• resim öğretmenliği lisans programına ait bir derstir. sanatçılar, sanat eserleri, ait olduğu dönemler ve akımlar incelenir. harcanan vakte değen derslerden biri. gerçekten faydalı ve eğlenceli.
    bazı kişiler (özellikle eğitimciler) tarafından dersin hatalı bir isme sahip olduğu düşünülür. bunun gerekçesi de öğrencinin henüz sanatı eleştirebilecek kapasitede olmadığı kanısı. diğer yandan türk dil kurumuna bakılırsa eleştiri kelimesi; "bir edebiyat veya sanat eserini her yönüyle değerlendirerek anlaşılmasını sağlamak amacıyla yazılan yazı türü." olarak açıklanıyor. bu açıdan bakıldığında adında da bir sorun olmadığı görülüyor. güzel bir ders evet.
  • erkan yazargan'dan gelsin:

    sanat eleştirisi nedir?

    öncelikle eleştirinin tanımını yaparak başlayalım: "eleştiri; yapılan, ortaya konan bir eserin tarafsız bir biçimde ele alınıp, incelenmesi ile oluşup gelişen bir değerlendirme sürecidir."

    sanat eleştirisi nedir?

    sanat eleştirisi, bir sanat araştırması ve sanata karşı duyarlı tepki verme sürecidir. feldman bir sanat yapıtını tartışmak için bir yöntem geliştiren ilk sanat eğitmcisidir. iki çeşi sanat eleştirisi vardır; öznel ve bağlam içinde eleştiri. öznel; intrinsic olan eleştiride dikkatler tek bir sanat yapıtında gözlemlenen ve duyumsanan bilgiden anlamlar oluşturan özelliklere ilişkin ipuçları üzerinde yoğunlaşır. bağlam içnde; extrinsik eleştiri, sanat yapıtının yapıldığı sosyo-tarihsel zamanlara ilişkin bilgileri araştır5ma yönntemidir. bu noktada, sanat tarihi ve sanat eleştirisi yöntemleri örtüşür. her iki yaklaşım aynı şekilde başlamakla beraber daha sonra farklılaşır. bağlam içinde eleştiri yapan kişi, salt bakarak anlaşılmayan öykü yada sanat yapıtı hakkında ipuçlarına yönelir (mitler, 1986).

    sanat eleştirmenleri ne yapar?

    bir sanat eleştirmeni, insanların dikkat etmedikleri şeyleri görerek, açıklayarak, ve ilişkileri çözümleyerek, anlamlarını yorumlayarak, toplum için önemini yargılayarak bir sanat yapıtının anlaşılmasına yardımcı olur.

    eleştiri sanatı

    eleştiri yapmak bir sanattır. eleştiri denilince millet olarak hep olumsuz eleştiriyi algılarız. oysa eleştiri, neresinden bakılırsa bakılsın, olumlu ve olumsuz, her iki ögeyi de içinde barındırır.

    sanat eleştirisinde araçlar

    sanat eleştirisinde kullanılabilecek araçları şöyle sıralayabiliriz:

    dikkat çekme:

    öncelikle, vurgulanması gereken olayın doğru kelimelerinin bulunması gerekir. bu, farklı yapıdaki kelimeler kullanılarak da yapılabilir, düşündüren esprilerle de… ya da tamamen ilgisiz başlıklar kullanarak merak ettirerek de… ifadeyi güçlendirme...

    kıyaslama:

    kıyaslamanın yapılabilmesi için benzer sanat olayları kaçırılmadan izlenmelidir. uğraşısı sanat olan kişi, yalnızca kendi sanat dalındaki gelişmeleri değil, diğer sanat dallarındaki gelişmeleri de izlemek zorundadır. bu gelişmeleri izlerken, yalnızca o gün ortaya konan ürünü değil, ürünün ve onu sunanların geçmişteki yaptıklarını da iyi bilmesi gerekir.

    benzetme veya benzersiz görme:

    ortaya konan sanatsal bir ifadenin öncelikle sanatsal boyutu, daha sonra diğer sanat olaylarıyla benzerlikleri veya ayrılıkları, daha sonra da aynı sanat dalı içindeki benzer veya benzersiz yönleri dökülmelidir.

    izleyici tepkilerinin önemi:

    eleştirmen, izleyici tepkilerini de almalıdır. bu tepkiler beğeni gücünü yansıtır. o toplumun gerek kültür birikiminde, gerekse sanat anlayışındaki varsa gelişmeler, sanat olaylarını izleyenlerin davranışlarına yansıyacaktır.

    sanatçının yaratmadaki özgürlüğü, yaşadığı dünyada yapamadıklarını, ürünü üzerinde yapabileceği duygusu, onu sonsuz bir haz derinliğine sürükler. kafasında parçaladığı veya bütünleştirdiği anlatımları ve anlatmak istediklerini, sanatında ve ürününde gösterir.

    her düşüncenin bir felsefesi vardır. o halde estetiğin de bir felsefesi vardır.

    eleştiride hedef

    eleştirideki hedef; olay, konu, ürün; yer, ortam, zaman, kişi açısından irdelenebilir. bunlardan biri, birkaçı veya hepsi de ele alınabilir. önemli olan; hedefi ortaya koyabilmektir.

    eleştiride hedef: yanlışların olduğu kadar doğruların da söylenmesi olmalıdır. bunu yaparken de önemli olan noktalar belirlenmeli, kişisel anlayış doğrularının yanında genel anlayış doğruları da vurgulanmalı, beğenilenlerin ve beğenilmeyenlerin üzerinde ayrıntıları ile durulmalı, yanlışlar önerilerle desteklenmeli, anlatım; dolambaçlı yollara sapmadan, net ve anlaşılabilir bir dille ifadelendirilmeli, yalnızca uzmanların anlayabileceği terimlerden olabildiğince uzak durulmalıdır.

    eleştirinin yan etkileri

    eleştirilerin, olumlu ya da olumsuz yan etkilerini de gözardı etmemek gerekir.

    eleştiriler:

    1. eleştirilen şeyi gündemde tutar.
    2. eleştirilen şeyin, istense de istenmese de reklamı yapılmış olur.
    3. eleştirilen şeyin taraf bulmasını sağlar.
    4. olumsuz eleştiri alanlar kabul etmese bile, eleştirilen şeyi bazen güçlendirir.

    eleştirisiz bir sanatın varlığından söz edilemez. güzellikleri övmek, çirkinlikleri önemseyerek üzerinde durmak ve mükemmele ulaşmak gerekir. ülkemizde eleştiri mekanizmasını en güzel çalıştıranlar; edebiyatçılar, tiyatrocular ve son zamanlardaki ataklarıyla sinema sanatı ile uğraşanlardır. edebiyatla tiyatro, diğer sanat dallarına göre daha çok iç içedir. öyküden romana, şiirden denemeye kadar, çok geniş bir alanda edebiyat üzerine eleştiri kitapları bulabilirsiniz.

    “ne kadar anlatırsan anlat, karşındakinin anlayabildiği kadar anlatırsın.”

    “bilgilerini ne kadar bildiğin değil, nasıl anlattığın önemlidir.”

    eleştirmen

    ideal eleştirmen tipi: bilgili - deneyimli - tarafsız ve ön yargısız eleştirmendir.

    eleştirinin gücü

    “eleştirinin gücü nelere bağlıdır?” diye bir soru akla gelebilir. eleştirinin gücü: eleştiriye ve eleştirene şöyle bağlıdır?

    eleştirinin:

    1. anlaşılabilirliğine;
    2. genel anlayış doğrularına;
    3. aynı dalın uzmanları tarafından kabul edilebilirliğine;
    4. yanlışlarının ve olması gereken doğrularının inandırıcılığına;
    5. evrensel boyutlarda ele alınıp alınmadığına;
    6. sağlayacağı yarara;
    7. etki alanına,

    eleştirenin:

    1. birikimine;
    2. farklı bakış açılarını görebilmesine;
    3. bilgilerinin doğruluğuna;
    4. daha önceki eleştirilerinin doğruluğuna;
    5. kişisel ve duygusal yaklaşımlarını aşabilmesine;
    6. teknik ayrıntılara özen göstermesine;
    7. yanlışları doğru açıklayabilme gücüne;
    8. kıyaslama gücüne;
    9. okuyucuyu ikna etme yeteneğine;
    10. deneyiminin sağlamlığına;
    11. eleştirisinin eleştirilebileceğini hesaplama gücüne.
  • ayla ersoy tarafından yazılmış bir kitaptır aynı zamanda. piyasada "bir resim nasıl okunur?" sorusuna cevap bulabilmeniz için yazılmış birçok kitap vardır. bu kitap da bunlardan biri. bu kitabı beğenme nedenim yalın bir dil kullanılmış olması, resim sanatına çok aşina olmayan bir kişi bile rahatlıkla anlayabiliyor yazılanları. eser yorumlamaya başlamak için çok yararlı bir kitap olduğunu düşünüyorum. kitap beş bölümden oluşuyor. bölümlerden birinde basit bir anlatımla tanınmış ressamların işleri incelenmiş. ayrıca tatmin eden bir kaynakçası var kitabın. ilginizi çekebilecek kitaplar buluyorsunuz.
  • hiçbir gerekiri olmayan kişi sanatçıdır. alıcı beğenisi, topluma örneklik, ahlak veya ahlaksızlık buna dahil. sanatçı istediğini yapar, tek gözeteceği yaratmaktır. yaratmasının tam mesai biçiminde sürmesi gerekmez. yaratmadan durabiliyorsa durur. vermek istediği için alabildiğini alır, istediği gibi alımverim bağlantılarına girer. nasıl olsa uzun erimde zaman, kısa erimde toplum cezasını veya ödülünü onar, sağlar. sanatçı komünal hatta komünist toplumda bile doğrudan (direkt) ele alınışla sorumsuzdur. yani topluluktan istediğini, gereksindiğini alır, bu temelde onun için "olmak" gereksinimidir. sanatçı sanatıyla birey ve toplum ilişkisine geçer. burada verdikleri dolaylı sorumluluk (sanatçı sorumluluğu) tarafını doyurur yani karşılar. onun sanatından öteki istediği kadar alır, kendisi verebildiği kadar vermiş olur. dolayısıyla sanatçı ve sanat eleştirisi haktır, ama 'suçlu ayağa kalk ve özeleştirini ver,'e kadar zorlayıcı olamaz.

    "sanat, eleştiriye dönüşüyor - çok onurlu bir şey; bunu kim inkar eder? ama bu katı itaat koşullarında sanat yapmak için çok daha fazla itaatsizlik, bağımsızlık, cesaret gerek. bu da beraberinde yaratıcılıktan kopma tehlikesini hetirmez mi?" thomas mann - doktor faustus
  • her sanat eserini farklı bir şekilde takdir edersiniz, ona karşı olan tutumunuz, tasarlandığı sırada yaşayan bir insandan ve/veya sanatçısından tamamen farklıdır.
  • sanat eleştirisini anlamak için walter benjamin'in sanatta ve edebiyatta eleştiri kitabı bir baş yapıt niteliğindedir. bu kitabın ilgili kişiye kattığı en güzel şey eleştirinin bir eserin yorumlanması değil, tamamlanması olduğuna dair öğretisidir.
hesabın var mı? giriş yap