perge

• sanat ve bilim adamlarının yaşadığı ve özellikle roma döneminde zenginleşerek büyük bir refah düzeyine ulaşan bir kent, ms 141 ve 240 yıllarında meydane gelen depremler nedeni ile toprak altında kalarak insan eli ile yokedilmekten kurtulmuş. heykelleri, agorası, roma döneminden kalma hamamları ve ms 2. yüzyılda inşa edilen yunan-roma usulü tiyatrosu ile önemli antik çağ kenti.
• (bkz: pergel)
• bir donem ptt'nin telefon kartlari uzerinde resmi olan bir turistik beldemiz.
• antalya'da stadyumun arkasında bulunan en eski otellerden biri ve falezlerin arasında muhteşem bir denizi var , akvaryumda yüzüyormuş hissi verior insana..
• onemli bir pamphylia kentidir. iki tepe ile cevrelenmis, duz bir akropol uzerine kurulmustur. yapilan kazilarda cikarilan buluntular kentin tarihini m.o. 13. yy’a kadar goturmektedir. fakat prehistorik arastirmalarda iskanin m.o. 2. ve 3. binlerde basladigi soylenebilir. su an toprak ustundeki kalintilarin cogu roma imparatorluk cagi’na aittir. miken, rodos ve hellen kolonizasyonu ile kent zaman icinde gelismis, akdeniz’le baglantisini saglayan -bugunku adiyla- “aksu” nehri sayesinde zenginlesmistir.
  
  buyuk iskender’in olumunden sonra sehir bir sure antigonos’un, daha sonra da seleukos’larin egemenligi altinda kalmistir. pax romananin sagladigi devamli baris ortami sayesinde savunma sistemine ihtiyac ortadan kalmis ve sehir guneye dogru gelismistir. kentin bugun ayakta olan tiyatro, stadium, agora, hamamlar, cesmeler, sutunlu caddeler gibi yapilari da bu bolgede bulunur. m.s. 3-4. yy’da roma gerilemeye baslayinca, guneye dogru gelisen kisim da bir surla cevrilmistir.
  
  helenistik surun doguda, batida ve guneyde olmak uzere 3 kapisi vardir. perge denilince akla ilk gelen goruntu olan, sehrin guneyindeki dort katli, iki yuvarlak kuleyle korunan anitsal kapi, oval avlusu ile ilginc bir plana sahiptir. kapida uc evre gorulur:
  1) helenistik donem
  2) erken imparatorluk donemi
  3) hadriyanus donemi (oval avlu kuzeyde kesilmis ve buraya bir zafer taki yapilmistir.)
  
  kentin dogu-bati ve kuzey-guney dogrultusunda uzanan ve bir kavsakta kesisen iki ana caddesi vardir. helenistik kapinin arkasindan baslayan sutunlu cadde -kirilmalar yaparak- kuzeye ilerler ve hadriyanus donemi’nde yapilan, akropol’e cikan bir anitsal cesme-kapi kompleksiyle son bulur. cesmenin ustundeki dev heykelin buyuk bir kismi bugun ayaktadir. ayrica cesmeye giden sutunlu yol boyunca kimi sutunlarin tepelerine yakin yerlerinde alcak kabartmalar bulunur. kavsakta demetrios ve apollonios kardeslerin zafer taki ile iilius cornutus ve karisi tarafindan imparator nero’ya ithaf edilen palaestranin yer almasi caddenin onemine isaret eder. agora da sutunlu cadde ile birlikte planlanmistir.
  
  kentin iki hamami kapilara yakin ve batidan gelen su yollarinin kolay ulasabilecegi yerlerdedir. bati kapisi yakininda kuzey hamami, gelisim bolgesi icinde guney hamami yer alir. guney hamamindan perge heykeltraslik okulunun gorkemli ornekleri sayilabilecek heykeller cikarilmistir. severuslar doneminde hamam genisletilmis, iki yaninda imparator septimius severus’un ve karisi julia domna’nin heykelleri olan cesme yapilmistir.
  
  stadium ve tiyatro kentin sur duvarlari disinda kalan resmi yapilaridir. tiyatro helenistik gelenege gore, tepeye yaslanmistir. 200 yillik surec icinde insa edilmistir. tiyatronun karsisinda yer alan stadium da m.s. 1. yy’in ikinci yarisinda yapilmaya baslanmis ve tiyatrodan daha kisa zaman once bitirilmistir.
  
  perge’deki sivil mimarlik ornegi konutlarda en cok helenistik ev tipine rastlanir. evler genelde 300-500 m2’dir ve bazilari 2 katlidir. kuyu, sarnic ve su teknelerinin bulundugu peristylin yaninda hela, mutfak, oikos (esas oda) ve icinde kucuk bir cesmesi bulunan triclinium (yemek odasi) yer alir. evlerde ele gecen kaplar, kandiller, frizli masalar luks ve refah doneminin, derin kaseler ve daha kalitesiz kaplar ise yeme aliskanliklarinin degisimi ile enflasyon ve fakirligin basladiginin kanitidir. nekropoller sur duvarlarinin dogu ve batisindadir. suslu lahitler m.s. 2. yy’daki zenginligi vurgularken, sussuz, sade mezar ve lahitler fakirlesmenin gostergesidir. perge’de m.s. 1. yy’da plancii’ler ailesinden plancia magna adli bir kadinin kentin idarecisi, artemis ve imparator kultu rahibesi olarak buyuk onemi vardir.
  
  perge kazilari istanbul universitesi’nden prof. dr. haluk abbasoglu baskanliginda surduruluyor. (isbu entry’de kendisinin kazilara iliskin ozet raporundan yararlanilmistir.) bugune kadar perge’de gun isigina cikarilan buluntular, antalya muzesi’nde sergileniyor. ayrica perge’de roma cagi’nda bir seramik okulu oldugu ve yerli uretim yapildigi da biliniyor.
• vaktiyle butun duvarlarinin mermerle kapli oldugu hamamlara sahip antik kent.
• apollonius da buralıdır.
• (bkz: jale inan)
• bira markası için (bkz: perge pilsner)
• tarihin derinliklerinde bir yerlerde eşcinsellerin yaşadığı ve sapkınlıkları her geçen gün arttığından dolayı lanetlenen bölge. akdeniz bölgesinde antalya da.