quaestor

• roma' da yüksek bir devlet memuriyetidir.
  her sene tayin edilen ve aynı haklara sahip 2 memurdular, consüllerin yardımcıları olarak daha sonra 4, i.ö. 267'de 8, sulla zamanında 25, caesar zamanında sayıları 40 olur. quaestor 'un tam karşılığı müfettiş 'tir. cinai mahkemelere bakmış, sonraları maliyeyi de (bkz: aerarium) idare etmişlerdir. sonraları da quaestorların, eyaletlere giden kumandanlara eşlik ettiklerini de görmekteyiz. tabi buraya kadar olan, bu terimin ansiklopedik bilgisidir.
  
  şimdi gelelim terimin asıl beni ilgilendiren kısmına yani latince kimliğine, mahreç noktasına; kelimeler arasında, latincenin o müthiş ahengiyle raksedelim biraz, bundan ben zevk duyuyorum, umarım bu entiriyi okuyanlar da benzer bir tat alırlar.
  
  - quaero,-quaerere,-sivi,-situm; aramak, araştırmak, soruşturmak, incelemek, gözden geçirmek manasında olup, kanımca quaestor 'un önemli menşei bu fiil.
  - yukarıdaki fiilin supinum gövdesi yani quaesitum ' neutrum haliyle soru manasını vermekte. yani kökün verdiği manalar üç aşağı beş yukarı şekillendi; soruşturma, inceleme manası quaestor 'u adım adım oluşturuyor.
  - kökten bir başka fiil karşımıza çıkmakta; quaerito, -are; dikkatlice araştırmak, ısrarla sormak manasındadır.
  - quaesitio, -onis; soruşturma, sorgu, araştırma manasındadır. bu da ilk başta verdiğim fiilden türeme dişil bir kelimedir.
  - tam benzerlik olmasa da, kökte verdiğim fiil ve anlama yan destek çıkacak mahiyette bir fiil çıkıyor karşımıza; quaeso, -ere; rica etmek, dilemek anlamındadır.
  - ve doğrudan cinayet davalarına ilişkin süregelen mahkeme duruşmaları manasına gelen; quaestiones perpetuae veya işkenceyle soruşturmak için köleyi alıkoymak anlamındaki servum in quaestionem ferre terimlerinin özünde yer alan quaestio, -onis dişil ismi arama, sorgulama, araştırma, tahkik, teftiş, inceleme, cinayet davası, duruşma, mahkeme manasındadır.
  - bir dişil isimle daha karşılaşıyoruz; quaestiuncula, -ae önemsiz dava ya da sorgulama demektir.
  - artık başlığımızın konusu, masculenum/eril cinsinde olan quaestor teriminin manalarından, tarihsel gelişiminden başta söz ettim, o yüzden anlamından tekrar bahsetmiyorum, o manaları göz önünde bulundurarak bizzat quaestor isminin yan destek terimlerini belirteyim;
  - quaestorius sıfatı, quaestor'a ait manasındadır. hatta masculenum yani eril halde (quaestorius) 'eski quaestor', cinsiz yani neutrum halde (quaestorium) 'quaestor'un ikametgahı' manası vardır.
  - yine quaestura, -ae dişil ismi, quaestorluk, kamu sermayesi demektir.
  
  sonuç olarak roma 'nın bu mühim kurumunun latincedeki karşılığından, kökünden ve kendisinden türeyen terimler arasından böyle bir yolculuk gerçekleştirmeye çalıştım.
  sıkılmadınız umarım.