almanca öğrenmek

• bu başlıkta daha önce iki kısa gazete haberi üzerinden çözümleme örneği vermiştim (bkz: #105973489). bugün birkaç şarkı sözü çalışalım. a ve b düzeylerinden örnekler seçmeye çalıştım (c düzeyinde de ilerleyen günlerde yazarım), ama aslında bu örnekler pek de net olmadı. sanırım biri a1, ikincisi a2 gibi düşünülebilir. b’ye uygun bir metin bulduğumda ayrıca paylaşırım.
  
  ilk örnek schandmaul adlı grubun sonnenstrahl adlı şarkısı. sözlerin anlaşılması çok kolay. yalnızca konjunktiv ıı kullanımı var, konjunktiv dışında sözler tamamen a düzeyinde.
  
  ı. dörtlük:
  ıch wär so gern ein kleiner sonnenstrahl
  ein kleiner lichtblitz, lichtblick am horizont
  ein gute-laune-bringer, ein friedensbote und
  ein freudenspender, glücksversender, ein lächeln ohne grund
  --- „ich wäre gern …“ „… olmak isterdim/keşke … olsam“ demek. b düzeyinden bir gramer konusu, fakat bu dörtlükte bu cümle dışında kalan her şey a düzeyinde.
  ilk cümlede „küçük bir güneş ışığı olmayı çok isterdim“ denmiş. olmak istenen diğer şeyler de sıralanmış. dörtlüğün sonuna kadar söylenen her şey aynı yükleme bağlı, yani „ich wär‘ so gern ein gute-laune-bringer, ein glücksversender, ein friedensbote…“ hepsi aynı yere bağlı.
  --- sein fiili bildiğiniz gibi nominativ ile çekilir. bu yüzden anlatıcının olmak istediği şeyler nelerse hepsi nominativ’le çekimlenmiş.
  --- „lichtblick am horizont“ ve „ein lächeln ohne grund“ ifadelerini bir yere yazıyoruz, çünkü demek ki „ufukta“ derken bulunma durumunu „am horizont“ şeklinde kullanmak lazımmış. „sebepsiz“ derken de „ohne grund“ diyormuşuz.
  --- burada çok önemli bir şey daha var. türetilen kelimelerin arasına -s, -n gibi telaffuzu kolaylaştıran sesler konmuş mu, konmamış mı? örneğin frieden+s+bote. sözlüğü açıp baksak der frieden ve der bote sözcüklerini görürüz. bunlardan bir sözcük türetirken ise telaffuzu kolaylaştıran bir -s giriyor araya (bu her zaman böyle olmuyor. bazı sözcüklerde -s kullanılmıyor. bu yüzden her örneği tekil değerlendirip tek tek öğrenmelisiniz).
  
  ıı. dörtlük:
  ıch wär so gern ein kleiner bunter fisch
  ein flossenschwinger, wasserplanscher voll von lebenslust
  ein lebenskünstler, ein glücksgenießer, leben für den augenblick
  geplantes ablenkungsmanöver von deinem problem
  --- bu dörtlükte bence dikkatinizi en çok çekmesi gereken öğe „geplantes ablenkungsmanöver von deinem problem“. çünkü geplantes derken partizip kullanılmış ve bu partizip sıfat olmuş. von ise öndeki „ablenkung“a bağlı. ablenkung von stress, ablenkung von liebeskummer gibi, burada da ablenkung von deinem problem denmiş.
  
  ııı. dörtlük
  ıch wär so gern ein großer, grüner, starker baum
  ein berg, ein fels in sturm und brandung warmer sich'rer hort
  'ne starke, feste schulter spender für geborgenheit
  die rückendeckung, sicherheit, vertrauen für alle zeit
  --- bu dörtlüğü sizlere bırakıyorum, özellikle vurgulanması gereken bir ifade bulamadım.
  
  ıv. dörtlük
  ıch würd' dich dann verfolgen, stets deinen weg erhellen
  alle schatten vertreiben, alle hindernisse fällen
  und wenn alles grau ist in deinem see der seele
  wär ich der einzige farbklecks, hoffnungsschimmer nur für dich
  --- bu dörtlükteki en önemli gramer kuralı bence verfolgen ve vertreiben fiillerinin gerektirdiği akkusativ. daha önceki cümlelerde yüklem sein olduğu için yükleme bağlı nesneler nominativ çekilmişti. burada ise „dich verfolgen“, „alle schatten vertreiben“ derken el mahkum akkusativ kullanılıyor.
  --- bir de koşul cümlesi var: „wenn alles grau ist, wäre ich der hoffnungsschimmer für dich“. bildiğiniz if clause.
  
  son dörtlük
  doch zu meinem bedauern werd' ich davon gar nichts sein
  denn ich bin stinknormal und habe lediglich nur schwein
  dass du an mir was findest, drum versuche ich zumindest
  vom sonnenstrahl, vom fisch, vom baum ein stück für dich zu klauen
  --- burada „hab‘ lediglich nur schwein“ bir deyim (ich hab' schwein gehabt). anlamını ve çözümlemenin devamını size bırakıyorum.
  
  geldik ikinci örneğe. früchte des zorns’un nimm mich mit adlı şarkısı (früchte des zorns john steinbeck’in gazap üzümleri/ the grapes of wrath romanının almanca adı bu arada). bu şarkıda aslında b1’le kesişen gramer konuları var, ama metin geneli a2’de kalmış.
  
  ı. dörtlük
  ıch fühl mich manchmal verloren und allein
  will viel lieben an tausend ander'n orten sein
  hier zu leben gleicht einem wartesaal
  ein bisschen wut, ein bisschen hass, ein bisschen angst und qual
  --- burada verloren bir zarf/adverb. allein’la birlikte "sich fühlen" reflexiv fiiline bağlı.
  --- bu dörtlükteki en ilginç kullanım „hier zu leben gleicht einem wartesaal“. yüklem gleichen ki gleichen dativ gerektirir. dolayısıyla nesne/dativobjekt "ein-em wartesaal". ancak burada özne de ilginç. „hier zu leben“, yani olduğu gibi kullanılmış. bu gayet de sık rastlanan bir konuşma biçimidir.
  
  ıı. dörtlük
  nimm mich mit, nimm mich mit nach haus
  schmink mich ab, zieh meine schmutzigen kleider aus
  wir fürchten und wir wein'n doch nicht allein
  komm, lass uns verdammt ehrlich zueinander sein
  --- bu dörtlüğü size bırakıyorum. trennbare verben son derece basit ve anlaşılır olduğu için hoşunuza gideceğini düşünüyorum.
  
  ııı. dörtlük
  halt mich fester, liebling, hier ist es so kalt
  ıch vergrab meine angst ganz tief im tannenwald
  lass und tanzen, schenk das glas noch einmal ein
  und lass und verdammt ehrlich zu einander sein
  --- buradaki en önemli fark bir anda präteritum’a geçilmesi, diğerlerinin tamamen anlaşılır olduğunu düşünüyorum.