quaestor

• caesar 3'te alınan 7. ünvanın ismi.
• pleplerin de patriciler gibi bu göreve gelmesi mümkündür. disiplin soruşturmaları, vergi toplamak, para basımı ile de ilgilenmişlerdir. imperium yetkisine sahip değildir.
• (bkz: questor)
• roma' da yüksek bir devlet memuriyetidir.
  her sene tayin edilen ve aynı haklara sahip 2 memurdular, consüllerin yardımcıları olarak daha sonra 4, i.ö. 267'de 8, sulla zamanında 25, caesar zamanında sayıları 40 olur. quaestor 'un tam karşılığı müfettiş 'tir. cinai mahkemelere bakmış, sonraları maliyeyi de (bkz: aerarium) idare etmişlerdir. sonraları da quaestorların, eyaletlere giden kumandanlara eşlik ettiklerini de görmekteyiz. tabi buraya kadar olan, bu terimin ansiklopedik bilgisidir.
  
  şimdi gelelim terimin asıl beni ilgilendiren kısmına yani latince kimliğine, mahreç noktasına; kelimeler arasında, latincenin o müthiş ahengiyle raksedelim biraz, bundan ben zevk duyuyorum, umarım bu entiriyi okuyanlar da benzer bir tat alırlar.
  
  - quaero,-quaerere,-sivi,-situm; aramak, araştırmak, soruşturmak, incelemek, gözden geçirmek manasında olup, kanımca quaestor 'un önemli menşei bu fiil.
  - yukarıdaki fiilin supinum gövdesi yani quaesitum ' neutrum haliyle soru manasını vermekte. yani kökün verdiği manalar üç aşağı beş yukarı şekillendi; soruşturma, inceleme manası quaestor 'u adım adım oluşturuyor.
  - kökten bir başka fiil karşımıza çıkmakta; quaerito, -are; dikkatlice araştırmak, ısrarla sormak manasındadır.
  - quaesitio, -onis; soruşturma, sorgu, araştırma manasındadır. bu da ilk başta verdiğim fiilden türeme dişil bir kelimedir.
  - tam benzerlik olmasa da, kökte verdiğim fiil ve anlama yan destek çıkacak mahiyette bir fiil çıkıyor karşımıza; quaeso, -ere; rica etmek, dilemek anlamındadır.
  - ve doğrudan cinayet davalarına ilişkin süregelen mahkeme duruşmaları manasına gelen; quaestiones perpetuae veya işkenceyle soruşturmak için köleyi alıkoymak anlamındaki servum in quaestionem ferre terimlerinin özünde yer alan quaestio, -onis dişil ismi arama, sorgulama, araştırma, tahkik, teftiş, inceleme, cinayet davası, duruşma, mahkeme manasındadır.
  - bir dişil isimle daha karşılaşıyoruz; quaestiuncula, -ae önemsiz dava ya da sorgulama demektir.
  - artık başlığımızın konusu, masculenum/eril cinsinde olan quaestor teriminin manalarından, tarihsel gelişiminden başta söz ettim, o yüzden anlamından tekrar bahsetmiyorum, o manaları göz önünde bulundurarak bizzat quaestor isminin yan destek terimlerini belirteyim;
  - quaestorius sıfatı, quaestor'a ait manasındadır. hatta masculenum yani eril halde (quaestorius) 'eski quaestor', cinsiz yani neutrum halde (quaestorium) 'quaestor'un ikametgahı' manası vardır.
  - yine quaestura, -ae dişil ismi, quaestorluk, kamu sermayesi demektir.
  
  sonuç olarak roma 'nın bu mühim kurumunun latincedeki karşılığından, kökünden ve kendisinden türeyen terimler arasından böyle bir yolculuk gerçekleştirmeye çalıştım.
  sıkılmadınız umarım.
• altıncı nesil bir yazar.
• alternatifbank ın temel bankacılık sisteminin adıdır
• devlet hazinelerini idare etmek,vergi ve para cezalarını toplamak.consul’lere yardımcı olan quaestor’ların cezai işlede de yetkileri mevcuttur.
  
  ----------------------
  (bkz: consul)
• (bkz: quaestor club)
• latince’den fransızca’ya ve oradan dilimize de geçmiş bir kelimedir.
  (bkz: kestör)
• kısaca özetlemek gerekirse quaestorlar roma cumhuriyetinin bürokratik sınıfa seçilen temsilcilerdir (memurlardır). bu makam politik hayata başlamış bir gencin karşılaşcağı ilk görevdir. girmeden önce 30 yaş zorunluluğu vardır (eğer aristokrat bir aileden geliyorsa 28) ve 10 yıl kadar orduda görev yapmak gereklidir. cursus honorum 'un (makamlar merdiveni) ilk basamağıdır. bir kez girildiğinde yaşam boyu senato üyeliği beraberinde gelir.
  
  her sene belli sayıda quaestor seçilir (bu sayı dönemsel olarak değişmiştir) ve 3 gruba ayrılırlar. ilk grup valilerin vekilleri olur ve vergi toplama, askere adam alma ve küçük birliklerin komutanlığı (fakat her konuda olduğu gibi bu konuda da tamamen valiye bağlıdır) gibi alanlarda iş yapar. ikinci grup ise, konüsülün adamı olur fakat onlardan çok daha yetkili makamlar olduğu için (praestor) bu görev biraz daha semboliktir. üçüncü grup olan şehir quaestorları ise hazineden sorumludur ve satürn tapınağında bulunan hazineyi (altın ve gümüş) denetler ve korurlar. aynı zaman hazinenin saklandığı bu satürn tapınağı yazılı yasaların da depolandığı bir yer olduğu için bir arşiv niteliği de taşır. bu nedenle şehir quaestorları bir nevi bu arşivden de sorumludur.
  
  tarihte quaestorluk yapmış olan figürlere baktığımızda cicero , caesar ve gracchus dikkat çeker. her biri kendi zamanında iz bırakmış figürlerdir.
  
  örnek vermek gerekirse, vali vekilliği yapan cicero, quaestorluğu boyunca sicilyadaki zirai (tahılın alım satım fiyatı ile ilgili) sorunları çözmüş ve bu nedenle sicilya halkı (özellikle de toprak sahipleri) tarafından çokça sevilmiştir. tahılın romaya gönderilme fiyatını düşürmüş, ama aynı zamanda da yetkililerin bu fiyatlandırma üzerinden aldığı kârı kaldırmış, toprak sahiplerinin daha fazla kazanmasını sağlamış ve böylece sicilyalılara yardım etmiştir.
  
  başka bir örnek olan iulius caesar ise cicero gibi vali vekilliği yapmıştır ve roma cumhuriyeti 'nin hispania ulterior (günümüzde güney ispanya 'da bulunan endülüs bölgesi) ismindeki eyaletinin quaestoru olmuştur. o da quaestorluğu döneminde (vali sürekli askeri görevde olduğu için) halka roma yasalarını benimsetmek, ihtilafları gidermek gibi hukuki konularla ilgilenmiştir. deneyim kazanan caesar ileride bölgeye bir vali olarak geri döndüğünde, eyaleti zaman içerisinde madencilik yapılan, refah düzeyi yüksek bir hale getirmiştir. kısacası quaestorluğunun faydasını görmüştür.
  
  bu örneklerden ve yukarıdaki açıklamalardan görülebileceği üzere questorluk roma politik hayatının ilk adımıdır, girişidir.
  
  dip not: romadaki senato ve cursus honorum hakkında daha detaylı entryler yakında gelecektir.