recaizade mahmud ekrem

• ir kitabullah-ı âzâmdır serâser kâinat
  hangi harfi yoklasan mânâsı hep allah çıkar…
  recaizade mahmud ekrem
  
  bana recaizade mahmut ekrem'i sadece araba sevdalısı olarak tanıtan bu dizelerden bihaber bırakan eğitim sistemine de...
• recaizade mahmud ekrem (d. 1 mart 1847, istanbul, osmanlı imparatorluğu - ö. 31 ocak 1914, istanbul, osmanlı imparatorluğu), türk şair ve yazar. 19. yüzyıl osmanlı dönemi türk edebiyatının önde gelen isimlerindendir.
  
  namık kemal'le tanışmasının ardından edebiyat çevresine girmiş ve onun fransa'ya gitmesi üzerine, 1867'de tasvir-i efkar gazetesinin yönetimine geçmiştir. recaizade, üç oğlunun, özellikle de çok sevdiği nejad'ın ölümünden duyduğu acıyı dile getirdiği şiirleriyle daha çok karamsar duygular işledi. eski edebiyatı savunan muallim naci ve çevresiyle girdiği edebiyat tartışmalarıyla edebiyat-ı cedide akımının doğmasına zemin hazırladı. başta tevfik fikret olmak üzere döneminin genç şair ve edebiyatçılarını çevresinde topladı. tanzimat ve batı düşüncesinin yeni kuşağa benimsetilmesinde önemli rol oynadı.
  
  kendisinin yetkin tiyatro oyunu olarak bilinen çok bilen çok yanılır, ölümünden sonra yayımlandı. sanatta güzellik ilkesine bağlı kaldı. "sanat sanat içindir" anlayışını savundu. doğaya dönük, insanı doğa içinde ele alan şiirler yazdı. aşk ve ölüm temalarını işledi. eski-yeni edebiyat tartışmalarının merkezinde yer aldı. tek romanı, türk edebiyatında realizmin ilk örneklerinden sayılan araba sevdası adlı eseridir. yazar bu eserde ailesinin parasını zevk ve eğlencesine harcayanları eleştirdi. bu eseri yazdığı dönemde ailesini karşısına almış ve baba mirasından olacağını bile bile eserini yazmaya devam etmiştir.
• (bkz: araba sevdası)
• recaizade mahmud ekrem (d. 1 mart 1847, istanbul, osmanlı imparatorluğu - ö. 31 ocak 1914, istanbul, osmanlı imparatorluğu), türk şair ve yazar. 19. yüzyıl osmanlı dönemi türk edebiyatının önde gelen isimlerindendir.
  
  yaşamı;
  
  takvimhane nazırı recai efendi'nin oğlu, ercüment ekrem talu'nun babasıdır. babasından süryanice ve farsça öğrendi. 1858'de ilköğretimini tamamladı, özel öğrenim görerek yetişti. mekteb-i irfan'ı bitirdikten sonra (1858) girdiği harbiye idadisi'ndeki öğrenimini sağlık sorunları nedeniyle tamamlayamadı. hariciye nezareti mektubi kalemi'nde memurluğa başladı (1862). tanzimat ve nafia dairelerinde başmuavinlik (1874), şura-yı devlet (danıştay) üyeliği (1877), mekteb-i mülkiye ve galatasaray sultanisi'nde öğretmenlik (1880-88), birkaç ay evkaf ve maarif nazırlığı (1908), meclis-i âyân üyeliği (1908-14) yaptı.
  
  resmi görevle trablusgarp'a gönderildi. 1908'de 2. meşrutiyet'ten sonra kurulan kamil paşa kabinesinde maarif nazırı oldu. namık kemal'le tanışmasının ardından encümen-i şuara'ya katıldı. ilk yazıları namık kemal yönetimindeki tasvir-i efkar gazetesinde yayınlandı. 1870'lerden sonra kendisini tümüyle yazılarına verdi. batı edebiyatından çeviriler yaptı. 1870'te ilk oyunu afife anjelik, 1871'de ilk şiir kitabı nağme-i seher yayınlandı. yaşamını yitirdiğinde meclis-i âyan üyesiydi.
  
  edebî hayatı;
  
  namık kemal'le tanışmasının ardından edebiyat çevresine girmiş ve onun fransa'ya gitmesi üzerine, 1867'de tasvir-i efkar gazetesinin yönetimine geçmiştir. recaizade, üç oğlunun, özellikle de çok sevdiği nejad'ın ölümünden duyduğu acıyı dile getirdiği şiirleriyle daha çok karamsar duygular işledi. eski edebiyatı savunan muallim naci ve çevresiyle girdiği edebiyat tartışmalarıyla edebiyat-ı cedide akımının doğmasına zemin hazırladı. başta tevfik fikret olmak üzere döneminin genç şair ve edebiyatçılarını çevresinde topladı. tanzimat ve batı düşüncesinin yeni kuşağa benimsetilmesinde önemli rol oynadı.
  
  bir dönem tasvir-i efkar'ın yönetimine geçen mahmud ekrem'in, muallim naci ile "zemzeme- demdeme tartışması" meşhurdur.
  
  kendisinin yetkin tiyatro oyunu olarak bilinen çok bilen çok yanılır, ölümünden sonra yayımlandı. sanatta güzellik ilkesine bağlı kaldı. "sanat sanat içindir" anlayışını savundu. doğaya dönük, insanı doğa içinde ele alan şiirler yazdı. aşk ve ölüm temalarını işledi. eski-yeni edebiyat tartışmalarının merkezinde yer aldı. tek romanı, türk edebiyatında realizmin ilk örneklerinden sayılan araba sevdası adlı eseridir. yazar bu eserde ailesinin parasını zevk ve eğlencesine harcayanları eleştirdi. bu eseri yazdığı dönemde ailesini karşısına almış ve baba mirasından olacağını bile bile eserini yazmaya devam etmiştir.
  
  eserleri:
  
  manzume:
  -nağme-i seher (1871)
  -yadigâr-ı şebâb (1873)
  -zemzeme (3 cilt, 1883-1885)
  -tefekkür (düzyazı ile karışık, 1888)
  -pejmürde (düzyazı ile karışık, 1893)
  -talim-i edebiyat (1897)
  -nijad ekrem (2 cilt, anılarla birlikte, 1900-1910)
  -nefrin (1914)
  -takdir-i elhan (1886)
  -takrizat (1896)
  
  şiir:
  -zemzeme
  
  biyografi:
  -kudemadan birkaç şair (1888)
  
  roman:
  -araba sevdası (1896 ilk realist roman)
  
  öykü:
  -saime (1886)
  -muhsin bey yahut şairliğin hazin bir neticesi (1890)
  -şemsa (1895)
  
  tiyatro:
  -afife anjelik (1870)
  -atala yahut amerikan vahşileri (1873)
  -vuslat yahut süreksiz sevinç (1874)
  -görev çağrısı (1914)
  -çok bilen çok yanılır (1916)
  -muhsin bey (1915)
• (bkz: recaizade mahmut ekrem)
• türk edebiyatında ilk realist roman olarak geçen araba sevdası nı yazan, çiğdem talu ve zeynep talunun ve dolayısıyla çiğdem talunun büyük büyük dedesidir.
  
  1914'te ölen yazarın vefatı sonrası okullar tatil edilmiştir. o derece etkili bir isimdi. çocuklarından birini kaybettiği için kendini edebiyata verdiği söylenir. diğer çocuğu da gazetecidir.
  
  not: türk bilge kagan'ın uyarısıyla realist eklendi. ilk roman taaşşuk-ı talat ve fitnat'tır.