• kafalari atip butun dunyayi fethetmeye basladiklarinda mogollarin kurdugu kocaman imparatorluk. onune gelen yeri fethedebilmistir bu adamlar, saygi duymak lazimdir.
    (bkz: mogol mutlulugu)
  • herhangi bir devlet yapisi icermeyen barbar bir topluluk olarak kalmistir mogollar. imparatorlugu birak devlet olarak bile adlari zor gecer bu nedenle. bir cengiz han ile olmuyor bu isler.
  • bu noktada "hangisi?" diye sormak gerekir. tarihte binbir farkli isimde o kadar cok mogol imparatorlugu olmustur ki. cengiz han'inkinden, timur imparatorluguna, oradan karahanlilar'a, altinordu devleti'ne kadar uzanan muthis bir devletler silsilesi, tek bir imparatorluk adi altinda anilamaz.
  • orta asya'da kurulan dünyanın en geniş imparatorluğu. asya'da yaşayan moğollar 12. yüzyıla kadar bir türlü birleşemediler. adeta bir konfederasyon şeklinde yaşıyorlardı ve aralarında rekabet vardı. ancak 12. yüzyılın sonunda 20 yaşında bir moğol hepsini birleştirmeyi başardı : timuçin. 1189'da ona cengiz han adı verildi. yani tüm dünyanın kralı. cengiz han, başkenti karakurum'a taşıdı. cengiz han öldüğünde, moğol imparatorluğu pekin'den hazar denizi'ne kadar uzanıyordu.

    12. yüzyılda en güçlü moğol kabileleri orhun-tula boylarında yaşayan kerayitler, baykal gölünün güneyindeki merkitler, irtiş civarındaki naymanlar idi. bu sırada karahıtaylar da maverâünnehir'de harezmşahlarla mücadele halindeydi.
  • cengiz kağan ile bilinen imparatorluk. han sözcüğü farsça kökenli olduğundan genelde kağan sözcüğü yeğlenir. "iki denizin hakimi" anlamına gelen cengiz lakabını * kendine aldığı zaman temuçin doğuda pasifik okyanusuna, batıda hazar denizine değer *. zamanında irc olsa, cengiz nam kişinin yesügey oğlu temuçin olduğunu bilebilirdik tabii.

    devlet kuramadıkları konusu devletin ne ile tanımlandığına göre değerlendirilebilir. bizim anayasa mahkemesi adını verdiğimiz kurum, devletin temel taşlarından birisi kabul edilirse, tarihte çok az devlet varolmuştur. yani kıstasa göre değişir. bu bağlamda bugün batı devletlerinin kökeninin de alayı yabani ve kanunsuz barbarlar sürüsüdür. ama iş böyle değildir tabii. türkler kendi anlayışlarına göre devlet kurmuşlardır. çinliler de devlet kurmuşlardır. moğollar da kendi devlet düzenini yeğledi. ortak dillerimizde "ya devlet başa, ya kuzgun leşe" atasözü bunu belirtir. bugün adı esamesi okunmayan romalılar da devlet kurmuşlardır. bugün izleri yok diye bir devleti yok saymak da pek akılcı değildir. kaldı ki bozkırda bir ülkeyi ziyaret etmek isteyen kişiler gidebilir. moğolistan diye büyücek bir ülke de bulunur. sayı sayarken zorlanmazsınız. "bir, iki, üç..." diye sayıyorlar. bağrınıza basasınız gelir. lakin çoğu sözcüğü ya biz unutmuşuz ya da onlar yeni bulmuş. bildiğimiz, ata soyundan dediğimiz içecekleri zaten her gün içiyorlar. kımız olsun kefir olsun, sağlıklı içecekleri biliyorlar. bugün ruslar 250.000 atlık çiftliklerde kımızı, kefiri boşuna üretmiyor. bunlar moğol imparatorluğunun türklere de mal olan bazı kazanımlarıdır.

    moğollar (müzik grubu olan değil) onca başarı kazanmış, kan dökmüş, can almış, fetih yapmış, yerlerin adını değiştirmiş güçlü bir kavim olmakla bir; tüm ideolojileri yenmek ve aşağılamak, yenilenlerin vergisini almaktır. aşağı olanlar zaten kaybettikleri için pek de ses çıkartamazlar. kaybedenlerin içinden pek çoğu zaten moğollar tarafına geçmiştir. güçlü olmak daha büyük bir gücü getirir. özentiler gücü daha da öte götürür.

    şimdi bunca tanım kalbinizi sıkıştırdı, canınızı sıktıysa bir de şöyle bakalım. bu adamlara barbar demeden önce bir düşünelim. bundan bir kaç yüz yıl sonrasını düşünün. abd, giderek ülkemiz dahil tüm ulus devletleri kuşatıyor. ulus devletler bir sorun olarak karşısında. güçlü kaynaklara sahip ülkeleri teker teker ele geçiriyor. fethediyor. "demokrasi" getiriyor. (ırak'ta olduğu gibi vergiye bağlamanın farklı bir adı. petrol var. sömür allah sömür)

    moğollara bugün devletsiz barbarlar diyen insanlar aslında bir hatayla karşı karşıya. moğollar devletsiz barbarlar değil. devlet sahibiler. barbar demek insafınıza kalmış. ama bugün bir abd silahlanma rakamlarında kendisinden sonra gelen 25 ülkenin toplamını da geride bırakmışsa oturup bir düşünmemiz gerek.

    kim barbar?

    kim medeni?

    eliyle yemek yiyen, istediği ülkeyi ele geçiren insanları kastediyorsak. evet. moğollar barbardır.
  • moğol imparatorluğu pasifik okyanusu'ndan karadeniz'e, güney asya'dan sibirya'ya kadar uzanan geniş bir devlet idi. fakat yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük devleti değildi. bu ünvan "üzerinde güneş batmayan devlet" olarak da bilinen britanya imparatorluğu'na aitti.
  • ordusunun, yönetim bürokrasisinin ve kurucu unsur olan halkların önemli bir kısmı türktü, fakat liderlik moğollarda ve cengiz han'daydı.

    bu durum tarih anlatısına şu şekilde yansımıştır: eğer moğol imparatorluğunun gücünden, topraklarının genişliğinden, tarihin en büyük imparatorluklarından birisi olduğu bahsediliyorsa bundan hemen türklere pay çıkartılır, efendim bunda türklerinde payı vardı, ordusunun çoğu türktü vs denir.

    yok eğer yaptığı katliamlardan, yakıp yıkmasından, taş üstünde taş bırakmamasından bahsediliyorsa, bu devlet adı üstünde moğol imparatorluğudur. türk'ün t'sinden laf açılmaz.
  • doğudan batıya doğru ticaret yolları üzerinde belli aralıklarla hanlar inşa ederek ticareti canlandıran postanın daha hızlı ulaşmasına vesile olan imparatorluk. han başına 400 at bulundurulduğu belirtiliyor. yorgun atlar bu dinlenme bölgelerine bırakılır yola sağlıklı ve dinç atlarla devam edilirmiş.
  • 13. yüzyılın başında cengiz han tarafından kurulmuş, dünya tarihinin bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluğu. insanlık tarihine değişik şekillerde etkisi olmuştur. moğollar, asya'da sınırları kaldırarak kültürel etkileşim ve ticaretin artmasına katkı sağlamışlarsa da yaktıkları kütüphanelerle pek çok kültürü de yok etmişlerdir.

    insan öldürme konusunda ise oldukça yenilikçiydiler. erimiş altın veya gümüşü kurbanlarının ağzından dökmek favorilerindendi.
  • (bkz: #45695339)
hesabın var mı? giriş yap