zenta savaşı ^*

• osmanlı ve avusturya orduları arasında 1697 'de zenta'da
  (bkz: zenta) yapılan ve osmanlıların yenilgisiyle sonuclanan savas.
• osmanlı imparatorluğu'nun yaşadığı en ağır hezimetlerden birisidir. tarihimizde pek bilinmez ama osmanlı ordusu amiyane tabiri ile amı götü dağıtmıştır. başında osmanlı sultanı'nın yani devletin başı padişahın olduğu ordunun bu derece büyük bozguna uğraması aynı zamanda avrupa'da osmanlı efsanesinin sonu olmuştur.
  
  çarpışma sonunda 20.000 osmanlı askeri çatışmalarda ölürken, 10.000 osmanlı askeri de boğularak ölmüştür. tamamına şehid oldu diyemiyoruz çünkü aralarında hıristiyan unsurlarda vardı.
  
  koalisyon kaybının 500 ila 1500 arasında olduğu tahmin edilmektedir..
• osmanlı tarihinin dönüm noktasıdır. bu hezimetten sonra bir daha hiçbir padişah ordusu önünde sefere çıkmamıştır.
• ikinci mustafa gibi cengaver bir padisah, bu savastaki yenilgi ile kabuguna cekilmis, seyhulislam feyzullah efendi ve burokrasinin gucu devlet yonetiminde daha da artmistir.
• 1683-1699 yillari arasinda suren, gavurlarin buyuk turk savaslari dedigi serinin en fantastik savasi.
  
  1687'de ikinci mohac savasinda ezilen ve hemen akabinde 1688'de belgradi kaybeden osmanli, 1690 yilina geldiginde toparlanmis, belgrad'i geri almis ve moral kazanmistir. 1697'e kadar kucuk catismalarla ve sinir savaslariyla suren savasin sonu hala belirsizdir.
  
  burada sahneye avusturya ordusu basindaki prens eugene (bkz: eugene of savoy) cikar. aldigi istihbaratla padisahin ordusu basinda oldugunu ogrenir, tum gucunu toplar, yaklasik 55000 kisilik orduyla osmanliyla savasmaya calisir ama osmanli hep acik savastan kacinir. eylül gibi szeged kalesini almak isteyen padisah, cafer pasa'nin dusman tarafindan yakalanmasi uzerine kusatmadan vazgecer, temesvar'daki kis karargahina cekilmek uzere harekete gecer. prens eugene bunu ogrenir.
  
  11 eylul 1697'de yaklasik 80000 kisilik osmanli ordusu nehri gecmeye calisirken avusturya imparatorluk ordusu saldirir. tarihte -geciyorum osmanli-avusturya tarihini, tum tarihte- olabilecek en buyuk kiyimlardan biri yasanir. avusturya topculari direk osmanli askeri uzerine ates acar, daracik alanda sikisan ordu atlilar tarafindan kesilir. sonucta avusturya ordusu 450 kisi kaybeder, turk tarafi 30000 kisi kaybeder. padisahin tum haremi, devlet hazinesi, osmanli sancagi, osmanli ordusunun elindeki 90 top....vs. yani donumuz dahi avusturya tarafindan ele gecirilir. bassiz kalan balkanlarda avusturya ordusu butun bosnaya hukmeder, saraybosnayi yakar yikar, biz de bakariz.
  
  1699'da karlofca imzalanir.
  
  prens eugene'nin turklerle alip veremedigi burda bitmez aslinda, 1711 prut anlasmasi ve 1715'te moranin ele gecirilmesi sonra gaza gelen osmanli, avusturya'ya savas ilan eder. prens eugene 1716 petrovardin savasinda osmanli'yi fena yener. hatta savasta ordunun basindaki silahdar damat ali pasa bile oldurulur. ustune osmanli'nin balkanlardaki en buyuk kalelerinden temesvar gider 1716'da, 1718'de belgrad gider. osmanli baris ister, pasarofca imzalanir, osmanli tuna'nin guneyine kadar cekilir.
• ikinci mustafa’nın çıkmıs olduğu üç macaristan seferinin sonuncusu olup tarihe zenta faciası olarak geçen savaş.
  sonuç o kadar kötüdür ki sadrazam şehit olmuş ve mühr-ü hümâyûn savaş meydanında kalmıştır. bu mühür günümüzde de viyana müzesindedir.
  savaştan sonra viyana kuşatmasından sonra kaybedilen yerlerin bir daha geri alınamayacağı düşüncesini devlet yönetiminde ortaya çıkmıştır.
  savaştan sonra karlofça anlaşması imzalanmıştır. bu savaştan sonra osmanlı ordusu artık savunma konumuna geçmiştir.
  
  not: ordu başında sefere çıkan son osmanlı padişahı ikinci mustafa'dır.
• literatürde zenta zaferi diye geçiyor olması lazım. o vakitler avusturyalılar çerkez, osmanlılar romandı.
• osmanlı ordusu'nun bir nehir kenarında gafil avlandığı, askerlerden bazılarının köprüyü geçerken boğulduğu, kalanların da karşı kıyıdan gelen yoğun topçu ateşiyle telef oldukları savaş. savaş için 2000 km yol gelen 80 bin kişilik ordu doğru düzgün göğüs göğüse vuruşma olmadan dağılmıştır ki bunun en az 30 bini olay yerinde telef olmuştur. tüm osmanlı tarihinin en büyük meydan muharebesi bozgunlarından biri iken bizim tarih kitaplarında esamesi bile okunmaz bu savaşın. savaşın kaybedilmesinin asıl sebebi karşı tarafın osmanlı içine sızdırdığı casuslar ve aldıkları sağlam istihbaratdır. osmanlı ordusu avusturya ordusundan çok uzakta olduğunu düşünürken bir nehirden karşıya geçer ve nehirden ilk geçenler paşalar, vezirler, saray eşrafı ve dolayısı ile hazine olur. nehir arkasında pusuda olan avusturya ordusunu bir anda karşısında gören bu gruptan çok az kişi canını kurtarabilir. geride kalan askerler karşı kıyıda ensesi kalınların bir bir cenneti boyladığını görünce orduda büyük panik başlar ve çoğu bu sefer topçu ateşinde gümler.
  savaşın karşı taraftaki zafer kazananı için; (bkz: prinz eugen)
• bu savaşın türkler tarafından bilinmemesi ve neredeyse satır arasında dahi tarih kitaplarında bahsedilmemesi memleket için bir utançtır. savaşın kaybına içeriden sızan istihbarat neden olmuştur. adına paşa denen bir ibnenin kişisel mefaatleri uğruna eugen'e orduyla ilgili bütün sırları anlatması sonucunda osmanlı ordusunun 30.000 kişilik kaybıyla son bulmuştur. (yılmaz öztuna büyük türk tarihi). top atışları başladığı sırada 100.000 kişilik ordunun küçük bir kolu köprüyü geçmiş, paniğe kapılan padişah ve sadrazam ordunun bağlantısının kesilmesinden korkarak askerleri iyice köprüye yığmış ve bu ağırlığı taşıyamayan köprü çökerek bir faciaya neden olmuştur. bunun dışında köprünün diğer tarafından çaresiz kalan askerler de eugen'in ordusu tarafından katledilmiştir.
  
  bilindiği üzere bu savaşın fiziki sonuçları, psikolojik sonuçlarının yanında önemsiz kalmaktadır. geçtim karlofça'yı osmanlı tarihinde padişahların saraya hapsolması, rüşvet ve ihtirasın ülkeyi esir alması gibi bir çok dolaylı sonuçla osmanlı'nın yıkılmasında önemli bir dönüm noktasıdır zenta savaşı. nitekim savaştan sonra oluşan barış döneminde ii. mustafa kendini ava ve zevk-ü sefaya vermiş devlet işleri dönemin şeyhülislam'ına kalmış, o da çocuklarını kadı olarak memleketin önemli illerine atamıştır ( tanıdık gelmesi lazım) sonra gelsin isyan, gitsin hüsran
• osmanli devleti'nin 2. viyana açilimindan sonra karsilikli kazanilip/kaybedilen ve avrupalilarin 'buyuk turk savaslari' dedikleri savaslarin sonuncusu denebilir. maalesef rezalet bir sekilde osmanli aleyhine sonuçlanmis ve osmanli askeri savasamadan telef olmustur.
  
  ankara savasi osmanli devletinin silkinerek yukselmesine sebep olmustu. zenta savasi da o denli sarsmis ve bir daha eski gunlere donulemeyeceginin isareti olmustur. yani bu savas osmanli için sonun baslangicidir.