• mühim birşeydir..

    (bkz: inkilap tarihi)
    (bkz: wilson çivileri)
    (bkz: öss)*
  • birinci dünya savaşı sona ermeden, 1918 yılının ocak ayında woodrow wilson'un savaş sonrası dünyası ile ilgili görüşlerini içeren bildiri.

    bu görüşler "14 nokta"dan oluşmaktaydı.*

    bunlar;

    1) barış görüşmeleri ve anlaşmaları açıklıkla yürütülecek, gizli diplomasi yöntemleri kullanılmayacaktır.
    2) barış ve savaş döneminde açık denizlerde seyr'ü sefer serbestisi sağlanacaktır.
    3) uluslararası ticaretteki engeller kaldırılacaktır.
    4) ulusal silahlanmanın iç güvenliğin gerektirdiği ölçü ve düzeyde tutulacaktır;
    5) tüm sömürge sorunları özgürce ve tarafsız çözüme bağlanacaktır. bu konuda şu kurallar gözetilecektir:

    6) birincisi, rusya'yı diğer ulusların istedikleri takdirde ve ölçüde özgürce yardımda bulunulması garanti edilecektir. ikincisi, rusya'ya kendi siyasi girişimi ve ulusal politikasında bağımsız olabilme özgürlüğü sağlanacaktır.
    7) almanya belçika'dan çekilecektir ve belçika tekrar bağımsız devlet halini alacaktır.
    8) alsace ve lorraine, fransa'ya geri verilecektir. bunun yanında, almanya işgal ettiği fransız topraklarını tekrar fransa'ya iade edecek ve verdiği zararı fransa'ya ödemeyi yüklenecektir;
    9) italya sınırları yeniden düzenlenecektir;
    10) avusturya - macaristan imparatorluğu altında bulunan halklara özerklik verilecektir;
    11) almanya, romanya, sırbistan ve karadağ'daki askerlerini geri çekecektir, ayrıca sırbistan'a denize çıkma hakkı verilecektir.
    12) osmanlı devleti'nin türk kesimlerinin egemenliğini güvence altına alınacak, imparatorluk içindeki öteki uluslara can güvenliği ve özerk gelişme olanakları sağlanacak ve boğazlardan sürekli geçiş özgürlüğü uluslararası güvence altına alınacaktır;
    13) bağımsız bir polonya'ya denize çıkma hakkı verilecek ve polonyalı'ların oturduğu bütün topraklar bu devlete bağlanacaktır;
    14) büyük ve küçük ülkelerin siyasal bağımsızlıklarını ve ulusal bütünlüklerini karşılıklı olarak garanti altına almak amacı ile özel statüleri olan bir uluslar birliğinin***en kısa zamanda kurulması için çalışmalara hemen başlanacaktır.
  • 1. dünya savaşı sonrası abd başkanı thomas woodrow wilson tarafından yayınlanan ilkeler bütünü. özetle şöyledir:

    * barış antlaşmaları açık olacak.

    * karasuları dışında, savaş ve barışta denizlerde mutlak serbesti bulunanak.

    * uluslararası bütün ekonomik engeller kaldırılacak ve eşitlik sağlanacak.

    * ülkelerin silahlanmayı bırakıp, yalnızca iç güvenlikleri seviyesine indirilmesi için karşılıklı garanti verilecek.

    * sömürgeler üzerindeki isteklerin serbestçe ve tam yansızlıkla incelenerek, bu bölgeler halkının çıkarların gözönünde tutularak sonuca bağlanması sağlanacak.

    * işgal edilmiş rus toprakları boşaltılacak ve rusya'ya kendi gelişmesini sağlaması için her tür imkan verilecek.

    * belçika'nın egemenlik haklarına dokunulmaksızın, boşaltılıp yeniden kurulacak.

    * işgal edilen fransız topraklarının boşaltılıp, almanya'nın 1871 yılında alsas-loren'i almakla yaptığı hatanın düzeltilmesi, yani bu toprakların tekrar fransa'ya geri verilmesi ve barışın garanti altına alınması sağlanacak.

    * italyan sınırları ulusal esaslara göre düzeltilecek.

    * romanya, sırbistan, karadağ topraklarının boşaltılması- sırbistan'a denizden serbest bir kapı verilmesi, balkan devletleri'nin ilişkilerinin ulusallık bakımından, tarihsel esaslara göre dostça düzenlenmesi, balkan devletleri'nin siyasal ve ekonomik bağımsızlıkları ve sınırlarının dokunulmazlığı için uluslararası garantiler verilmesi sağlanacak.

    * osmanlı imparatorhığu'nda, türkler'in oturdukları bölgelerin bağımsızlığının sağlanması; türk egemenliği altında bulunan diğer uluslara da özerk bir gelişme için tam ve engelsiz bir fırsatın sağlanması; boğazlar'ın uluslararası garanti altında bütün devletlerin ticaret gemilerine açılması sağlanacak.

    * denizden bir kapısı bulunan bağımsız bir polonya kurulacak.

    * büyük ve küçük ulusların, siyasal bağımsızlıklarının ve toprak bütünlüklerinin karşılıklı güvenliğinin garanti altına alınması amacı ile bir millet teşkilatı kurulacak.

    özünde, her milletin kaderini yine kendisi belirler düşüncesi yatan bu ilkeler itilaf devletlerince kabul edilmemiştir.
  • halide edip adıvar da bu prensipleri benimsemiş, hatta mustafa kemal atatürk ile de arasının açılmasına sebep olmuştur. halide edip adıvar'ın kimi çevrelerce vatan haini olarak benimsenmesine, hatta ve hatta türkiye'den ayrılmasına sebep olmuştur.
  • (bkz: vatanı satmak)
  • avrupalilar nezdinde pek makes bulmamis ilkelerdir. hatta yabanci bir diplomatin "tanrinin bile 10 tane emri varken wilson'un 14 tane var" dedigi rivayet olunur.
  • hiçbir maddesinde self determination yani kendi kaderini tayin hakkı gibi birşey yazmıyor. fakat nedense self determination denilince ilk akla gelen wilson ilkeleridir. küçükken öğrendiklerimizin hepsi yalanmış len, öldürüceksiniz beni..
  • italya sosyalist parti'nin gazetesi avanti*'nin yazarlarından filippo turati'nin öne sürdüğü ilkelerdir aslında. wilson önce "olur mu lan öyle şey amınagoyim" diyerek rest çekmiş arkasından da ilkeleri cilalayıp yayınlayarak üstüne oturmuş.

    mini çakal mısın len sen.
  • wilson ilkelerini iki açıdan ele alabiliriz. idealist veye realist bakış açısıyla. idealist açıdan, wilson ilkelerinin temeli platondur. platonun ortaya koyduğu felsefe ve barışçıl hedefe dayanır. bunun daha yakın zamandaki temsilcisi ise kanttır. hatta ebedi barış hakkında çok önemli bir denemesi vardır. öngördüğü şey, barış için gerekli olan şeyin devletler mertebesinde eşitlik, daha sonra da ulus üstü bir hukuk anlayışı olmasıdır. devletler arası eşitlikten kasıt bütün ülkelerin demokrasiye geçmesi, ve böylece gerek yönetim gerek halk açısından global bir eşitil sağlanmasıdır. aksi takdirde atinanın melosa dediği gibi, güçlerin eşit olmadığı yerde adalet söz konusu olamaz. önce uluslararası hukuk, daha sonra da ulus üstü hukuk ebedi barış, yani savaş olmayan bir dünyanın anahtarıydı kant için. wilson ilkeleri kantın denemesinde üstünde durduğu değerlerle oldukça örtüşmektedir. bu noktada sorulacak soru, wilsonun asıl hedefi gerçekten barış mı yoksa ortada menfaatçi bir durum mu var? realizmin gerektirdiği üzere her güç kendi menfaatini elinden geldiğince kollamak ister. doğru ya da yanlışı ahlaki açıdan ele almak pek mümkün değildir. (ilkelerin 1. dünya savaşı sırasında ortaya çıktığını belirtelim) böyle bakınca, asıl sebebin güçlü olan bazı avrupa ülkelerinin daha da güçlenip genişlemesini engellemeye çalışmak olabilir. bunu yaparken aynı zamanda da bu ülke temellerini daha önce bahsedilen asil idealist görüşler üzerine de kurabilir. ne olursa olsun, asıl sıkıntı bu iki bakış açısının da ingiltere ve fransanın işine gelmemesidir. bu durumda wilson ne yapabilir? elinden geleni. elinden ne gelir? çok da fazla bir şey değil. sonuç olarak bu ilkeler çoğu görüşe ilham kaynağı olmakla beraber soyutluktan kendini kurtaramamıştır; diye düşünüyorum.
  • yanlış yorumlandığını düşündüğüm ilkeler. osmanlı'nın zaten er ya da geç çökeceğini dağılacağını görmemiz lazım öncelikle. yani osmanlı zaten bitmiş bir durumda. ayrıca cumhuriyetin kurucu kadroları da bu ilkeleri çok sahipleniyor yeni kurulan bir türk devleti var. yeni bir devlet osmanlının devamı değil. o yüzden o dönemdeki uluslararası yazışmalar incelenirse bu ilkelere atıfta bulunulduğu çok rahat görülebilir.
hesabın var mı? giriş yap