay carl von clausewitz'in de görev aldığı bu muharebede, mihail kutuzov komutasındaki rus ordusuna karşı mutlak bir zafer elde edememesine rağmen napolyon’a bir hafta sonra moskova yolu açılmıştır.
  
  10 saat sürmüş ve saniyede 7 kurşun ve 3 top mermisi ateşlenmiş çarpışmalarda yaklaşık 70 bin kişinin ölmesiyle, 1914’teki marne muharebesi’ne kadar savaş tarihinin en kanlı günü olma unvanını korumuştur. öyle ki, binbaşı louis joseph vionnet bu durumu “arazide bulunabilecek her çeşit su öylesine çok kana bulanmıştı ki atlar bile içmeyi reddediyordu” sözleriyle tasvir etmiştir. grande armee'nin baş cerrahı dominique jean larrey'in bir günde 200 uzuv kesme işlemi gerçekleştirdiği rivayet edilmektedir.
  
  rus ordusunun kanatlarından dolanıp saldırmak yerine bu kez cepheden saldırmayı tercih eden napolyon'un çarpışmaların ilerleyen safhasında 30 piyade taburu, 27 süvari bölüğü ve 109 toptan oluşan yaklaşık 20.000 kişilik imparatorluk muhafızları'na görev vermeyi reddetmesi mutlak bir zafer yerine pyrrhus zaferi elde etmesine sebep olan etkenler arasında gösterilmektedir.
  
  muharebe sonunda ruslar geri çekilmiş ve napolyon'a alevler içinde terk edilmiş bir moskova bırakmıştır. kentte bir ay beklediği hâlde çar i. alexander ile yapmak istediği antlaşmayı yapamayan napolyon 19 ekim 1812'de kentten ayrılmış; yetersiz ikmal hattı, soğuk, hastalık, rus ve kazak tacizleri ve rusların yanmış toprak politikası gibi sebeplerin neticesinde çok büyük kayıplar vermiş –avrupa savaş tarihinde o güne kadar toplanmış en büyük ordu olan 685.000 kişilik grande armee'den tüm sefer sürecinde 380.000 asker ölmüş ve 100.000 kadarı esir alınmıştır– ve mart 1813'te rusya, avusturya, prusya, birleşik krallık, portekiz, isveç ve ispanya ittifakıyla başlatılan altıncı koalisyon savaşı kendisinin elba adası'na sürgüne gönderilmesi ve bourbon hanedanı'nın yeniden tahta geçirilmesiyle sonuçlanmıştır.