• konunun teknik yonune dogal olarak yakin olmayan pek cok insanin aklina "amerikalilar ev taksitlerini odemiyorlar diye bizim paramiz neden deger kaybediyor, faizlerimiz artiyor, dunya krize giriyor" sorusunu du$uren olgudur; hemen giri$elim:

    efendim sozlukteki muhtelif finanssever arkada$larin degindigi gibi abd'de satilan kimi evlerin mortgage taksitleri degi$ken faizli odenmekte sahiplerince. ev faizleri greenspan devrinde %4'lerdeyken giderek artan faizle odemeyi kabullenmi$ ve cillop otesi evlere konmu$ bir takim amerikanyalilar; faizler %8lerin uzerine gittiginde taksitlerini odeyemezler (1- verilen rakamlar para piyasasindaki liborlarin yakla$ik %3 ustunde bulunan temel tuketici kredi faizleri yani prime ratelerdir. 2- prime rate odeyen saglam adamlara gore riskli bu arkada$lara verilen kredilere subprime mortgage deniyor, olayin adi da subprime lending)

    subprime'cilara bir de "gelir belgem, kafa kagidim yok :/ benim faizi yukselt de ver emmi" diyen ev taliplilerinin (alt a deniyor bu riskli kredilere; yani riskleri nedeniyle a reytingini alamayan; alternatif-a*) ve bunlara pa$a pa$a kredi veren aracilarin katilmasi; konunun ciki$ noktasini olu$turur; ama ozu bu degildir. subprime mortgage denen yuksek riskli kredileri ve alt a'leri alan ve odeme guclugune (delinquency) du$en adam sayisi sistemde %3-4'ten cok degildir. kalan %90 kusurluk ev sahipleri taksitlerini aslanlar gibi odemektedirler halihazirda.

    eee nerde bu firtinanin kelebegi diyebilirsiniz. zira bu ev kredileri ba$ka yerlere forwardlanmi$ olmasa, krediyi veren $irketler tamamen batsa etki fazla buyuk olmayacaktir. ve hatta o $irketler de batmayacaklar idi zira hedging denen bi $ey var dunyada. ammaaa, gozunu hirs burumu$ ben ve cinsiyatimdaki finans insanlari "ulem her i$e el attik $u emlak piyasasini para piyasasina sokamadik, 30 yillik krediyi nasil yapar da kisa vadeli enstrumana ceviririz?" diye du$une du$une yolunu bulmu$ ve kocaman bir lahananin gobegini olu$turmu$tur.

    i$bu mortgage loan'lari veren sati$cilar bu kredileri merkezi emlak broker $irketlerine; onlar da yuksek ratingli babalara (lehman brothers, bnp gibi triple a gecinen conglomeratelar, guvenilirlikleri nedeniyle urettikleri mallari alan cok olur) satarlar. bu babalar bu uzun vadeli kredilerle rmbs uretir ve hatta bunlari da alip bonolarla birle$tirip collateralized debt obligation'a (cdo) cevirirler. sonra da bu pandoranin kutusunun yandan yemi$i olan yatirim araclarini piyasaya surerek yuksek faiz arayan hedge fundlarin agzinin suyunu akitirlar. hedge fundlar "ahan da guvenilir bir baba yuksek faizli enstruman uretmi$ alalim" diye bunlara atlar. bu hedge fundlar $ans eseri(!) o kredileri hedge'leyen emlakci/bankalarin guvenligini saglayan credit default swaplari (cds) satanlar (garantileyenler) olmasin mi! orda da yuksek faiz arar bu fund'cilar.

    neden boyle? cunku triple a guvenligini isteyen adam du$uk faizi kabullenmi$tir yillar boyu. $imdi en muhafazakari bile (pension'lar) yuksek faiz derdine du$mu$. sen cikip bunlara "ben triple a'yim, ve sana %20 getiri $ansi veriyorum bununla" diyorsun. adamlar icinde ne oldugunu bilmedikleri cdolari ve hatta cdo square'leri, cdo cube'lari kapi$iyor. iyi de bunlarin icinde ne var bak bi hele? adam sana anapara garantisi vermiyor ki? "triple a batmaz ki canikom" diyorsun ama o adamin hisse senedini degil, dannn diye gumdurdeyebilen cdolarini aliyorsun. bu araclari onlar sadece birle$tiriyor; iclerine kafalarina gore en riskli ev kredilerini de koyuyor. yuksek risk almadan yuksek faiz kazanilamayacagini kafasina kaziyamayan, kendini market beater sanan pek coklari da bunu yutuyor.

    eh ne oldu yani $imdi? enflasyon derdiyle faiz arttiran merkez bankacilar piyasayi guzelce daraltip da (liquidity squeeze) birkac taksit odenmeyince; triple a'den alinan o cdolarin korumali bolgelerinde (first tier/tranche) olmayan; yani toxic waste diye nitelenen ve ufacik hasari delicesine suratinda hisseden alttaki tran$lar fonlarin anaparalarini cokertmeye ba$lar. cds alan amcalar da "paramizi isteruk" diye bagirinca zaten tutu$mu$ olan bu fonlar zimba gibi batarlar. credit crunch denen bu olay; market risk veyahut counterparty risk diye bilinen tek di$i kalmi$ canavari hortlatir. batan krediciler pe$lerinde sadece kendi evrenlerini degil; once tahvil/bono, sonra borsa en son olarak da para piyasasini suruklerler.

    bu suruklenme nasil mi olur? $oyle: kredi piyasasinda cds alicisi cikmaz. paralarini cekmeye cali$an adamlar nerden donsek kardir diyip acaip yukseltirler spreadleri. risklerin arttigini goren adamlar amerik/avrupa bonolari di$indaki kagitlardan cikar. dolar degerlenir. carry trade'ler kapanir. borsalar ekonomik yava$lama ve illikidite korkusundan cakilir. para piyasasinda batan fon/bankalara anapara kaptirmak istemeyen fon sahipleri guzelce faiz odeyen adamlar yerine merkez bankalarina goturur. siki$an para piyasasi yuzunden kisa vadeli faizler co$ar. i$te bu bir dolu asset class arasindaki salgina gavurcada spill-over effect deniyor. splash damage'in yandan yemi$i yani.

    eh buraya kadar tamam ama halen bizi neden etkiler buu?? derseniz, ve hatta bunu akp'yle vesairle bagda$tirirsaniz koca bir "yok artikkk" diyesim gelir size. konunun ne politik ne uremik hicbir alakasi yoktur, olamaz da.

    2001'den beri tum dunya piyasalari her yil artida mi? evet. emerging marketlar rekor ustune rekor para degerlenmelerine ve borsa bullishness'ina tabi degil mi? o da evet. niye? dunyada para bollugu yuksek boyutlara cikti. yuksek getiri pe$indeki pension fundlar, pension'larin kasasi hedge fundlar, hedge'lerin kankasi private equityler, bunlarin hepsine para yagdiran sovereignler (en ba$ta dubai ve cin'deki biraderler)... para sacti, piyasalari azdirdi. yavruyu urkutmeden balon $i$irme ustadi olan alan greenspan'i ilah bellemi$ merkez bankalari du$uk faizlerle her tur finansal yatirima gaz verdi. yilda %20 dolar faizi kazanmak varken kim projeyle, yatirimla, uretimle ugra$ir?? turkler bunu iyi hatirlar, hah i$te bu global bazda olani.

    $imdi, yuksek riskleri alan adamlar tum bu para bollugunu bitirip de sistemden cekilince, ne bono kalir, ne emerging'lerdeki carry tradeler, ne de ba$ka bir $i$kinlik. dogrudur dunya ekonomisi halen guzel buyuyor amerika'ya ragmen. ama o balon gereginden fazlaca $i$irildi son 2 yilda. mars'a gidemeyen bi irk kendini ortalama %5/yil geli$tirirken, bunun parasal kar$iligi olarak yilda enflasyondan arindirilmi$ bir %50 borsa kazanci uretir mi yav, insaf? uretim hizin %5 artsin ama borsa %60 net. yok oyle bi olay.

    uzun oldu ama $u son 6 ayin kaba bir ozeti budur a dostlar. konuyla ilgilenenleri yonlendirmek icin de bolca gavurca deyim kullandim kizmayin emi, aksi halde gene de caniniz saolsun.
  • onumuzdeki gunlerde iyice canimizi yakacak gelisme, felaket tellaligi anlami yok ama krizin ne kadar buyuk boyutlarda oldugu gectigimiz gunlerde dunyadaki belli basli butun merkez bankalarinin piyasaya ciddi anlamda likidite vermesinden anlasilabilmektedir. su anlamda krizin boyutu tam olarak belli olmamakla beraber eger son 5 yilda genislemenin yarattigi ekonomik daralma beklentisi bu kriz ile gerceklesirse, ulkemizin de icinde buludugu gelismekte olan piyasalarin ciddi anamda darbe yemeleri soz konusu olabilir.

    turkiye de aylardir suren ekonomik olarak anlamsiz olan 1.30 dolar/ytl paritesinin hizli bir sekilde 1.50 lere ve sonrasinda 1.60 lari gormesi an meselesidir. ulkemiz keske daha saglam bir ekonomik yapiya sahip olsa da bu duzeltme hareketleri krizleri beklemese.
  • (bkz: götümüze girebilir)
  • ha bu arada

    (bkz: ekonomi iyiyse akpden kotuyse global konjonkturden)
  • (bkz: mortgage/#10585326) (şubat 2007)

    bu krizin çıkacağı aylar hatta seneler öncesinden belliydi. sürpriz bir şekilde birden patlamış da türkiye bu duruma yakalanmış gibi bir hava vermeye çalışmak, sezer kabineyi onaylamadı bu yüzden kriz çıktı ayaklarına yatmak sahtekarlıktan başka bir şey değildir.

    bu kriz global kriz değildir, tetikleyicisi global olabilir ama etkenler ve sebepler içeridedir. milyarlarca dolar sıcak parayı içeriye sokmadan önce düşünecektiniz bunu. iş işten geçti artık. ne yazık ki, hiçbir şekilde kurtulamayız artık bu durumdan.

    bu kriz geçer, fazla derinleşmez. zira 2008 yılında abd'de seçimler var. bu seçimlere kadar belki bir belki iki kere daha bu tür kıvılcımlar yaşarız ama durum derinleşmez. zira geçmişte seçim yıllarında abd'de ekonomik kriz yaşanmamış. fed piyasanın ihtiyaç duyduğu nakiti hiç düşünmeden piyasaya sürecektir. onlar bir şekilde 2009 yılına kadar gelirler sağ salim. türkiye ise 2007 ve 2008 yıllarıda sıkıntılı olacak. faizler düşmeyecek. risk algısı bizim için geri dönüşümü olmayan bir şekilde bozuldu. 2007 ve 2008 yılları kriz yılları olmayacak ama çok da iyi olmayacak.

    asıl kriz ise 2009 yılında veya sonrasında çıkacak. senelerce sürecek ve 1928 buhranından daha beter etkileri olacak bu kriz türkiye'de büyük karışıklıklar çıkartacak. işte o zaman, türkiye'de büyük temizliğin zamanı gelecek.
  • bu hafta icinde derinle$meye devam eden kriz. avrupa ve asya borsalari 2007deki tum kazanclari sifirladilar. carry tradeler kapanmaya devam ediyor, jpy co$uyor. batarak veya devrolunarak kabusu noktalayan subprimeci fonlar halen acik olanlarin sadece 5'te biri. daha 800 milyar dolarlik cokebilecek fon var!

    tum dunyadaki merkez bankalari bolca para enjekte ederek likidite krizini durdurmayi deniyor fakat illikidite krizin sadece ufak bir yan etkisi. asil sorun bunun global bir resesyona yol acma ihtimali; bati$lar bu hizda giderse aci recete kacinilmaz olacak. fed'in %5.25'i du$urmeye ba$lamasi ve hatta ecb ile boj'un faiz arttirimlarina gitmemeleri bile cok etkili olmayabilir zira sorunun kaynagi fonlama maliyeti degil; batmaya mahkum $irketleri fonlamayi kimsenin kabul etmemesi.
  • (bkz: abd ekonomik krize girince biz de girmiş sayıldık)
  • artık yiyecek bir şey bulamamış yılanın kendi kuyruğundan aldığı ilk büyük lokma. mortgage olmasa başka biryerden bunun olması kaçınılmazdı. özellikle son 20 yıldır mevcut düzende olmayandan para kazanmak için atılmadık takla kalmadı ne de olsa. bir yüz yıl sonra dünyada hala bir medeniyet kalırsa tarih kitaplarında bir dönemin sonunun başlangıcı şeklinde okutulacak olabilir.
  • yakinda iktidari dolar duasina cikartacagini dusundugum krizdir.
    (bkz: ankara da su kesintisi)

    ayrica
    http://mrasen.blogcu.com/3848241
  • fed söz konusu faiz indirimi ile söylemeye çalıştığı şey şudur, "kriz benim götümde patlayacağına elinde dolar tutan yabacıların götünde patlasın"
hesabın var mı? giriş yap