klaus fuchs

• ingilizdir kendisi dedim ama değilmiş. bildiğim kadarıyla rusların kendisinden herhangi bir talebi olmamasına rağmen vermiştir planları.
• tarihin en tartışmalı kişiliklerinden birisidir. burada kendisi hakkında sadece bir entry olduğunu görünce şaşırdım.
  
  önce casus, sonra bilimadamı mı; yoksa önce bilimadamı sonra casus mu? it's complicated. ama bir yerde okuduğuma göre abd'nin en nefret edilen kişiliklerinden biri imiş kendisi. öyle ki bir ortamda adının geçmesi bile herkesin susmasına ve gerilmesine sebep olurmuş. oğlunun, babasının ölümünden sonra yaptığı bir konuşma vardı, bir zaman denk gelip okumuştum ama şimdi ara ki bulasın. oğlu var mı yok mu onu bile bulamadım hiçbir yerde. o yüzden kaynak gösteremiyorum. bulan/bilen varsa paylaşsın. ama çok dokunaklı bir konuşma metniydi okuduğum. babasının aslında insanlığa ne büyük bir iyilik yaptığını, atom bombasını abd'nin tekelinden çıkarıp rusya ile paylaşarak olası bir savaşı nasıl engellediğini (zira amerikalılar o vakitte misilleme korkusu ile kullanacakları varsa da kullanmadılar bombayı) ve fakat insanların bu açıdan bakmayıp fuchs'ı günah keçisi ilan ettiklerini anlatıyordu.
  
  los alamos'ta yürütülen atom bombası çalışmaları ile fizikçilerin eli tarihte ilk kez kana bulandı orası gerçek. ama klaus fuchs bana kalırsa hala tartışmalı, hala iyi ile kötü arasındaki grilikte bir yerde asılı.
• 29 aralik 1922 rüsselsheim almanya dogumlu fizikci, komünist.
  
  rusya icin casusluga 1941´de amerika birlesik devletleri´nde baslamis bilimadami / atom casusu.
• almanya'da komünist parti üyesi iken reichstag yangınından sonra ingiltere'ye kaçar. daha sonra kanada ve sonrasında abd'ye geçer.
  
  manhattan project'te çalışırken hidrojen bombası ile ilgili çalışmaları sovyetlere sızdırır. savaştan sonra 1946 yılında ingiltere'ye geri döner. babası hala doğu almanya'dadır bu sırada. 1950 yılında mi5 tarafından sorgulanır ve ajan olduğunu itiraf eder. ajanlık yaptığı dönemde ruslar müttefik olduğu için 14 yıl hapse mahkum edilir. 9 yıl sonra erken tahliye edilir ve hemen soluğu doğu almanya'da alır.
• alman nükleer fizikçi. plutonyumun patlama anındaki hareketini ilk hesaplayandır. bu gün bile onun adını taşıyan hesaplama yöntemi kullanılıyor. inanmış bir kominist ve kgb ajanıdır. kgb de ki kod adı "rest" imiş. los alamos labarotuarlarındaki tek ajan o değil, atom fizikçisi morris cohen de "lois" kgb elemanıymış. rosenberg'lerin kuryeliğinde, amerikan kominist parti elemanlarının bağlantısıyla tüm atom sırları kgb ye oradan da moskova'ya ulaştırılıyormuş.
• büyük savaş başlamadan önce einstein önderliğindeki bir grup bilim adamı, amerikan başkanı franklin d. roosevelt'e bir mektup yazar. nazi almanya'sı atom bombası üretmek üzeredir. böylece manhattan projesi başlar. j. robert openheimer liderliğindeki ekipte edward teller, enrico fermi, david bohm, james frank, emilio serge, felix bloch, rudolf peierls, james chadwick, otto frisch, eugene wigner, leo szilard ve klaus fuchs vardır ve iki milyar dolar harcanır, bomba üretilir. hiroşima ve nagazaki'ye atılır. yüzbinlerce insan öldürülür. grup lideri openheimer, amerika doğumlu bir alman yahudisidir ve sola yatkın bir insandır. hidrojen bombasının yapımının gereksizliği konusunda edward teller ile kapışmıştır.
  
  3 eylül 1949'da amerikan hava kuvvetleri meteoloji uçağı, kamçakya yarımadası üzerinde uçarken, radyoaktivite ölçüm cihazları bir anormallik fark eder. uçak, olağandışı bir hava kirliliğinin içinden geçmiştir. ertesi hafta, bu kirli havanın pasifiği geçerek kuzey amerika'ya vardığı tespit edilir. uçaklar tekrar havalanır, yeni numuneler alınır ve sonuç tam bekledikleri gibidir. numunelerde plütonyum ve doğal olmayan elementlerin izleri vardır. ruslar kamçakya yarımadasında atom bombasını patlatmıştır.
  
  olay amerika'nın yöneticileri arasından bomba gibi patlamıştır. sadece kendi ellerinde olduklarını sandıkları ve bu sayede yüzlerce yıl dünyayı yöneteceklerine inanan amerikalılar panikler. amerika'da komünist avı başlamıştır. cumhuriyetçi joseph mccarthy, 57 tanesi tanınmış 284 komünisttin dışişleri bakanlığında çalıştığını senatoda haykırır. komünist avı başlamıştır. olay sinema sektörüne kadar uzanır. bizim kayserili elia kazan, muhbirlik yapar, arkadaşlarını satar.
  
  2 şubat 1950 günü los alamos bilimsel laboratuarından teorik fizik bölümünde en üst seviyelerde görev yapan emil julius klaus fuchs, casusluk iddiası ile tutuklanır. fuchs, nazi almanya'ından kaçıp, 1933'de ingiltere'ye sığınmış bir kişidir. ailesi şiddet ve savaş karşıtı quarker mezhebine dahildir. los alamos'a da ingiliz ekibinin üyesi olarak gider. 1943'den sonra bombanın üretim sürecine dahil olmuştur. almanya'dan kaçmadan önce alman komünist partisinin üyesidir. tutuklandığında ingiliz nükleer araştırma merkezinin de başıdır. atom bombasının sırlarını ruslara vermekle suçlanır. fuchs, los alamos'da çalışmaya başladığından beri, tüm savaş boyunca, atom bombasının üretimi ile ilgili gizli belgeleri ruslara aktardığını kabul eder. sırları rus ajanı ruth werner aracılığı ile iletmiştir. hidrojen bombasının sırlarını siyah bir çanta içinde feklisov'a verirken de suç üstü yakalanmıştır. rusların noel baba dediği adam ortaya çıkmıştır. sonia lakaplı, ev kadını kılığı hiçbir şüphe çekmeyen werner ise asla yakalanamamış.
  
  sovyetlerde bu casusluk işinin başında beria bulunmaktadır. beria, küçük çocuklardan hoşlanan, tam bir cani olmasına rağmen işi başarıyla kotarır. kanada'dan allan nunn may'den formüller ve uranyum parçalarını, 1945'de new mexico'da patlatılan trinity'nin mavi kağıda çizilmiş kopyalarını fuchs'dan ve buma pontecorvo'dan öğrenir. işin bilim kısmını ise harry gold, david greenglass ve karı koca rosenberg'ler aracılığı ile halleder. amerikalılar tüm dünyayı atom bombası ile idare edebileceğini sanarken, beria o işi çoktan halletmişti bile.
  
  tabi salt istihbarat faaliyetleri ile bu işlem bitmez. sovyet bilim heyeti başkanı igor vasiliyeviç kurçatov'tur ve khariton ile zeldoviç de ekibin içindedir. hatta beria, gelen istihbarat bilgilerini test amacıyla kullanır. ama ilk sovyet atom bombası, trinity'nin aynısıdır.
  
  artık dünya tek bir kutbun hükmü altında değildir. japonya'ya karşı atom bombasını kullanmaktan çekinmeyen amerika, kendisine karşı da kullanılabilecek silahı görünce soğuk savaş dönemi başlamış olur. tüm bu işin altında ise kalın kol kaslarına sahip savaşçılar değil, düşünen fizikçiler vardır.
• - aslında daha ingiltere'ye göç ettiğinde bile komünist görüşleri bilinmektedir. fakat nazilerin avrupa'da yükselişi sebebi ile oradan gelen göçmenlere karşı bir sempati mevcuttu ki daha savaşın çıkmadığı zamanlar.
  - ingiltere'de iken ursula kuczynski tarafından ikmal edildiği düşünülmekte.
  - fuchs çok sosyal olmayan, içine kapanık bir kişi. dolayısıyla kimse komünist geçmişine rağmen onun casus olacağından şüphelenmemiş başta. zaten rusların başarısı bir anlamda buradan geliyor. (bkz: humint)
  - kendisi hakkında şüpheler ortaya çıktıktan sonra hemen tutuklanmaz. mi6 tarihinin en başarılı sorgucularından william skardon tarafından yaklaşık dört beş aylık bir sohbet görünümlü sorgulama devresi başlar.
  - bu sohbetler de öyle genel merkezde değil hep dışarıda, yemekte veya fuchs'un evindedir. zaten skardon'un tarzı budur. insanları konuşmaya ikna etmeyi tercih etmektedir.
  - en sonunda fuchs bildiklerini anlatmaya ikna olur. sonrası çok uzun bir itiraf ve hapis hayatı. çıkışta da demokratik almanya'ya yerleşme.
• the bomb podcast
  
  manhattan projesi’nden elde ettiği bilgileri sovyetler birliği’ne iletmesinden dolayı mahkûm edilen alman teorik fizikçi ve casusudur.
  
  atom bombasının sırlarını rusya'ya vermesiyle beraber soğuk savaşı başlatmıştır. kimilerine göre kahraman, kimilerine göre hain sayılmaktadır.
• kimilerine göre hain, kimilerine göre kahraman bilim insanı. o olmasaydı belki de tek kutuplu bir dünyada yaşıyor olacaktık.
• dünyayı kurtaran adam (halen, şimdilik, yani hayırlısı diyelim..)