adolf hitler'in rusya'ya saldırması

• hitler önderliğindeki nazi almanyasının 1941 yılında sovyetler birliğine savaş ilan etmesidir.
  
  almanya kağıt üzerinde görünen değerlere bakıldığında avrupanın en güçlü ordusu olan fransayı altı hafta gibi bir sürede yenmeyi başarmıştır. bundan sonra ikinci saldırı hedefi olarak ingiltereyi seçmiş ama almanya'nın görece güçsüz hava kuvvetleri ve güçlü ingiliz donanması nedeniyle buraya çıkarma yapabilecek güce ulaşamamış ve ingiltere'yi avrupada yalnız bırakıp kendiliğinden barış imzalayacak konuma gelmesi için beklemeye başlamıştır. zaten ingilterenin yenilmesi, üzerinde güneş batmayan imparatorluğun sömürgelerinin japonya ve abd tarafından paylaşılması anlamına geleceği için barış isteyen bir ingiltere hitlerin işine gelmektedir. bunu başarabilmek için ingiltere'nin anakaradaki umudu olan rusya'yı yenmesi gerekmektredir. diğer taraftan, rusya git gide güçlenmekte ve yaptığı hamlelerle ilerleyen yıllarda almanya'nın başına bela olacağını belli etmektedir.
  
  bütün bunların yanı sıra rusya toprakları üzerinde kurulacak hakimiyet hitlerin temel planlarından biridir ve ikinci dünya savaşının o yıllarda gizli tutulan önemli sebeplerindendir. zira yüzyıllardır devam eden almanya'nın doğu ile barış imzalayıp batıyla savaşması, batı ile barış imzalayıp doğu ile savaşması politikası, almanya'nın her iki cephede savaşması mümkün olmadığı için rusya'ya yapılacak bir saldırıdan önce batı kanadındaki fransa ve ingiltere'nin etkisiz hale getirilmesi gerekmektedir. batı kanadındaki fransanın düşmesi ve ingiltere'nin savaşta pasifleşmeye başlamasıyla, denizde ve havada yeterince güçlü olmayan ama kara kuvvetleri söz konusu olduğunda açık ara dünyanın en büyük gücü olan almanya için rusya'dan daha güzel bir hedef yoktur. rusya'nın içinde bulunduğu güçsüz konum ve avrupa'nın en güçlü ordusu olan fransa'nın bile hitler karşısında direnemeyişi hitler'in kendine olan güveninin pekiştirmiştir.
  
  bunun üzerine hitler 1941 baharında rusya'ya savaş ilan eder ve bir çok tarihçinin savaşın en büyük hatalarından biri olarak gördüğü harekatı başlatır.
  
  bugün bu harekat hata olarak nitelendirilse de o günlerde bunu görmek mümkün olmamıştır. hitler savaşı 6 ayda kazanacağını düşünürken o dönemdeki amerikalı stratejistler rusyaya üç aylık ömür biçmişleridir. stalin'in notları incelendiğindeyse rus önderin de hitlerden çok farklı düşünmediği görülür.
  
  büyük hızla başlayan alman ilerleyişi (bkz: yıldırım savaşı) git gide yavaşlamış ve savaş stalingrad'ta kilitlenmiştir. alman ordusu ilerledikçe birlikler arasındaki mesafe açılmış, zorlu kış şartları almanların zırhlı araçlarını kullanmalarını oldukça zorlaştırmış, hitlerin stalingrad'ı ele geçirilmesi konusundaki gereksiz ısrarı almanyanın savaştaki en ağır kayıbına sebep olmuş ve bir sene içinde tüm dengeler değişmiştir. bu yenilgiden sonra avrupa dışına çıkmak için saldırı pozisyonunda duran alman ordusu savunmaya geçecek; amerika'nın da savaşa girmesiyle, almanya aralarında binlerce kilometre bulunan iki cephede birden savaşmak zorunda kalacaktır.