avni arbaş

• 1965'te türkiye'den bir çağrı alır: "şu tarihe kadar gelip askerliğinizi yapın, yoksa yurttaşlık hakkınızı yitireceksiniz." avni arbaş o sıra ünlü fransız yazarı henry de montherlant'ın kitaplarının lüks baskıları için litografiler hazırlamaktadır. verilen süre içerisinde türkiye'ye dönemeyeceğini bildirir. "bu demek değil ki gelmeyeceğim. ama o anda bırakıp gelmeme olanak yoktu. adam beni mahkemeye verirdi. çünkü bu iş için para yatırmış, angajmana girmiş."
  
  ve yurtdışında yaşayan 3.500 kişiyle birlikte, yurttaşlık hakkını yitirir. yurttaşlıktan çıkarılanlar, başka ülkelerin uyruğuna geçerler. böylece dönemin hükümeti, büyük bir 'beyin göçü'ne yol açmış olur...
  
  1970 sonlarında annesi ağır hastalanır. "oğlumu isterim," diye ağlamakta, yemek yememektedir. avni arbaş bunu haber alınca, durumu açıklayarak, türkiye'ye dönmek üzere başvuruda bulunur. bir ay sonra, 'insani nedenlerle', bir aylık geçici pasaportla türkiye'ye girme izni verilir kendisine. ancak, o gelmeden bir gün önce annesi ölmüştür.
  
  kültürümüzden insan adaları, sf. 235-236
• ince memed'in 70'li yıllarda cem yayınevi'nden çıkan baskısının kapağını tasarlayan harika bir ressamımız.
• doğduğumdan beri yatağımın karşısında duran çocuk derya^* resminin yaratıcısı. her daim tünel'de çerçeveci ismail'in cafe'ye dönüştürdüğü mekanının önünde tavla oynarken görülebilir. sevimli bir ihtiyar başarılı bir ressamdır.
• bugün, bebek camii'nde kılınacak öğle namazını müteakip aşiyan mezarlığı'nda defnedilecek olan ressam.
  
  ölümünden çok kısa bir süre önce, nazım hikmet kültür ve sanat vakfıbaşkanvekili kıymet coşkun'u ikamet ettiği foça'ya çağırarak çizmiş olduğu nazım hikmet resimlerini vakfa bağışlayarak bu dünyadan giderken bile takdir edilesi bir davranışta bulunmuştur.
• iş kulelerinde şu aralar görülesi bir sergisi sürmekte olan ressam.
• hıfzı topuz'un kitabını yeni bitirdim, ne olursa olsun hep sanata ve aşka sarılmış, etkileyici. sanat iyileştirir hep inanırım, aşk da öyleymiş meğer.
• babası albay mehmet nuri bey iyi bir pedagog ve aynı zamanda iyi bir ressamdı. kuvâ-yı milliye süvarisi olan babasının etkisiyle atlara büyük bir sevgi, başkomutan mustafa kemal atatürk'e ise derin bir saygı besledi.
  
  henüz 10 yaşında kaybettiği babasının ona anlattığı sırları sayesinde nazım hikmet'i anlayacak ve yakın dostluk kuracak hümanizm yönü gelişti.
  
  ~30 yılık paris yaşantısından sonra memlekete döndüğünde kendisine sorulan "nasıl bir türkiye ile karşılaştınız ?" sorusuna "hayal kırıklığı! çok kirlenmiş insanlarla karşılaştım. ‘para’ tüm değerlerin önüne geçmiş. türkiye’yi atatürk kurdu, uğur mumcu gibiler savundu. ama 1980 sonrası bu değerlerden maalesef uzaklaşıldı. ikinci bir kurtuluş savaşı içindeyiz ve maalesef bu sefer düşmanımız içeriden. dahili düşman harici düşmandan çok daha tehlikelidir. atatürk portrelerini yinelemem, ressam olarak tek silahım fırçamla kurtarıcımızı anımsatmak içindir." cevabını verdi.
  
  “avni, bu resimler hakkında her yerde şöyle diyor: 'ben belli bir atı ya da kuvâ-yi milliyeci atatürk’ü değil, duygularımdaki, içimdekileri yapıyorum. temalarım giderek bir simgeye dönüşüyor.' mustafa kemal’in zaten kendisi ve adı bir simge değil mi? (edgü, 2001, s.194) ferit edgü’nün retorik sorusunun cevabı açıktır: atatürk, devrimin ve cumhuriyet’in simgesine dönüşmektedir."
  (çalışkan, serkan. “türk resim sanatında savaş resimleri ve bayrak imgesi ilişkisi”. ulakbilge, 63 (2021 ağustos): s. 1097–1107.)
  
  atlı mustafa kemal, 1988.
  
  kuvâ-yi milliye atlısı, 1976.
  
  mustafa kemal ve kuvâ-yi milliye, 1995.
  
  "bu atlar avni’nin atları
  kuvâ-yi milliye atları
  kara yamçı altında ak sağrı dolgun
  titrer burun kanatları,
  bu atlar avni’nin atları.
  
  kuvâ-yi milliye gelecek yine,
  şahin atlar aşarak yeli
  çiğneyecek gavuru da, anzavur’u da.
  kuvâ-yi milliye gelecek yine
  hem bu sefer ayyıldızlı bayrağı da ışık içinde
  
  bu atlar avni’nin atları
  kuvâ-yi milliye atları
  titrer burun kanatları
  
  bana avni’nin atlarına
  binmek nasip olmasa gerek
  ama memet binecek
  gelecek düşmanla topuz topuza!
  gülüm, kuvâ-yi milliye atları
  gözüm, kuvâ-yi milliye atları,
  memleketi satanları bağlasınlar,
  kuyruğunuza..."
  -nazım hikmet ran
• yaşar kemal'in (bkz: üç anadolu efsanesi) adlı kitabındaki kapak resmindeki atresmini çizen ressam.
• derya arbasin dedesi, zerrin arbasin da babasi olan ünlü ressamımız.
• foça'ya yerleşmiş, yaşamın içinde hayli yol almış bir ressam.