magistratus
-
-
imperium yetkisine sahip şahsiyetler.
-
osmanlılardaki kadı ile mukayese edilebilecek hukuki makam. gerek kadı gerekse de magistratus denilince akla ilk olarak adli yetkiler gelse bile, aslında her ikisinin de aslında idari yetkileri de vardır.
-
magistratus ordinarii ve magistratus extraordinarius olmak üzere iki tipi olan makamdır. seçim ile genellikle süreli olarak yetkilendirilirler.
roma krallığı'nda yürütücü magistratuslar (executive magistrates) seçim ile yetki alırlar. roma kralı, krallıktaki en yetkili yönetici magistratustur. başyönetici, başrahip, başkanuni ve başkomutandır. ancak bu mevkiye yalnızca seçim ile gelebilirler. başkanuni olduğundan tüm yetkileri kanunlar ile belirlenmiştir ve pratikte sınırsız gücü vardır. savaş zamanı orduyu düzenleme, komutan atama ve seferleri o yönetir. devletin tüm mal varlığı onundur. bir anlaşma olurken o, roma'nın tek temsilcisidir.
quaestor, tribün, praefectus urbis roma krallığı zamanında bulunan magistratuslardan bazılarıdır.
roma cumhuriyeti zamanında makamlar yetkilerine göre sırasıyla,
diktatör (magistratus extraordinarius)
konsül
praetor
censor
aedile
quaestor'dür.
her magistratus, kendine eşit veya daha düşük yetkideki başka birinin kararını, hareketini veto etme hakkına sahiptir. bir magistratus'un, görev süresi bitince tekrar seçilebilmek için 10 yıl beklemesi gerekir.
roma imparatorluğu zamanında da önceden olduğu gibi seçim ile yetki alırlar, olağan süreleri dolunca da yetkileri feshedilir. imparator, roma'nın sivil hayatı üzerine yetkilerini potestas tribunicia'dan alır. cumhuriyet zamanında censor tarafından yapılan toplum kurallarını koyma yetkisiyle yeni bir sosyal sınıf: senatoryal sınıf'ı oluşturmuştur. bunun sonucunda senato üzerinde geniş bir güç verir. ayrıca her zaman pontifex maximus olması, dini yaşamı da kontrol hakkı vermiştir.
askeri güçlerini ise imperium proconsulare'dan alır, cumhuriyet zamanındaki proconsul gibi bir gücü olur.
cumhuriyetten imparatorluğa geçiş sırasında pek çok magistratus makamı ya prestij ve güç kaybetmiş ya da tüm yetkilerini imparatora devrederek kaybolmuştur. bu makamlara gelmek isteyen kişiler ise eğer imparator izin vermişse cursus honorum'a uygun olarak seçilebilir.
ayrıca magistratus extraordinariuslar için:
(bkz: diktatör)
(bkz: magister equitum)
(bkz: decemviri)
(bkz: konsuler tribun)
(bkz: triumvir)
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap